با شنیدن نام عشایر ذهن ناخودآگاه به سمت یک زندگی باصفا و آرام در دل طبیعت می‌رود، مردمانی که با چهره‌های سوخته از جفای گرما و سرما، نماد صداقت، مهربانی، سختکوشی هستند.

«ایل» به عنوان واژه مقدس جامعه عشایری یک نماد است، واژه‌ای کوتاه اما پر از حکایت و روایت برای آنانی که زیست عشایری را بر هیاهوی زندگی شهری ترجیح داده‌اند و دست بر زانوی همت خود، غریبانه و گمنام چون کارآفرینی موفق به اقتصاد کمک شایانی می‌کند.

زیست اجتماعی همراه با تعامل، دوستی، همکاری در جامعه عشایری زیباترین تداعی از «بنی‌آدم اعضای یکدیگرند» است، مردمانی که در عصر تکنولوژی و جدایی حقیقی و کوچ به دوستی مجازی، همچنان بر آداب و رسوم گذشتگان خود ایستاده‌اند.

بی‌تردید صحنه‌های زیبای زیست عشایری برای به تصویر درآمدن و روایت حکایت زندگی پر از چالش این قشر برای هر اهل فنی شیرین باشد، اما اگر از رؤیای لذت‌بخش زندگی آرام عشایر به واقعیت‌ها کوچ کنیم، متوجه بی‌مهری بسیار به این جامعه غیور و بی‌ادعا می‌شویم.

جمعیت عشایری در گذر تاریخ و همراه با تغییر جامعه در نوع زندگی و کوچ از زیستی به زیست دیگر، به مرور کمتر و کمتر شده‌ است، به طوری‌که در مناطق ییلاق و قشلاق با سو سو زدن چراغ‌های آویزان بر ستون سیاه‌چادرها متوجه کاهش جمعیت این جامعه خواهیم شد.

در کنار میل مردمان جامعه عشایری برای داشتن زندگی راحت و بهتر، بی‌تردید بی‌مهری به این جامعه باعث شده تا این جامعه به اجبار از زندگی آرام عشایری دل کنده و زندگی روستایی و شهری را بر زیست عشایری ترجیح دهند.

در سال‌های اخیر و با توجه به تحریم‌های اقتصادی گسترده و با مطرح شدن شعارهای سال همچون اقتصاد مقاومتی، جهش تولید و ... با آنکه جامعه عشایری نماد بارزی از اقتصاد مقاومتی و فعالیت‌شان در راستای گسترش تولید داخل است، اما همچنان با مشکلات مختلف و ریز و درشت دست و پنجه نرم می کنند.

وابستگی زندگی عشایر به مرتع

چراغعلی عمارلو یکی از عشایر خراسان شمالی در گفت و گو با ایسنا، اظهار کرد: زندگی عشایر به مراتع بستگی دارد اما عشایر مرتع خاصی به نام خود ندارند و این امر سبب شده تا زمانی‌که به مناطق قشلاقی کوچ می‌کنند با تخریب مراتع و یا آتش زده شدن اموال خود مواجه می‌شوند.

وی گفت: مگر مراتع جزء انفال نیست؟ پس چرا ادارات ذی ربط واگذاری مراتع به عشایر را عقب می‌اندازند؟

یکی دیگر از مشکلات عشایر تقویم کوچ آن‌ها است، باید کوچ عشایر بر اساس اقلیم هوایی باشد، همیشه در همین موقع از سال جمیت عشایری استان دچار استرس و دغدغه می‌شوند که مبادا استان گلستان اعلام کند که از استان خارج شوید و از سوی دیگر استان خراسان شمالی نیز اجازه ورود دام‌های عشایری را به مرتع ندهد.

وی ادامه داد: ایل راه‌ها از دیگر مشکلات عشایری است که بیشتر ایل راه‌های عشایری توسط کشاورزان گرفته و تبدیل به زمین کشاورزی شده است و اگر دام‌های عشایری از این زمین‌ها عبور کند سبب بروز مشکل می‌شود و عشایر به ناچار مجبور به عبور دام‌های خود از جاده‌ها می‌شوند که تاکنون با چندین حادثه تصادف شاهد از بین رفتن تعداد زیادی از دام‌‎ها بوده ایم.

