مردم هر منطقه از ایران زمین، جدای از انجام فرایض مذهبی و مناسبت‌های ویژه این ماه، آداب و رسوم خاص منطقه خود را نیز انجام می‌دهند که برگزاری این مراسم و آداب و سنن ویژه در استان‌ها و مناطق مختلف کشور به نوعی وابسته به تاریخ، سنت و فرهنگ آن منطقه است.

ماه مبارک رمضان در میان ترکمنهای اهل سنت گلستان از جایگاه والایی برخوردار است و فرا رسیدن این ماه باعث خوشحالی هر فرد ترکمن می‌شود به همین دلیل  از چند هفته مانده به ماه مبارک رمضان خود را برای ورود به ماه مهمانی خدا آماده کرده و این ماه با آداب و رسوم ویژه‌ای برگزار می‌کنند که در این مجال به معرفی برخی از آداب قوم ترکمن می‌پردازیم.

خانه تکانی منازل و مساجد

تراکمه گلستان یک هفته قبل از حلول ماه رمضان، مقدمات ورود به این ماه پر فیض را فراهم می‌کنند. نظافت خانه و مساجد و تهیه خوارکی و ملزومات مورد نیاز این ماه از جمله این اقدامات است.

رسم است که بانوان ترکمن آخرین جمعه قبل از حلول ماه رمضان، به شکل دسته جمعی، مسجد محل خود را غبارروبی می‌کنند. برخی از خانواده‌ها نیز سجاده‌هایی از جنس قالیچه و نمد را که به آن «نمازلیق» می‌گویند، به مساجد محل خود اهداء می‌کنند.

«آی گؤرمک»

رؤیت هلال ماه رمضان یا (آی گؤرمک) نیز در میان ترکمنها با هیجان و شوق زیادی همراه است. ترکمنها معتقدند هرشخصی زودتر از بقیه هلال ماه را ببیند، ثواب بیشتری می‌برد و حتی باعث افزایش بینایی می‌شود.

به همین دلیل بسیاری از ترکمنها از زن و مرد تا کوچک و بزرگ در آخرین شب از ماه شعبان به بام‌ها ‌می‌روند تا از ثواب دیدن ماه بهره‌مند شوند،  فردی که هلال ماه را می‌بیند با  صدای بلند به دیگران اعلام می‌کند که ماه را دیده است.

«الله یولی»

الله یولی از آداب و سنن مهم رمضانی نزد ترکمنهاست به طوری که خانواده‌های ترکمن، گوسفند یا بزی را چند روز پیش از ماه مبارک رمضان قربانی می‌کنند و با گوشت آن مهمانی می‌دهند و قسمتی را نیز برای همسایه‌ها و افراد بی‌بضاعت می‌فرستند. این مهمانی« الله یولی» نامیده می‌شود.

بسیاری از مردم ترکمن در مراسم الله یولی قاریان قرآن و علما را نیز دعوت کرده تا ضمن اطعام طعام مراسم قرائت قرآن و وعظ و سخنرانی علما را نیز داشته باشند.

نماز تراویح در فرهنگ ترکمن‌ها

برپایی نماز تراویح در مساجد از دیگر آیین‌های مذهبی است که در میان ترکمنهای اهل سنت استان گلستان رواج دارد و از کوچک تا بزرگ در این نماز ۲۰ رکعتی که به جماعت در مساجد اقامه می‌شود، شرکت می‌کنند.

مشاهده کودکان و نوجوان به همراه افراد میانسال و کهنسالان در وقت نماز عشا که با کلاه‌های سفید رنگ بر سر، به سوی مسجد ‌می‌روند امری متداول در شب‌های ماه مبارک رمضان در محلات مناطق شهری و روستایی ترکمن‌نشین استان گلستان است.

در این شب‌ها قاریان، تلاوت قرآن را از اولین جز شروع می‌کنند و در شب‌های بعد، تا پایان ۳۰ جز آن را ادامه می‌دهند، به دین ترتیب ختم قرآن در آن مسجد انجام می‌شود.

در پایان آخرین شب، از حاضران در مراسم، پول جمع‌آوری شده و آن را بین حافظان قرآن و همچنین امام جماعت مسجد و مؤذن تقسیم می‌کنند.

