به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، استاد شهید آیت‌الله مرتضی مطهری در ۱۳ بهمن ۱۲۹۸ هجری شمسی در شهر فریمان استان خراسان رضوی در یک خانواده اصیل روحانی چشم به جهان گشود. وی پس‌از دوران طفولیت به مکتب‌خانه رفت و به فراگیری دروس ابتدایی پرداخت و در سن ۱۲ سالگی به حوزه علمیه مشهد عزیمت کرد و به تحصیل مقدمات علوم اسلامی مشغول شد.
در سال ۱۳۱۶ به‌رغم مبارزه شدید رضاخان با روحانیت و با وجود مخالفت دوستان، شهید مطهری برای تکمیل تحصیلات خود راهی حوزه علمیه قم شد، به‌نحوی که در کنار تحصیل به امور اجتماعی و سیاسی نیز می‌پرداخت و با فدائیان اسلام در ارتباط بود.
جهاد سیاسی شهید مطهری، از قیام ۱۵ خرداد تا ریاست شورای انقلاب
استاد مطهری در سال ۱۳۳۱ برای تقویت اقدامات اجتماعی و سیاسی خود به تهران مهاجرت کرد و علاوه‌بر تدریس در مدرسه مروی به تالیف و سخنرانی‌های تحقیقی پرداخت، همچنین از سال ۱۳۴۱ که نهضت امام خمینی(ره) آغاز شد، استاد مطهری به‌طور فعال در کنار حضرت امام(ره) بود که می‌توان سازماندهی قیام پانزده خرداد در تهران و هماهنگی آن با رهبری امام(ره) را مرهون تلاش‌های وی و یارانش دانست.
پس از تشکیل هیات‌های موتلفه اسلامی، استاد مطهری از سوی امام خمینی(ره) همراه چند تن دیگر از شخصیت‌های روحانی، رهبری این هیات‌ها را بر عهده گرفت. مطهری در طول سال‌های دهه ۱۳۵۰ شمسی به توصیه امام خمینی(ره) هفته‌ای دو روز به قم عزیمت کرده، به تدریس در حوزه علمیه قم می‌پرداخت و همزمان در تهران نیز سلسله جلسات درسی در منزل و غیره تشکیل می‌داد. وی در سال‌های ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۳ در مسجد الجواد، مسجد جاوید، مسجد ارک و دیگر مراکز دینی تهران سخنرانی می‌کرد تا این‌که در سال ۱۳۵۴ شمسی ممنوع‌المنبر شد.
بعد از اوج‌گیری مبارزات مردم ایران علیه نظام پادشاهی پهلوی در سال ۱۳۵۷ و استقرار حضرت امام(ره) در پاریس، استاد مطهری به آنجا رفت و مسئولیت تشکیل شورای انقلاب اسلامی را از طرف امام خمینی(ره) به عهده گرفت. وی همچنین هنگام بازگشت امام خمینی(ره) از تبعید به ایران، عهده‌دار مسئولیت کمیته استقبال از ایشان بود و در روز ورود امام به ایران قبل از سخنرانی ایشان در بهشت زهراء سخنرانی کوتاهی ایراد کرد.
اقدامات شهید مطهری علیه صهیونیسم
تأسیس حسینیه ارشاد به کمک چند تن از همفکران در سال ۱۳۴۶ شمسی یکی از مهمترین کارهای مطهری دانسته شده است، زیرا که مطهری در عاشورای اسفند ۱۳۴۸ در حسینیه ارشاد علیه صهیونیسم سخنرانی تندی کرد که منجر به دستگیری وی شد. همچنین وی ۷ اردیبهشت ۱۳۴۹ مصادف با اربعین امام حسین(ع) خبر افتتاح حساب به نیت کمک به مردم مظلوم فلسطین را روی منبر اعلام کرد، که موجب دستگیری وی توسط ساواک شد اما با تدبیر شهید مطهری، قبضی از آیت‌الله سیدکاظم شریعتمداری گرفته شد و پول‌های جمع‌آوری‌شده در مکه به فلسطینی‌ها تحویل داده شد.