عمارلو افزود: خشکسالی‌های پی در پی و متمادی سبب شده تا عشایر به نصف برسند و اگر می‌خواهیم عشایر دوباره به زندگی خود بازگردند باید وام‌هایی با مقدار زیاد و مدت دار به آن‌ها اعطا شود چراکه هیچ کسی جایگزین عشایر نمی‌شود و خود آن‌ها هستند که می‌توانند به این نوع از زندگی بازگردند.

جلالی یکی دیگر از جمعیت عشایری مستقر در مناطق قشلاقی استان گلستان در ادامه در گفت و گو با ایسنا، بیان کرد: به ما اعلام شده تا از تاریخ ۲۷ فروردین ماه از استان گلستان خارج شوید این درحالی است که مراتع در میانبند و مناطق ییلاقی آماده نیست.

یکی دیگر از جمعیت عشایر خراسان شمالی نیز در ادامه در گفت و گو با ایسنا، بیان کرد: با توجه به بالا بودن قیمت نهاده‌های دامی، چرای دام در مراتع یکی از نیازهای اساسی جامعه عشایری است اما واگذاری مراتع از سوی اداره کل منابع طبیعی یکی از مشکلات اساسی ما است.

واگذاری ۸۳ سامان منابع طبیعی خراسان شمالی به منابع طبیعی

علی اسدی مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی نیز در ادامه در گفت و گو با ایسنا، بیان کرد: از ۲۴۴ سامان مرتعی ۱۰۷ سامان مرتعی برای ۲۶۲۶ خانوار عشایری استان پهنه بندی و تاکنون ۸۳ سامان نیز واگذار شده است.

وی گفت: تعداد سامان‌های واگذار شده برای ۹۷ هزار و ۱۵۶ واحد دامی بوده است.

میزبانی استان گلستان از عشایر در ۵۳ محدوده عرفی

حمید سلامتی مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان نیز بیان کرد: استان گلستان در فصل سرما در ۵۳ محدوده عرفی در ۱۲۰ هزار هکتار در شهرستان‌های کلاله، گنبد و مراوه تپه میزبان عشایر خراسان شمالی است.

وی گفت: ۵۰ طرح مرتعداری در این استان تهیه شده تا عشایر بتوانند از آن‌ها استفاده کنند و در این زمینه عشایر باید تعاونی تشکیل و نماینده خود را استفاده کنند.

وی افزود: تاکنون از این تعداد ۳۴ سامان عرفی از ۵۳ سامان عرفی موجود در این شهرستان واگذار شده و مابقی نیز تهیه و واگذار شده است.

احمد پرتانی مدیر کل امور عشایری استان گلستان همچنین بیان کرد: برای تامین امنیت اموال عشایر و مراتع در زمانیکه عشایر در مناطق ییلاقی خراسان شمالی به سر می‌برند قرار بر این شد تا طرح قرق‌بانی عشایر اجرا شود اما به علت عدم تامین هزینه‌ها از سوی خود عشایر هنوز طرح به مرحله اجرا درنیامده است.

وی تاکید کرد: به نظر می‌رسد تخریب مراتع مشکلی است که به علت تعارض منافع ایجاد شده و با همزیستی می‌توان این مشکل را حل کرد.

سرمایه در گردش نیاز عشایر برای جلوگیری از فروش دام نورس است

محمد محمدزاده رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در ادامه گفت: سرمایه در گردش یکی از مهمترین نیازهای جامعه عشایری استان برای جلوگیری از فروش دام‌های نورس است.

وی اظهار کرد: در واقع عشایر بعد از کوچ در فصل بهار از مناطق قشلاقی به مناطق ییلاقی به علت کمبود و یا نبود سرمایه درگردش مجبور می‌شوند تا دام‌هایی که باید با وزن ۶۵ کیلوگرم به فروش برسانند را با وزن ۳۵ تا ۴۰ کیلوگرم به فروش برسانند.

