به گزارش ایسنا، روزنامه خراسان نوشت: «چه اسفندها... آه!/ چه اسفندها دود کردیم!/ برای توای روز اردیبهشتی/ که گفتند: این روزها می‌رسی/ از همین راه». امروز، دوم اردیبهشت ماه، سالروز تولد شاعر محبوب معاصر، قیصر امین‌پور است؛ شاعری که با همه عناصر طبیعت از درخت، برگ و باران تا گل و چشمه و رود حرف می‌زد و صدایشان را می‌شنید؛ شاعری که در وصف صلح و آشتی شعر می‌سرود و وقتی که حرف از دفاع از میهن و ملیت بود، عقب نمی‌کشید و نوای دفاع از وطن سر می‌داد.
قیصر امین‌پور از معدود شاعران معاصر بعد از انقلاب است که تقریباً برای هر مضمونی و هر مخاطبی شعر سروده؛ از جنگ، دفاع و مقاومت گرفته تا عشق و عرفان. یکی از مضامین پررنگ در شعر قیصر امین‌پور، دفاع از مظلومان، به ویژه مردم فلسطین است. از این رو مقالات پژوهشی متعددی درباره این مضمون در شعر قیصر امین‌پور و تطبیق با آن شعر شاعران آزادی‌خواه دیگر کشورها از جمله فلسطین، عراق و سوریه نوشته شده‌است. علاوه بر این، با توجه به تأکید مقام معظم رهبری در دیدار با شاعران درباره اهمیت ترجمه اشعار فارسی به زبان‌های دیگر، شعر قیصر امین‌پور از جمله آثار شعر معاصر فارسی است که تاکنون به زبان‌های عربی، انگلیسی، چینی و ارمنی ترجمه شده‌است و این می‌تواند گام مهمی در شناساندن بزرگان ادبیات معاصر ما به مخاطبان جهانی باشد.
پایداری و مقاومت در شعر قیصر
مرتضی کاخی، شاعر و منتقد ادبی و از دوستان قیصر امین‌پور او را ملک‌الشعرای جنگ نامیده‌است؛ به این دلیل که او در سال‌های دفاع مقدس، شعرش را در خدمت دفاع از میهن و خاک و حمایت از رزمندگان کشورمان به کار گرفت و تا آن‌جا که می‌توانست در این زمینه اشعار ماندگاری از خود به جا گذاشت. البته قیصر همان‌قدر که برای جنگ شعر سرود، شاعر صلح و آشتی هم بود و در حماسی‌ترین اشعارش هم می‌توان ردپایی از صلح‌طلبی را دید. به نمونه‌ای از اشعار قیصر با مضمون دفاع مقدس توجه کنید:
«ناگه رجز هجوم خواندند/ بر گرده گردباد راندند/ شستند به خون شب زمین را/ شمشیر به آسمان رساندند/ ماندند به عهد خویش و رفتند/ رفتند ولی همیشه ماندند». دفترهای شعر «آینه‌های ناگهان»، «تنفس صبح»، «گل‌ها همه آفتابگردانند» و «دستور زبان عشق» از جمله آثاری هستند که علاوه بر دیگر اشعار قیصر امین‌پور با مضامین عاشقانه و عارفانه، اشعار او درباره جنگ و دفاع مقدس را هم دربرگرفته‌اند؛ اما دفاع مقدس و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، تنها مضمون اشعار قیصر امین‌پور در حوزه ادبیات پایداری و مقاومت نیست. قیصر امین‌پور از جمله شاعران معاصر ایرانی است که به مسئله فلسطین و جنایت‌های رژیم صهیونیستی علیه فلسطینی‌ها بی‌تفاوت نبوده و درباره مقاومت مردم مظلوم فلسطین نیز شعر سروده است. یکی از اشعار قیصر امین‌پور درباره این موضوعی غزلی است که با روایت استعاری سراغ مسئله فلسطین می‌رود و دو بیت آغازین آن از این قرار است: «در انتهای کوچه شب زیر پنجره/ قومی نشسته خیره به تصویر پنجره/ این سوی شیشه شیون باران و خشم باد/ در پشت شیشه بغض گلوگیر پنجره».