شهید مطهری روی منبر در این رابطه می‌فرمود: «اگر پیغمبر اسلام(ص) زنده می‌بود، امروز چه می‌کرد؟ والله قسم می‌خورم پیغمبر اکرم(ص) در قبر مقدسش امروز از یهود میلرزد. به خدا قسم ما غافل هستیم. واللهِ قضیهای که دل پیغمبر اکرم(ص) را خون کرده است، این قضیه است»؛
اختلاف‌نظرهای موجود بین استاد مطهری و دکتر علی شریعتی باعث جدایی مطهری از حسنیه ارشاد در سال ۱۳۴۹ شد.
رابطه شهید مطهری و دکتر شریعتی چگونه بود؟
شهید مطهری اولین کسی بود که به هنرمندی و قدرت بیان دکتر شریعتی پی برد و او و پدرش محمدتقی شریعتی را برای همکاری در حسینیه ارشاد دعوت کرد، اما دیدگاه شهید مطهری درباره دکتر شریعتی سیر نزولی داشت؛ یعنی پس از تحولات حسینیه ارشاد و انتشار آثار دکتر شریعتی، دیدگاه شهید مطهری نسبت به وی از خوش‌بینی به ناامیدی تنزل پیدا کرد، ولی شهید مطهری به خاطر این‌که رژیم شاه بهره‌برداری نکند، هیچ‌گاه علنا اظهارنظر نمی‌کرد بلکه امیدوار بود که وی را به اصلاح آثارش ترغیب کند و تا حدی نیز موفق شد.
حتی دکتر شریعتی قول اصلاح آثار خود را داده بود، بعد از این‌که شریعتی در ۲۹ خرداد ۱۳۵۶ در لندن از دنیا رفت، به دنبال بحث‌هایی که در مورد آثار او در جامعه مطرح بود، در آذر ۱۳۵۶ اعلامیه‌ای با امضای مطهری و مهندس بازرگان منتشر شد که در آن ضمن اشاره به نقاط مثبت آثار او، نقاط منفی آثار وی نیز تذکر داده شده بود.
فهم آسان فلسفه و عرفان با قلم شهید مطهری
پیش از وقوع انقلاب اسلامی در ایران، نویسندگان مذهبی اندک بودند و آن جمعیت کم نیز به سبک قدیم و با بیانی پیچیده و به دور از سلیقه و فهم مخاطبان جدید، می‌نوشتند. همچنین غالب این نویسندگان نیز چندان نگاهی به نیازهای روز مخاطبان خود نداشتند، این در حالی بود که شهید مطهری با نوشتن کتاب‌هایی مثل "داستان راستان"، روایات اخلاقی و دینی را در قالب داستان‌های فارسی پرجاذبه‌ای در اختیار مخاطبان قرار داد.
از سوی دیگر، علوم اسلامی مانند فقه، عرفان و فلسفه اسلامی را به زبان ساده و همه‌فهم، در کتاب‌هایی مانند «آشنایی با علوم اسلامی» در اختیار قشر تحصیل‌کرده و دانش‌پژوه قرار داد، به‌نحوی که سبک ساده‌نویسی مطهری در موضوعات مذهبی و تبیین آموزه‌های دینی به زبان فارسی و آسان‌یاب، الگویی برای نویسندگان پس از انقلاب نیز شد.
تقابل فکری شهید مطهری با مارکسیسم
اولین مواجهه‌ی جدیِ استاد مطهری با جریان مارکسیست‌های ایرانی، از نیمه‌ی اول دهه‌ی ۱۳۳۰ شروع شد، آنجا که در اسفند ۱۳۳۲ کتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم»علامه طباطبایی را شرح و توضیح داد و منتشر کرد، به‌گونه‌ای که در این کتاب سعی شده است تمام انحرافات ماتریالیسم دیالکتیک به‌طور واضح نمایان شود.
استاد مطهری به‌وسیله‌ی آثار دکتر تقی آرانی با مارکسیسم و بخشی از اندیشه‌ی مادی آشنا شده بود، با این‌وجود از مطالعه‌ی دیگر آثار به اصطلاح فلاسفه‌ی مادی که در دسترس بود، کوتاهی نمی‌کرد.
