به گزارش ایسنا، مذاکرات کشورهای همسایه افغانستان تاکنون طی اجلاس‌های متعدد با تاکید بر حفظ تمامیت ارضی و استقلال این کشور و داشتن منطقه‌ای امن دنبال شده است؛ در پایان پنجمین اجلاس روند افغانستان که به میزبانی شهر کازان در جمهوری تاتارستان روسیه برگزار شد، شرکت‌کنندگان با شکل‌گیری گروه تماس توسط کشورهای همسایه افغانستان موافقت کردند.

در اجلاس کازان حدود ۱۳ کشور منطقه از جمله ایران، روسیه، هند، چین، پاکستان، افغانستان، ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان، عربستان سعودی و امارات حضور داشتند و چالش‌های اقتصادی و امنیتی در افغانستان را مورد بررسی قرار دادند.

کشورهای همسایه افغانستان بر این نظر هستند که عمده چالش‌های این کشور ناشی از حضور طولانی مدت آمریکا در افغانستان است که منجر به از بین رفتن بسیاری از زیرساخت‌های اقتصادی و امنیتی شده است. در حال حاضر نیز که بیش از دو سال از خروج آمریکایی‌ها از افغانستان می‌گذرد و  حکومت در اختیار امارت اسلامی قرار دارد، آمریکا و برخی از کشورهای اروپایی در تلاش هستند تا در رقابت با چین و روسیه همچنان نفوذ و حضور خود را در این کشور تقویت کنند. 

از سوی دیگر حضور داعش در افغانستان نگرانی‌هایی را برای کشورهای منطقه ایجاد کرده که فعالیت این گروه تروریستی می‌تواند به تشدید بی‌ثباتی و ناامن سازی افغانستان و تبعات آن برای کشورهای همسایه منجر شود. به همین دلیل کشورهای همسایه افغانستان به این جمع بندی رسیدند تا در قالب گروه تماس منطقه‌ای ضمن همکاری با حاکمان امارت اسلامی شرایط را در افغانستان تغییر دهند.

در همین راستا روز گذشته نیز نشست گروه تماس منطقه‌ای به پیشنهاد و ابتکار جمهوری اسلامی ایران در کابل با حضور کشورهای همسایه افغانستان برگزار شد.

«حسن کاظمی قمی» نماینده ویژه رئیس‌جمهور در امور افغانستان در این نشست گفت: «جمهوری اسلامی ایران معتقد است دروازه محیط همسایگی دریچه خروج از بحران‌های سخت و گذرگاه عبور از خاطرات جانکاه برای رنج و محنتی است که مردم افغانستان قریب به نیم قرن اخیر به صورت مستمر تجربه نمودند. این باب همچنین پنجره‌ای برای حضور دوباره و موفق افغانستان در صحنه جهانی و به منظور ایفای نقش و موقعیت بین‌المللی مبتنی بر جغرافیای طبیعی، انسانی و سیاسی‌اش است».

کاظمی قمی همچنین تصریح کرد: «افغانستان اگر در نقطه تماس و اتصال با محیط همسایگان خود با یک اندیشه منطقه‌محور واقع شود، دیگر نه تنها کشوری محصور در خشکی نیست بلکه با تعاملی مثبت و همگرایانه که متضمن پذیرش الگوی سنتی و بومی منطقه و مردم متنوع آن با فرهنگ‌ها، زبان‌ها، مذاهب و ارزش‌هایی خیرخواهانه است، به مقام و موقعیتی خواهد رسید که نقطه تعامل و تبادلی مهم در قلب قاره گردد و نقش آسیامحوری ایفا کند».

نماینده ویژه ایران در امور افغانستان توضیح داد: «چنانچه سیاست "منطقه‌محور" مورد اشاره کنونی با پذیرش الزامات مهم آن همراه شود، نخستین اثرش این‌گونه جلوه خواهد داشت که افغانستان با موفقیت در ایفای نقشی سازنده در محیط همسایگی در موقعیت یک مرکزیت قاره‌ای‌ قرار خواهد گرفت و در مدار مناسباتی اثرگذار در تنظیم مناسبات جهانی قرار خواهد گرفت».

وی افزود: « حکمرانی بدون تبعیض در داخل و حُسن همجواری و همزیستی با همسایه در محیط منطقه دو مولفه اساسی در پیشرفت روندی منطقه‌گراست که به یقین اگر در یک اعلامیه جلوه نماید با استقبال منطقه و فرامنطقه روبرو می‌شود». 

«پیرمحمد ملازهی» کارشناس مسائل افغانستان در گفت‌وگو با ایسنا در تحلیل خود از برگزاری نشست گروه تماس منطقه‌ای اظهار داشت: «دو نگاه در ارتباط با افغانستان وجود دارد یکی همین نگاهی است که ایران مطرح کرد و در اجلاس اخیر کابل نیز دنبال شد. به هر حال افغانستان بخشی از منطقه است و در همین چارچوب باید مشکلاتش بر طرف شود. »

وی تصریح کرد: «یکی از مشکلات اساسی در افغانستان نفوذ داعش است؛ امنیت افغانستان طبیعتا کشورهای همسایه را تحت تاثیر قرار می‌دهد . اخیرا نیز حاکمان افغانستان ادعایی را مطرح کرده‌اند که نیروهای داعش در پاکستان مدیریت شده و به افغانستان فرستاده می‌شوند. مساله دیگر شناسایی طالبان است و جامعه جهانی انتظاراتی را در ارتباط با مسائل زنان،‌ حقوق بشر و ... در افغانستان دارد،‌ با درک تمام این شرایط ترجیح این است که چارچوبی را طراحی کنند تا  بتوانند راه حلی برای این دو مشکل بیابند. »

