برنج به عنوان یک ماده غذایی مهم، منبع اصلی کالری برای جمعیت زیادی از مردم دنیا به خصوص در آسیا محسوب می‌شود و استان مازندران با بیشترین سطح زیر کشت برنج، یکی از قطب‌های اصلی تولید این محصول در کشور به شمار می‌رود.

عوامل مختلفی باعث کاهش تولید برنج می‌شوند و بیماری‌های گیاهی یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش کمی و کیفی این محصول به حساب می‌آیند. در این میان بیماری بلاست عموما به واسطه‌ی گسترش در سطح وسیع و مخرب بودن آن تحت شرایط مطلوب، بیماری اصلی برنج است که باعث کاهش عملکرد تا ۶۵ درصد در ارقام حساس برنج می‌شود.

در ایران هم بلاست برنج مهم‌ترین بیماری این محصول است و تحت شرایط مطلوب برای توسعه‌ی بیماری، خسارت قابل توجهی را در ارقام محلی برنج (تا ۹۰ درصد) ایجاد می‌کند.

گیاه برنج در همه مراحل رشد در معرض بیماری بلاست قرار دارد که باعث کاهش کمیت و کیفیت محصول می‌شود. استفاده از سموم‌ شیمیایی رایج‌ترین روش کنترل این بیماری است که باعث ایجاد مشکلات زیست محیطی، بروز ارقام مقاوم و تهدید سلامتی انسان خواهد شد. کنترل بیولوژیک بیماری‌های گیاهی با استفاده از آنتاگونیست‌ها می‌تواند یک روش جایگزین امید بخش برای سموم شیمیایی باشد.

تریکودرما مشهورترین و موثرترین جنس قارچی در زمینه‌ی کنترل بیولوژیکی بیمارگرهای گیاهی است که با مکانیسم‌های متنوعی مانند رقابت ساپروفیتی، آنتی بیوز و مایکوپارازیتیسم عمل می‌کنند. این جنس قارچی، همچنین موجب مقاومت القایی و افزایش رشد گیاهان و پالایش زیستی خاک می‌شود.

در کنترل بیولوژیک بیماری بلاست برنج با استفاده از جدایه‌های بومی Trichoderma در استان مازندران مشخص شد که در آزمون کشت متقابل بیش از ۹۰ درصد جدایه‌ها Trichoderma موجب بازدارندگی رشد پرگنه قارچ بیمارگر شده و در آزمایش‌های گلخانه‌ای جدایه‌های تریکودرمای RP۱_۶ و RP۴_۲ موثرترین جدایه‌های تریکودرما در کاهش شدت بیماری بودند.

«محمد هادی‌زاده» مدیر جهاد کشاورزی شهرستان محمودآباد در خصوص بیماری‌های بیولژیکی محصولات کشاورزی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه بیماری بلاست برنج یکی از بیماری‌های مهم قارچی در مناطق برنج‌خیز روی ارقام محلی حساس (طارم) است، گفت: علائم این بیماری روی برگ به‌ صورت لکه‌های بیضی یا دوکی شکل مشاهده می‌شود.

وی افزود: مرکز لکه‌ها معمولاً به رنگ خاکستری بوده و حاشیه لکه‌ها قهوه‌ای یا قهوه‌ای متمایل به صورتی است.

هادی‌زاده با تاکید بر اینکه در شرایط مرطوب چند لکه بهم متصل شده و سبب سوختگی و پژمردگی برگ‌ها می‌شود، خاطرنشان کرد: لکه‌های ایجاد شده روی ساقه، گره و یا دم خوشه سبب پوسیدگی در محل لکه شده و در صورت پیشرفت بیماری، دانه‌ها پوک و سنبله‌ها به‌رنگ سفید مایل به خاکستری می‌شود.

مدیر جهاد کشاورزی محمودآباد این بیماری را عامل کاهش میزان محصول دانست و اظهار کرد: این بیماری درصد شکستگی دانه‌ها هنگام تبدیل را افزایش می‌دهد و مبارزه تلفیقی برای پیشگیری، کاهش خسارت بیماری و افزایش کمی و کیفی محصول ضرورت زیادی دارد.

این مسئول با اعلام اینکه برای ارقام حساس و محلی در صورت لزوم، طی دو مرحله مبارزه شیمیایی انجام می‌شود، یادآور شد: کشت ارقام متحمل و مقاوم، اجتناب از مصرف بیش از حد کودهای ازته، کاشت زود هنگام، از بین بردن علف‌های هرز داخل و حاشیه مزارع و مصرف کودهای پتاسه و سیلیکاته در کاهش میزان آلودگی و خسارت این بیماری بسیار موثر است.

وی بیان کرد: باید در مرحله رویشی اواسط پنجه‌زنی تا حداکثر پنجه زنی و مشاهده علائم بیماری روی برگ‌ها و در مرحله زایشی با ظهور ۱۰ درصد خوشه‌ها تا قبل از سفت شدن دانه‌ها مبارزه انجام شود.

هادی‌زاده تصریح کرد: برای نتیجه‌دهی بهتر مبارزه با بیماری بلاست برنج باید عملیات سمپاشی پس از برطرف شدن شبنم صبحگاهی و قبل از شبنم عصر انجام گیرد.

مدیر جهاد کشاورزی با عنوان اینکه سم‌پاشی باید در برخی از کانون‌های آلوده تکرار شود، ذکر کرد: به کشاورزان توصیه می‌شود با یکی از سموم توصیه شده مثل تری سیکلازول به میزان ۰/۵ تا ۰/۷۵ کیلوگرم، وین به میزان ۴۰۰ سی‌سی، ناتیوو به میزان ۱۶۰ گرم، ویستا به میزان نیم کیلوگرم و فوجی وان به میزان ۱/۲۵ لیتر در هکتار علیه بیماری بلاست برنج استفاده شود.

او ادامه داد: باید از مصرف سموم تاریخ گذشته، رسوب کرده، دارای نشتی، برچسب مخدوش شده و پلمب نشده خودداری شود و تهیه سموم از فروشگاه‌های مجاز و معتبر که در قبال اخذ فاکتور است؛ استفاده از سمپاش مناسب انجام گیرد.

محمد هادی‌زاده کنترل بیماری‌های گیاهی به روش بیولوژیکی را بسیار حائز اهمیت برشمرد و گفت: استفاده از آنتاگونیست‌ها می‌تواند یک روش جایگزین برای سموم شیمیایی باشد.

انتهای پیام