در ادامه، استاد مطهری کتاب «علل گرایش به مادی‌گری» را نگاشت و در مورد چرایی اقبال به این تفکر در دوران معاصر نوشت. وی همچنین در سال‌های ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶ با تشکیل جلساتی در شهر قم، با توضیح اندیشه‌ی مارکس با تکیه بر کتاب «مارکس و مارکسیسم» نوشته‌ی آندره پیتر، در نقد مارکسیسم به ایراد سخن پرداخت که بعداً متن این جلسات توسط یکی از شرکت‌کنندگان در جلسه تنظیم و در قالب کتاب «نقدی بر مارکسیسم» منتشر شد.
حادثه تلخ در آخرین جلسه مکتب متاع
در نهایت پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در حالی‌که شهید مطهری ریاست شورای انقلاب را بر عهده داشت، شامگاه ۱۱ اردیبهشت ۱۳۵۸ بعد از آخرین جلسه مکتب متاع (مکتب تربیتی اجتماعی عملی) در منزل یدالله سحابی، پس از خروج از جلسه در خیابان پارک امین‌الدوله، هدف گلولهٔ یکی از افراد «گروه فرقان» قرار گرفت و پس از انتقال به بیمارستان طرفه، به درجه رفیع شهادت رسید. حضرت امام خمینی(ره) علاقه زیادی به وی داشت تا آنجا که پس از مرگش، گفت: «فرزند عزیزی را که پارهٔ تنم و حاصل عمرم بود، از دست دادم»، لازم به ذکر است که جمعیت متاع مخفف «مکتب تربیتی اجتماعی عملی» است؛ جمعیتی که فعالیت غیرعلنی داشت و برای مسائل اجتماعی تشکیل شده بود و شکل سیاسی نداشت.
آثار ۲۸ جلدی استاد شهید، مرجع فکری انقلاب اسلامی
مرتضی مطهری از سال ۱۳۲۵ آغاز به تألیف آثاری در زمینه‌های مختلف فلسفی، اجتماعی، اخلاقی، فقهی و تاریخی کرد که بیش‌از ۷۰ اثر از او انتشار یافته است. وی در مورد نوشته‌های خود گفته است: «من در ابتدای جوانی تاکنون حتی یک سطر هم ننوشته‌ام که بعداً ببینم که غلط بود»؛ برخی از آثار او در زمان حیات و برخی دیگر پس از درگذشت وی توسط انتشارات صدرا چاپ شده است، به‌گونه‌ای که این آثار به تفکیک موضوع عبارتند از:
اصول عقاید؛ از جلد ۱ تا ۴: حاوی آثاری مانند عدل الهی، علل گرایش به مادی‌گرایی، جهان‌بینی توحیدی، جامعه و تاریخ، ولاها و ولایت‌ها، مدیریت و رهبری در اسلام و توحید
فلسفه، از جلد ۵ تا ۱۳: حاوی آثاری مانند سیر فلسفه در اسلام، شرح منظومه، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مسئله شناخت و نقدی بر مارکسیسم
تاریخ؛ جلد ۱۴ و ۱۵: حاوی کتاب خدمات متقابل اسلام و ایران و همچنین فلسفه تاریخ
سیره معصومین؛ از جلد ۱۶ تا ۱۸: حاوی آثاری از جمله سیری در سیره نبوی، جاذبه و دافعه علی(ع)، سیری در نهج‌البلاغه، صلح امام حسن(ع)، حماسه حسینی و داستان راستان
فقه و حقوق؛ از جلد ۱۹ تا ۲۱: حاوی آثاری از جمله نظام حقوق زن در اسلام، مسئله حجاب، اخلاق جنسی، امر به معروف و نهی از منکر، نظری به نظام اقتصادی اسلام و اسلام و نیازهای زمان
اخلاق و عرفان؛ جلد ۲۲ و ۲۳: حاوی آثاری از جمله حکمت عملی، فلسفه اخلاق، تعلیم و تربیت در اسلام، آزادی معنوی، احترام حقوق و تحقیر دنیا و دعا
اجتماعی و سیاسی؛ جلد ۲۴ و ۲۵: حاوی آثاری از جمله نهضت‌های اسلامی در صدساله اخیر، آینده انقلاب اسلامی ایران، آزادی عقیده، مشکل اساسی در سازمان روحانیت، رهبری نسل جوان و روابط بین‌الملل اسلامی
تفسیر؛ جلد ۲۶ تا ۲۸: حاوی کتاب آشنایی با قرآن.
انتهای پیام
نظرات