شیخ کلینی در زمان امامت، امام حسن عسکری(ع) متولد شد و زمان غیبت کوتاه حضرت ولی عصر(عج) را درک کرده است. با توجه به اینکه ایشان با ۴ تن از فقها و محدثین بزرگ شیعه هم عصر بودند و شیعیان به آنان ارادت خاصی داشتند. شیخ کلینی مشهورترین عالم زمان خود بود و در میان شیعه و سنی با احترام می‌زیست و به طور آشکار به ترویج مذهب تشیع و بیان فضائل اهل بیت (ع) می‌پرداخت.

شیخ کلینی در میان مردم به راستی گفتار، کردار و شناخت احادیث و اخبار مشهور بود. تا آنجا که شیعه و سنی ایشان را مرجع پژوهش‌های دینی خود دانسته و مورد اعتماد هر دو فرقه بودند. به همین دلیل لقب «ثقه الاسلام» یعنی فردی که مورد اعتماد اسلام است را به خود اختصاص داد. او نخستین دانشمند اسلامی است که دارای این لقب است.

گذشته از ذوق، خلاقیت و تلاش بی وقفه شیخ کلینی در نگارش و پالایش احادیث عصر شیعه، او ثمره رنج‌ها و مشقت‌های علمای عصر خود است. او پلی محکم و امانتداری راستین بود که احادیث و روایات علما و استادان عصر خود را به نسل‌های آینده منتقل ساخت و در حقیقت کلینی عصاره عصر خویش است. این عالم در امانت و عدالت، تقوی و فضیلت، حفظ و ضبط احادیث مانند نداشت که همگی از شرایط یک فرد محدث نیز به شمار می‌رود.

شیخ کلینی مولف کتاب «کافی» یکی از کتب چهارگانه شیعه است که در عقاید اسلامی، مرجع مهمی برای محققین و علما به شمار می‌آید. این کتاب شامل سه قسمت اصول، فروع و روضه است و شیخ مشایخ شیعه نخستین کسی است که اخبار را تقسیم‌بندی کرد و طی ۲۰ سال تلاش خستگی‌ناپذیر به تالیف این اثر جاودانه پرداخت.

این کتاب ۸ جلد دارد، جلد اول و دوم مربوط به اصول است، جلد هشتم آن روضه کافی است که مواعظ و قصص است و پنج جلد دیگر فروع کافی از طهارت تا دیات است.

همچنین از دیگر کتب او می‌توان به کتاب «رجال»، «رد بر قرامطه»، «رسایل ائمه(ع)، «تعبیر الرویا»، مجموعه شعر مشتمل بر قصایدی که شعرا در مناقب و فضایل اهل بیت عصمت و طهارت (ع) سروده‌اند، اشاره کرد.

شیخ کلینی نخستین فردی است که احادیث را در میان عالم تشیع مشخص کرد، ایشان احادیثی را که برای طهارت، نماز، خمس، زکات و حج مشخص شده بود همه را مرتب و دسته‌بندی می‌کرد و در نتیجه، حاصل این کار حدود ۱۶ هزار و  ۱۹۹ حدیث است که این دانشمند بزرگ در حفظ این احادیث تلاش بسیار کرد.

شیخ کلینی احادیث را به طور کامل در باب‌های مختلف قرار می‌داد و احادیثی که راجع به اعتقادات است در یک باب و احادیثی که در خصوص احکام است را در باب دیگر دسته‌بندی و به طور منظم می‌نوشته است، اما دیگر علما هر کدام از این باب‌ها را جدا کرده و در بخش‌های مختلف قرار می‌دادند.

منبع:

علی اکبرزاده، حامد؛ سیری در منابع اصلی شیعه؛ «نگاهی به روند تدوین کتب اربعه»

سلیم‌گندمی، حمید؛ «کافی در آیینه پژوهش»؛ سفینه؛ شماره دوم؛ بهار ۱۳۸۳

انتهای پیام