شامگاه سه‌شنبه ۱۵ اسفند ۱۴۰۲ خبر تخریب شبانه خانه اقبالیان در حالی منتشر شد که این نخستین تخریب نبوده و نخواهد بود. روزی تخریب‌ها توسط مدیریت شهری رقم می‌خورد مثل تخریب سه خانه تاریخی «شمسیان، بهرامی و اخلاصی» که در ۲۴ دی‌ماه سال ۱۳۹۶ ضربه‌ای مهلک بر قلب دوستداران میراث فرهنگی بود و پس از آن دهم مهر ۱۴۰۰ تخریب پرسر و صدای مدرسه تاریخی «ظفر» رخ داد و یک‌هفته پس از آن، خانه‌ تاریخی دکتر «شیری» هم در حالی که مراحل ثبت در فهرست آثار ملی را می‌گذراند، تخریب شد و بعد از گذشت کمتر از ۱۰ روز از دومین تخریب، دو خانه تاریخی دیگر یکی منسوب به «خانجانی» در محله آقاجانی بیگ و دیگری خانه‌ تاریخی «خوشبخت» در محله چُرچُره در کمتر از ۲۴ ساعت تخریب شدند.

و اما امروز به گفته مدیرکل میراث فرهنگی استان همدان، متأسفانه ملک واجد ارزش اقبالیان توسط مالک یا مالکان مورد تخریب شبانه قرار گرفت که عامل یا عاملان تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند.

سوال اینجاست چرا فکری اساسی برای حفاظت از آثار تاریخی همدان نمی‌شود؟ چرا مدیریت ارشد استان در ادوار مختلف، بعد از تخریب‌های صورت گرفته هیچ واکنشی از خود نشان نمی‌دهند؟ این در حالیست که بنا به گفته‌ پژوهشگر دکتری ﻣﺮﻣﺖ و احیای ابنیه و بناهای تاریخی، رینگ اول همدان شامل میدان امام خمینی(ره) و شش خیابان متصل به آن، به عنوان هسته اول بافت تاریخی شهر شناخته می‌شود که اکثر بناها در این قسمت نوسازی شده و به ندرت بناهای تاریخی باقیمانده و باید برای این تک بناها جنگید و دیگر چیزی به نام بافت تاریخی در همدان باقی نمانده است.

بنا به گفته معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان، تخریب کامل بنای اقبالیان صورت نگرفته و شامگاه سه‌شنبه مالک یا مالکان بدون مجور نسبت به تخریب قسمتی از دیوار بنا اقدام کرده‌اند که برایشان پرونده قضایی تشکیل شده و واحد حقوقی اداره‌کل دنبال این موضوع است.

حمیدرضا حیدری در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه بنا به صورت کامل تخریب نشده و سرجای خود است، ادامه داد:  بعد از تخریب، میراث فرهنگی به همراه شهرداری سر محل حاضر شده و با بیل مکانیکی عملیات رفع خطر از بالکن کاملاً تخریب‌شده و دیوار بیرونی ملک که احتمال ریزش فراوان داشت را انجام دادند که این عملیات به منظور جلوگیری از خطرات جانی برای عابران در پی سقوط دیوار صورت پذیرفت. 

میراث فرهنگی پول برای خریداری بنا ندارد 

وی در پاسخ به سوال مخاطب ایسنا مبنی بر اینکه میراث‌فرهنگی باید برای‌خرید ملک از مالک‌ یا مالکان اقدام می‌کرد گفت: اداره‌کل میراث فرهنگی استان پول ندارد که بتواند هر خانه واجد ارزشی را خریداری کند، قرار هم نیست این کار را انجام دهیم. 

به گزارش ایسنا، خانه اقبالیان (حوائجی) با قدمت نزدیک به ۶۰ سال به عنوان یک اثر معماری پیش‌رو و مدرن در همدان معرفی می‌شد. این بنا ترکیباتی بسیار مدرن داشت، پروفیل‌های فلزی اکسپوز با رنگ‌های شاخص، صفحات بزرگ سفید، کنسول‌های چشمگیر، تراس‌هایی با سقف گشوده به آسمان و متریال‌های سنگی و آجری، ترکیباتی از ویلا ساوا، خانه آبشار و خانه شرودر را به ذهن انسان متبادر می‌ساخت. زنده‌یاد نیامی در این اثر هنری فاخر همزمان ما را به درون باغ در بام‌های لوکوربوزیه، کنسول‌ها و ترکیبات حجمی فرانک لوید رایت و چیدمان‌های رنگی ریتولد به پرواز درمی‌آورد و هنرمندانه یک اثر بی‌بدیل را به نمایش می‌گذاشت.

این بنا که حدود یک‌سال از عمر ثبت ملی‌اش می‌گذرد، در حالی با وجود مصوبات قانونی و مکاتبات میراث فرهنگی و شهرداری و پلمب خانه، توسط مالکانش تخریب شده که براساس قانون اجازه تخریب بنای ثبتی را نداشتند. هر چند گویا قرار است هر سال یک بخش از بنا را تخریب کنند تا در نهایت چیزی از آن باقی نماند.

گفتنی است؛ این بنا در خیابان جهان‌نما، نبش کوچه قباد و توسط محمود نیامی از شاگردان «هوشنگ سیحون» ساخته شده است.

سرانجام سه‌خانه تاریخی محله کبابیان

معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان در ادامه در پاسخ به این سوال که پس از گذشت شش سال از تخریب سه‌خانه تاریخی در محله کبابیان همدان هنوز ساخت عین به عین این بناها توسط شهرداری انجام نشده است، اظهار کرد: در حال حاضر یکی از برنامه‌های میراث فرهنگی همین قضیه است، شهرداری در حال طراحی نقشه است و باید دقیقاً آن چیزی که ما می‌خواهیم را در نقشه پیاده کند.

حیدری درباره اینکه شهرداری گفته بود مجتمع گردشگری جای خانه‌های تاریخی کبابیان می‌سازد، تصریح کرد: این نقشه قبلی بود که اصلاح شد و باید مطابق آن چیزی که ما می‌خواهیم ساخته شود و بعد از تصویب طرح در شورای فنی به شهرداری برای احداث ابلاغ می‌شود و قرار است کاربری پروژه بعد از ساعت بوتیک هتل باشد.

انتهای پیام