به گزارش ایسنا، جست‌وجوی حیات فراتر از زمین، دانشمندان را به کاوش در انواع زیستگاه‌های بالقوه سوق داده است که نه تنها در فهرست روبه‌رشد سیاره‌های فراخورشیدی شناخته‌شده قرار دارند، بلکه احتمال می‌رود در مکان‌های دیگری از منظومه شمسی نیز وجود داشته باشند.
به نقل از اسپیس، اولین انتخابی که به ذهن می‌رسد احتمالا مریخ است که برخی از دانشمندان معتقدند واحه‌هایی از آب مایع را زیر سطح بایر خود دارد. همچنین، کشف فسفین در جو زهره که یک شاخص احتمالی تجزیه بیولوژیکی است، بحث‌هایی را درباره این موضوع به راه انداخت که آیا حیات می‌تواند در ابرهای سیاره داغ و جهنمی وجود داشته باشد. علاوه بر این، دانشمندان دهه‌هاست به این موضوع فکر می‌کنند که آیا حیات می‌تواند در آسمان غول‌های گازی مانند مشتری وجود داشته باشد.
یکی از مکان‌هایی که تعداد کمی از دانشمندان آن را برای احتمال وجود زندگی در نظر گرفته‌اند، مجموعه حلقه‌هایی است که تاج مشتری را در بیرون از جو غول گازی قرار می‌دهند. این حلقه‌ها مانند حلقه‌هایی که دور همه غول‌های گازی منظومه شمسی ما قرار دارند، در واقع کمربندهایی هستند که عمدتا از ذرات یخ آب تشکیل شده‌اند. برخی از این ذرات به کوچکی دانه‌های شن و برخی دیگر به بزرگی کوه‌ها هستند.
دانشمندان به طور کلی معتقدند محیطی که می‌تواند زندگی را به شکل شناخته‌شده کنونی پشتیبانی کند، به سه مولفه کلیدی نیاز دارد. اولین مولفه، نوعی منبع انرژی است که معمولا از گرما و نور یک ستاره می‌آید و موجودات زنده می‌توانند برای فتوسنتز از آن بهره ببرند. دومین مولفه، مواد آلی هستند. این مواد، ترکیبات شیمیایی حاوی کربن هستند که ممکن است موجودات زنده را تشکیل دهند. سومین مولفه، آب مایع است. همه چیز از ماه گرفته تا دنباله‌دارهای دور ممکن است آب را به شکل یخ‌زده در خود داشته باشد اما برای گسترش حیات باید آب به صورت مایع باشد.
حلقه‌های دیدنی زحل را در نظر بگیرید. درون آنها، دو مولفه از سه مولفه لازم برای زندگی به آن صورتی که می‌دانیم وجود دارد. اگرچه حلقه‌های زحل ممکن است یک مکان بعید برای وجود مواد آلی به نظر برسند اما مأموریت «کاسینی»(Cassini) ناسا نشان داد که ترکیبات کربنی مانند بوتان و پروپان از درونی‌ترین حلقه زحل به جو غول گازی می‌ریزند.
مولفه سوم یعنی آب مایع یک قطعه گمشده از این پازل است. «متیو تیسکارنو»(Matthew Tiscareno) دانشمند سیاره‌شناسی در «مؤسسه جستجوی هوش فرازمینی»(SETI) گفت: شما مواد آلی دارید که در حلقه‌ها می‌افتند و نور خورشید هم وجود دارد اما اثری از آب مایع نیست. آب فراوان است اما به صورت یخ‌زده وجود دارد.
این باعث می‌شود وجود زندگی در هر یک از حلقه‌های منظومه شمسی که همگی بسیار دور هستند و سرمای آنها برای ذوب کردن یخ آب بیش از اندازه است، به یک امکان دشوار تبدیل شود اما اگر حلقه‌هایی در یک منظومه ستاره‌ای دیگر وجود داشته باشند که به ستاره خود نزدیک‌تر هستند، گرمای خورشید می‌تواند آب مایعی را که به دنبالش هستیم فراهم کند.
دانشمندان به رغم همه تلاش‌های خود، هنوز حلقه‌هایی را در اطراف یک سیاره درونی چه در منظومه شمسی خودمان و چه در یک منظومه دیگر پیدا نکرده‌اند. بنابراین، آنها فقط می‌توانند حدس‌های آگاهانه‌ای را درباره شکل این حلقه‌ها داشته باشند. به جای حلقه‌های آب-یخ که در اطراف مشتری یا زحل می‌یابیم، این حلقه‌های گرم‌تر ممکن است مجموعه‌ای از تخته‌سنگ‌ها باشند.
حفظ کردن آب به صورت مایع با توجه به شرایط فضای اطراف دشوار است. بدون جو، آب مایع به تبخیر شدن تمایل دارد. تیسکارنو خاطرنشان کرد: برای پایدار نگه داشتن آب مایع به جو نیاز است.
بسیاری از دانشمندان فکر می‌کنند که حیات ساده ممکن است میلیاردها سال پیش با سوار شدن بر سیارکی که به سیاره بسیار جوان‌تری برخورد کرده، به زمین رسیده باشد. این نظریه موسوم به «پانسپرمیا»(Panspermia) در سال ۲۰۲۳ تقویت شد. دانشمندان در آن زمان، یک ترکیب آلی موسوم به اوراسیل و یکی از اجزای آران‌ای را در نمونه‌ای یافتند که توسط ماموریت «هایابوسا ۲»(Hayabusa2) ژاپن از سیارک «ریوگو»(Ryugu) به دست آمد. از سوی دیگر، تردیدهایی درباره این موضوع وجود دارد که این ترکیبات واقعا از خود سیارک‌ها منشا گرفته باشند.
بیشتر بخوانید:
کشف دو ترکیب آلی حیاتی در نمونه‌های سیارک «ریوگو»
حلقه‌ها به دلایل متعددی که مستقیما با جستجوی حیات مرتبط نیستند، برای ستاره‌شناسان بسیار جالب هستند.
۱. آنها به ستاره‌شناسان امکان می‌دهند تا سیاره‌های میزبان خود را به روش‌های منحصربه‌فردی بررسی کنند. برای مثال، برخورد شهاب‌سنگ‌ها را به حلقه‌ها تماشا کنند.
۲. بررسی حلقه‌های یک سیاره، اطلاعات بسیاری را درباره چگونگی تکامل آن ارائه می‌دهد. فقط شرایط خاصی می‌توانند به حلقه‌ها امکان دهند تا به ساختارهایی تبدیل شوند که ستاره‌شناسان می‌بینند.
۳. حلقه‌ها قرص کهکشانی هستند. به عبارت دیگر، آنها تصاویر کوچکی از انواع قرص‌هایی هستند که منظومه‌های سیاره‌ای را ایجاد می‌کنند.
دانشمندان هنوز نمی‌توانند قرص‌های پیش‌سیاره‌ای تازه شکل‌گرفته را در اطراف ستاره‌های دیگر ببینند -حداقل نه با جزئیات زیاد- و همچنین نمی‌توانند یک ماشین زمان را برای مشاهده منظومه شمسی اولیه ابداع کنند اما قطعا می‌توانند حلقه‌های زحل را ببینند.
انتهای پیام
نظرات