مهدی خراسانیان امروز (۳۰ خرداد ماه) در نشست خبری با اصحاب رسانه استان، از وجود چند مانع جدی بر سر راه احیای باغ‌های شهر سمنان خبر داد و اظهار کرد: مهمترین مانع بر سر راه احیای این باغ‌ها، کاهش شدید منابع آبی است، از همین رو، شمار باغ‌های شهر در سال‌های اخیر کاهش یافته است.

وی برخی قوانین را دیگر مانع جدی بر سر راه احیای این باغ‌ها دانست و بیان کرد: مجلس شورای اسلامی به‌دنبال تصویب قوانینی است که ممکن است با تصویب آنها، بخشی از مشکلات و موانع این بخش حل و زمینه برای احیای بخشی از آنها فراهم شود.

او از برخی تغییرات فرهنگی به‌عنوان دیگر مانع بر سر راه احیای باغ‌های شهر سمنان نام برد و گفت: پدران ما و نسل‌های قبل به کار کشاورزی و باغداری در زمین‌های اطراف شهر می‌پرداختند، اما نسل امروز کمتر به این‌گونه کارها اقبال دارد، بنابراین مشکلات فرهنگی و تغییر نگرش افراد به این حوزه، از دیگر موانع جدی بر سر راه احیای باغ‌های شهر سمنان است.

وی در پاسخ به پرسش خبرنگار ایسنا درباره برنامه شهرداری برای احیای برخی باغ‌ها و نسبت آن با منابع آبی در اختیار شهرداری، اظهار کرد: منابع آبی فعلی شهرداری جوابگوی فضای سبز شهر است و با توجه به کاهش بارندگی‌ها، امکان تامین منابع آبی برای همه زمین‌های اطراف و باغ‌های اطراف شهر نیست.

خراسانیان با بیان اینکه برخی باغداران با خریدن آب و آبرسانی با تانکر، باغ‌های خود را حفظ یا احیا کردند، ادامه داد: به‌نظر می‌رسد اگر موانع عمده پیش روی احیای باغ‌ها برداشته شود، برخی صاحبان اراضی، علاقه‌مند به احیای آنها باشند، اما با این موانع فعلاً امکان تحقق این مهم بعید به‌نظر می‌رسد.

وی نبود راه‌های ارتباطی مناسب و سختگیری‌های قانونی در این زمینه را دیگر مانع جدی برای احیای این باغ‌ها ارزیابی و اظهار کرد: در برخی کوچه‌باغ‌ها فقط امکان عبور موتورسیکلت وجود دارد. با این رویه حتی اگر برخی مایل به احیای باغ‌ها باشند، امکان آن را ندارند. ضمن اینکه سختگیری‌های قانونی در ارتباط با ایجاد سازه‌های کوچک در باغ‌ها یا حتی ساخت حصار و ممنوعیت دیوارکشی نیز دیگر مانعی است که در این بخش وجود دارد.

این عضو شورای شهر سمنان با بیان اینکه حدوداً ۱۱ قانون وجود دارد که مانع احیای باغ‌ها می‌شود، تاکید کرد: احیای باغ‌های ارزشمند اطراف شهر با قوانین فعلی بسیار سخت به‌نظر می‌رسد. امید می‌رود با تصویب طرحی که مجلس تهیه کرده است، در آینده، موانع پیش روی این حوزه برداشته شود.

وی با اشاره به هزینه‌های شهرداری سمنان برای احیای باغ‌راه‌ها برای استفاده مردم و گردشگران، گفت: شهرداری در سال‌های قبل هزینه‌هایی در این زمینه کرده است، اما وقتی باغ‌ها یکی یکی خشک می‌شوند و امکان احیای آنها وجود ندارد، احیای این باغ‌راه‌ها کار چندان درستی به‌نظر نمی‌رسد.

رئیس شورای شهر سمنان با بیان اینکه شهرداری با توجه به هزینه‌های قبلی، باغ‌راه‌ها را حفظ می‌کند، ادامه داد: با این همه با توجه به روند رو به افزایش خشک شدن و از بین رفتن باغ‌ها، شهرداری نیز برنامه دیگری برای توسعه و بسط باغ‌راه‌ها ندارد؛ اما از باغ‌راه های ایجادشده در دوره‌های قبلی حفاظت می‌کند تا مردم و گردشگران از آنها استفاده کنند.