«یا رمضان» در فرهنگ ترکمن‌ها

در این آئین بعد از انجام نماز تراویح، تعدادی از نمازگزاران به طور دسته جمعی به طرف منازل ساکنان محل به راه می‌افتند و یکی از آنان شعری می‌خواند و بقیه به طور دسته جمعی در آخر هر بیت الله می‌گویند.

این افراد در برابر هر خانه که می‌رسند صدای خود را بلند کرده و اهالی خانه با شنیدن این صداها بیرون آمده و هدایای خود را که اغلب مواد غذایی مثل آرد، برنج، نان، کشمش، قند، گندم و یا پول است، تقدیم می‌کنند.

ترکمن‌ها بر این عقیده هستند که این مراسم باعث افزایش برکت در منزل و اعطای سلامتی اعضای خانواده می‌شود.

 چنانچه در خانه‌ای به روی این افراد دیرتر باز شود آن وقت این افراد آن قدر شعر می‌خوانند و بلندتر (الله) می‌گویند که صاحب خانه مجبور می‌شود زودتر هدیه خود را داده و این جماعت را راضی کند.
 به هرحال این عده اگر در روستا باشند تا آخرین خانه ‌می‌روند و بعد اغلب افراد پراکنده شده به خانه‌های خود ‌می‌روند و افرادی که کیسه‌های هدایا را تحویل گرفته‌اند، به مسجد آن محل ‌می‌روند و هدایا را به امام جماعت و چند نفر از ریش سفیدان تحویل می‌دهند، این هدایا همان شب توسط افراد حاضر در مسجد با توجه به شناختی که از افراد محلی دارند، بین نیازمندان و افراد محتاج و فقیر تقسیم می‌شود.

«قدر گیجه» و «قدرایمش»

بنابراین احادیث و  روایات اهل سنت احتمال وقوع شب قدر در شب‌های ۲۱، ۲۳، ۲۵، ۲۷ و ۲۹ ماه رمضان بسیار زیاد است که ترکمنهای  گلستان شب بیست و هفتم ماه رمضان راه به عنوان شب قدر در نظر می‌گیرند.

 شب قدر در بین ترکمنهای اهل سنت گلستان از احترام و جایگاه خاصی برخوردار است و آنان ختم قرآن را از اولین شب ماه رمضان بعد از نماز تراویح شروع کرده در شب بیست و هفتم ماه رمضان این ختم قرآن در برخی مساجد اهل سنت تمام می‌شود و هر کس در خانه خودش نماز شب قدر را هم می‌خواند.

 در این شب همچنین برای دختری که تازه نامزد شده از طرف خانواده داماد هدایای برده می‌شود که به آن «قدرایمش» می‌گویند و نشانگر اهمیت و ارزش این شب نسبت سایر شب‌های سال بوده که با توجه به شب نزول قرآن برای زندگی آن زوج، مبارک می‌دانند.

تهیه جهیزیه برای نوعروسان

یکی دیگراز جالب‌ترین رسوم ترکمنها، تهیه جهیزیه دختران در شب‌های ماه مبارک است به طوری که در این شب‌ها دختران جوان و دم بخت ترکمنی تا سحر بیدار می‌مانند و به دوخت و دوز جهیزیه مشغول می‌شوند.

اعتکاف دهه آخر ماه مبارک رمضان

آخوند عبدالجبار میرابی امام جمعه اهل سنت قره تپه بندرترکمن  در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا گفت: برخی از ترکمنهای استان گلستان، طبق شیوه پیامبر گرامی اسلام دهه آخر ماه مبارک رمضان را به صورت تکی و یا گروه‌های چند نفره به مساجد رفته و معتکف می‌شوند.

وی افزود: ترکمنها ضمن روزه داری به عبادت و راز و نیاز با خدا پرداخته و به یاد شهدا و به ویژه حضرت علی (ع) قرآن ختم کرده و ثواب معنوی آن را به روح شهدا هدیه می‌کنند.

باش پیطره

پرداخت فطریه از دیگر مراسم مذهبی است که معمولاً در چند روز آخر ماه رمضان و تا قبل از نماز عید انجام می‌شود. بنا به اعتقاد علمای ترکمن، پرداخت فطریه با آغاز ماه مبارک رمضان جایز است و وقت واجب برای پرداخت آن، تا قبل از ادای نماز عید فطر است.

علمای ترکمن برای هر عضوی از خانواده مبلغی را تعیین می‌کنند و خانواده‌ها آن مبلغ را به مساکین و افراد نیازمند می‌رسانند.

انتهای پیام