وی افزود: در خراسان شمالی ۵۶۰۰ خانوار عشایری با ۲۴ هزار نفر جمعیت زندگی می کنند که تعداد دام های آن ها ۶۰۰ هزار رأس است که ۷۰۰۰ تن گوشت قرمز تولید می کنند.

محمدزاده ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات جامعه عشایری این است که اگر فرزندان خانواده های عشایری بخواهند زندگی عشایری را ادامه دهند جزء سرشماری محسوب نمی شوند و آن ها برای دریافت سهمیه سوخت و آرد و ... دچار مشکل هستند.

وی بیان کرد: تخریب مراتع عشایری و دامداری های آن ها در مناطق قشلاقی از دیگر مشکلات جامعه عشایری استان است.

این مقام مسئول تصریح کرد: تامین آب شرب بهداشتی و تامین اعتبار برای مرمت ایلراه های عشایری از دیگر مشکلات عشایری استان است.

وی گفت: در سال گذشته ۲۲ هزار تن نهاده دامی میان جمعیت عشایری استان توزیع شد و ۲۷ هزار رأس دام در طرح قراردادی تولید گوشت قرمز خریداری شد.

به گفته رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی، در سال گذشته ۵۸ میلیارد تومان سرمایه در گردش میان جمعیت عشایری استان توزیع شد.

تدوین نظامنامه برای بهبود شرایط زندگی عشایری

محمدرضا حسین نژاد استاندار خراسان شمالی نیز در ادامه از تدوین نظامنامه برای عشایر و بهبود شرایط عشایر در مسیر افزایش تولید سخن گفت و از هدفگذاری استان برای نقش آفرینی بیشتر عشایر در تحقق جهش تولید خبر داد.

وی بیان کرد: با توجه دقیق و برنامه ریزی شده به وضعیت عشایر می توان در تولید گوشت قرمز جهش ایجاد کرد و با تکمیل زنجیره ارزش گوشت، منافع بیشتری را به عشایر رساند که موجب تقویت این قشر مولد و پایداری تولید خواهد شد .

حسین نژاد افزود: در سال گذشته، خدمات رسانی به عشایر در استان خراسان شمالی افزایش داشت و استان در شاخص های عمومی و اختصاصی از جمله توزیع نهاده های دامی و ارائه تسهیلات و ... از حدود رتبه ۱۵ به رتبه سه ارتقا یافت و این خدمات با تلاش استان در حوزه تکمیل زنجیره ارزش گوشت قرمز و رفع سایر مشکلات جامعه عشایری در سال جاری ادامه خواهد یافت.

وی ایجاد میدان انتظار دام برای فروش و حذف دلال و ایجاد کشتارگاه، و صنایع بسته بندی را از نیازهای استان در تکمیل زنجیره گوشت عنوان کرد و خواستار نقش آفرینی تعاونی عشایری و سرمایه گذاری بخش خصوصی در این زمینه ها شد.

حسین نژاد، تولید ۷۰۰۰ تن گوشت قرمز، ۷۰۰ تن پشم، ۴۵۰۰ تن شیر و ۴۵۰ تن پنیر در سال توسط عشایر را به نسبت متوسط کشوری مناسب و سرانه دام عشایری استان را بیش از متوسط کشور دانست و گفت: بخشی از زنجیره ارزش گوشت، تامین خوراک دام است و وضعیت مراتع با نزولات آسمانی هم در ییلاق و هم در قشلاق مناسب است و امید افزایش تولید عشایر استان هم در حوزه گوشت و هم دستبافته ها و صنایع دستی را داریم.

وی بیان کرد: تقویم کوچ عشایر نیز مشخص شده و عشایر باید از آبان ماه از استان خارج و از نیمه اردیبهشت ماه وارد استان شوند و این امر نیز مصوب شده است.

انتهای پیام