پیوند شعر قیصر با شاعر شهید فلسطین
قیصر امین‌پور، از ۲۰ سالگی اتفاقات ریزو درشت جنگ را شاهد بود و در آن شرکت داشت. کمال ناصر، شاعر، نمایشنامه‌نویس، سیاست‌مدار و از رهبران انقلاب فلسطین نیز در سال ۱۲۲۵ م. در شهر غزه متولّد شد. او از کودکی شاهد جنگ در فلسطین بود و از همان زمان سرودن شعر را آغاز کرد و در نهایت سال ۱۲۷۳ میلادی، زمانی که در آپارتمان خود مشغول جمع‌آوری شعری به نام فلسطین بود تا در بزرگداشت امین نخله (شاعر) بخواند، یک گروه تروریستی صهیونیست او را در خانه‌اش تیرباران کردند و ۱۰ گلوله به دهانش شلیک کردند. درباره شباهت زندگی دو شاعر باید گفت آن‌ها شاعر مقاومت و محبوب دوران خود هستند که اخلاق و کردارشان را ستوده‌اند و مورد تمجید بزرگان ادبیات معاصر خود قرار گرفته‌اند. همچنین اتفاقات مهمی چون حمله رژیم بعث عراق به سرزمین ما و اشغال فلسطین با بیان رسای ادبی، شعری را به تصویر کشیده و موجب آفرینش آثاری بدیع در ادبیات دو ملّت شده‌اند. آن‌ها به روشنی، اندیشه‌هایشان را در شعرهای خود منعکس نموده و رهبران خود را به‌عنوان راهبر مقاومت، ستایش کرده‌اند. در جایی که قیصر این‌گونه درباره رشادت رزمندگان در سال‌های دفاع مقدس سروده: «مپرس از دل خود "لاله‌ها چرا رفتند "/ که بوی کافری از سؤال می‌آید/ به لحظه لحظه این روزهای سرخ قسم/ که بوی سبزترین فصل سال می‌آید»، کمال ناصر، شاعر اهل فلسطین هم این‌طور می‌گوید: «و ما، اگر نیروهای دشمن بر ما چیره شوند و مردم در خانه‌هایشان شیون و ناله کنند، همانا ما برای بزرگی هستیم یا مرگ، هر دو بر بزرگی الهام می‌شوند».
جلوه‌های شباهت شعر امین‌پور با معین بسیسو، شاعر غزه
یکی دیگر از شاعران فلسطینی که شعر قیصر امین‌پور با اشعار او اشتراک مضمونی دارد، معین توفیق بسیسو، متولد غزه در سال ۱۹۲۶ میلادی است. او در جوانی وارد فعالیت‌های سیاسی شد و عمرش را وقف آموزگاری و شعر کرد. در مقاله‌ای پژوهشی به اشتراکات دو چکامه «الصوت مایزال» از معین بسیسو و «شعری برای جنگ» از قیصر امین‌پور پرداخته شده‌است. طبق این مقاله در این دو شعر، شاعران به توصیف شهرهای خود در زمان جنگ پرداخته و دو تصویر متفاوت از مردم میهن خویش را در رویارویی با متجاوزان پدیدار می‌سازند؛ یکی تصویر مردمی که به خاطر دفاع از مرز و بوم و ارزش‌های خویش، طعم جنگ را چشیدند و جامه سرخ شهادت پوشیدند و دیگر تصویر مردمی که چشم بر رخدادهای تلخ و ناگوار جنگ فرو بسته و به کنج عزلت خویش خزیدند. از دیگر شاعران مقاومت که اشعارشان با شعر قیصر امین‌پور پیوند دارد، می‌توان به شاعرانی مانند محمود درویش و بدر شاکر السیاب اشاره کرد.
منابع:
۱-مقاله «بررسی تطبیقی ژرف‌اندیشی در شعر محمود درویش و قیصر امین‌پور»، فصلنامه نقد و ادبیات تطبیقی، سال اول، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۰
۲-مقاله «نگاهی تطبیقی بر ادبیات مقاومت و پایداری در شعر قیصر امین‌پور و کمال ناصر»، فصلنامه علمی جستارنامه ادبیات تطبیقی، سال ششم، شماره ۲۱، پاییز ۱۴۰۱
۳-مقاله «بررسی شعر مقاومت معین بسیسو و قیصر امین‌پور»، همایش ملی ادبیات تطبیقی
مقاله «بررسی و تطبیق اندیشه‌های اجتماعی در شعر بدر شاکر السیاب و قیصر امین‌پور»، مجله ادبیات تطبیقی، ۴-پاییز و زمستان ۱۳۹۴، شماره ۱۳
انتهای پیام
نظرات