این کارشناس مسائل افغانستان در ادامه خاطرنشان کرد: «نگاهی در سطح بین‌المللی وجود دارد برای این که آمریکا و اروپا در افغانستان از رقابت با چین و روسیه جا نمانند،‌ تلاش دارند تا نفوذ خود را افزایش دهند، اما مصلحت کلی منطقه این است که رقابت قدرت‌های بزرگ در افغانستان تجدید نشود. در دوران جنگ سرد یکبار شوری سابق توانست افغانستان را اشغال نظامی کند و بعد از آن نیز آمریکایی‌ها در دوره‌ای دیگر حمله کرده و دولت‌های کرزای و اشرف غنی روی کار آمدند.  به هر حال راه حل منطقی این است که به لحاظ امنیتی، سیاسی و اقتصادی افغانستان در جامعه منطقه‌ای ادغام شود و به تدریج نیز شرایط فراهم شود تا در سطح بین‌المللی جایگاه خود را پیدا کند.»

ملازهی همچنین تصریح کرد: «یکی دیگر از مشکلاتی که برای حکومت طالبان در افغانستان وجود دارد این است که هنوز به یک نتیجه و تصمیم مشخص برای حضور زنان در جامعه و ادامه تحصیل آنان نگرفته‌اند اما به این معنا نیست که قابل حل شدن نباشد. نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر این که در چارچوب نگاه خودشان محیط اسلامی برای ادامه تحصیل دختران فراهم کنند اگر این مساله نیز حل شود زمینه برای شناسایی طالبان و ادغامش در مجموعه منطقه‌ای فراهم‌تر خواهد بود.»

امنیت؛ مهم‌ترین چالشی است که در سال‌های اخیر افغانستان با آن مواجه بوده حتی آن زمان که آمریکایی‌ها در این کشور حضور داشتند و حکومت غنی روی کار آمد کشور افغانستان با مشکل نا امنی دست و پنجه نرم می‌کرد. در حال حاضر پس از روی کار آمدن طالبان بر عرصه قدرت، این مساله یکی از دغدغه‌های هم حاکمان افغانستان و هم کشورهای همسایه بوده است به ویژه این‌که داعش با یکسری اقدامات نشان داد که از ضعف شرایط افغانستان برای تنش و ایجاد ناامنی استفاده خواهد کرد. 

گرچه حاکمان افغانستان معتقد هستند که در این دو سال ضمن بازسازی پایه‌های سیاسی، امنیتی و اقتصادی با گروه‌هایی مانند داعش نیز مبارزه کرده‌اند تا بتوانند امنیت را در کل کشور فراهم کنند. 

«امیرخان متقی» سرپرست وزارت امور خارجه حکومت سرپرست افغانستان طی سخنانی در نشست ابتکار همکاری‌های منطقه‌ای که در کابل برگزار شد، گفت: «افغانستان نمی‌خواهد منطقه دچار ناامنی شود و کابل برای امنیت منطقه اهمیت خاصی قائل است. »

وی همچنین خاطرنشان کرد: «تاریخ نشان‌دهنده آن است که طرح‌های واردشده به افغانستان از سوی کشورها و سازمان‌ها تحت هر نامی نتیجه‌ معکوس داشته و افغانستان نیازمند حضور نماینده ویژه سازمان ملل در موجودیت یوناما نیست».

پیرمحمد ملازهی کارشناس مسائل افغانستان نیز با اشاره به شرایط قابل قبول به لحاظ امنیت در این کشور گفت: در حال حاضر طالبان دارای قدرت نظامی است و اگر خواسته باشیم مقایسه‌ای انجام دهیم امنیت فعلی با دوره‌های قبل یعنی زمان کرزای و اشرف غنی، شاخص‌های امنیت در افغانستان افزایش یافته است. درست است که مشکلاتی وجود دارد اما در مقایسه با رژیم قبلی مثبت‌تر برخورد کرده‌اند. 

به عقیده کارشناسان، واقعیت مساله این است که همسایگان افغانستان به نوعی در مسایل این کشور ذی‌نفع هستند و هر کدام از کشورهای منطقه به دلیل تضارب قومی، نژادی و یا زبانی منافعی را برای خود تعریف کرده‌اند، اما پیشنهاد جمهوری اسلامی ایران مبنی بر این‌که در قالب گروه تماس منطقه‌ای کشورها با هم‌فکری و همکاری بتوانند به یک تصمیم جمعی برسند ایده‌ای است که نه تنها صلح و ثبات را در افغانستان فراهم می‌کند؛ بلکه تاثیر این امنیت و ثبات هم بر کشورهای همسایه و منطقه خواهد بود در حالی که اگر ناامنی در افغانستان وجود داشته باشد دیر یا زود به کشورهای همسایه نیز نفوذ خواهد کرد. 

روز ۲۹ ژانویه ۲۰۲۴ بنا بر پیشنهاد تهران مندرج در بیانیه ۲۹ سپتامبر اجلاس فرمت مسکو (غازان ۲۰۲۳) به دعوت مسئولان حکومت سرپرست افغانستان؛ نمایندگان ویژه دولت‌های جمهوری خلق چین، جمهوری اسلامی ایران، جمهوری اسلامی پاکستان و فدراسیون روسیه و برخی کشورهای دیگر منطقه، گرد هم آمدند تا مجموعه گفت‌وگوهای کمیته تماس منطقه‌ای را برای تعامل با افغانستان در کابل آغاز کنند».

انتهای پیام