وی اضافه کرد: باغ‌راه‌ها و کوچه‌باغ‌های احیاشده در صورتی به کار می‌آیند که برای احیای باغ‌ها نیز اقدامی انجام شود. خیلی از باغ‌ها و زمین‌های حاشیه شهر همین‌گونه رها شدند.

به گزارش ایسنا، گفته می‌شود نزدیک به ۴۰۰ هکتار از وسعت شهر سمنان را باغ‌ها تشکیل می‌دهند، وسعت و ظرفیتی که شهرداری و شورای شهر سمنان در دوره‌های قبل، بر آن داشت که طرح «شهری در باغ» را ارائه کنند و به دنبال ثبت این شهر باشند. طرحی که البته با تغییر مدیریت‌ها به محاق رفت.

شهرداری در دوره‌هایی حدود ۴۰ تا ۵۰ کیلومتر باغ‌راه را در شهر سمنان شناسایی و با مرمت بخش‌هایی از آن، تعدادی باغ‌راه ایجاد کرد و در دوره‌ای برای معرفی آنها، پیاده‌روی‌های خانوادگی و جشنواره‌هایی در آنجا برگزار شد؛ اما به دلایل مختلف از جمله کمبود شدید منابع آبی و تداوم خشکسالی‌ها، در چند دهه اخیر هر سال از وسعت باغ‌ها کم شده است.

اثر ثبت ملی‌شده سیستم تقسیم آب در سمنان که به روایتی مربوط به قرن‌های هفتم و هشتم هجری قمری است، اهمیت این باغ‌ها را دوچندان می‌کند. گفته شده که نظام سنتی تقسیم آب در شهر سمنان قدمتی بیش از ۱۰۰۰ سال دارد و از قرن‌ها پیش تا کنون مورد استفاده بوده است. در این سیستم تقسیم آب به‌صورت سنتی توسط آب پخش کن یا «برجُم کبیر» روی رودخانه گلرودبار انجام می‌شود و پس از تقسیم آب رودخانه در محل پارا (آب پخش کن) توسط شش نهر اصلی به سمت شش استخر به نام‌های شاهجوق، لتیبار، ناسار، اسفنجان، کدیور، کوشمغان و زاوقان که منابع اصلی آب کشاورزی در مناطق مختلف شهر بودند، هدایت می‌شود و از آنجا با توجه به حقابه هر فرد، میزان کل سهم افراد در هر روز تعیین و تخصیص داده می‌شد.

نظام سنتی تقسیم آب شهر سمنان سال ۱۳۹۰ در فهرست آثار ملی ثبت شد. پیش از آن، مجموعه آب پخش کن سمنان «برجُم کبیر» و نهرهای شش‌گانه این منطقه ثبت ملی شد. نظام سنتی تقسیم آب در سمنان شیوه‌ای منحصربه‌فرد و یگانه در نظام‌های آبیاری در ایران بود.

نظام و ضوابط بسیار پیچیده و کارآمد تقسیم آب در سمنان در گذشته، با حساب و کتاب و سازمانی اداری فعالیت و آب مورد نیاز کشاورزان و مردم را تامین می‌کرد. این نظام سنتی هیچ‌گاه تحت کنترل و اداره دولت‌های وقت درنمی‌آمد و همواره از سوی کشاورزان و مردم محلی مدیریت می‌شد. آب در این نظام مانند اشیای منقول و غیرمنقول، هویت حقوقی داشت و خرید و فروش می‌شد و حتی کسانی که دارای حق بودند، سندی ثبتی در اختیار داشتند. این مالکیت مانند خانه، باغ و زمین، خرید و فروش یا اجاره می‌شد، با ارث منتقل می‌شد و به کابین نوعروسان درمی‌آمد.

البته به‌نظر می‌رسد هنوز هم می‌توان به احیای باغ‌های سمنان امید داشت، چون باغ‌هایی که در طول قرن‌ها با اتکا به دانش بومی مردم حفظ و به امروز رسیده‌اند، با برنامه‌ریزی و حمایت می‌توانند به حیات خود ادامه دهند.

انتهای پیام