متأسفانه این روزها شاهدیم باوجود اهمیتی که کتاب‌های کودک دارد، اما سهم عمده‌ای از کتاب‌های حوزه ادبیات کودک و نوجوان که در بازار به فروش می‌رسند کیفیت لازم را ندارند و اگر کودکان و نوجوانان در نخستین تجربه کتاب‌خوانی با این آثار مواجه شوند، ممکن است نسبت به مطالعه بی‌رغبت شوند و دیگر سراغ کتاب نروند.
کتاب‌هایی که محتوای استانداردی ندارد
در همین خصوص یک فعال حوزه کتاب کودک در گفت و گویی با ایسنا معتقد است: کتاب‌هایی که ناشران غیرمتخصص برای کودکان چاپ می‌کنند محتوای استانداردی ندارد.
مجید اسحاقی با بیان اینکه، نشر آثار ضعیف موجب تخریب روان کودکان می‌شود، افزود: از سویی مؤسساتی هم هستند که به فن نشر کتب کودکان آگاه هستند و می‌دانند که مخاطبین آنان با روح پاک و بی‌آلایش به چه ضمیری نیاز دارند و به نشر کتاب‌های مفید، ارزنده و متناسب با روحیه و گروه سنی آنان اقدام می‌کنند.
وی با تأکید بر اینکه بسیاری از کتاب‌های منتشر شده کودکان ترجمه است، افزود: با تمام پیشرفتی که در زمینه تألیف کتب داستانی کودکان در سال‌های اخیر داشته‌ایم ولی هنوز کاستی‌هایی در زمینه تصاویر برخی کتاب‌ها، متناسب نبودن با گروه سنی مخاطب مورد نظر، صحافی کتاب، جنس و نوع کاغذ کتاب داریم.با تمام پیشرفتی که در زمینه تألیف کتب داستانی کودکان در سال‌های اخیر داشته‌ایم ولی هنوز کاستی‌هایی در زمینه تصاویر برخی کتاب‌ها، متناسب نبودن با گروه سنی مخاطب مورد نظر، صحافی کتاب، جنس و نوع کاغذ کتاب داریم.
اسحاقی با بیان اینکه یکی از عوامل جذب کودک به کتاب، تصویر داستان‌های کودکان است، تصریح کرد: یک تصویر خوب کتاب داستان ورود کودک به عالم خیال‌انگیز داستان را به او می‌شناساند و واضح است که تصویر جلد کتاب و تصاویر داخل آن عامل مهمی در جذب کودکان به مطالعه است.
وی اظهار کرد: در گذشته، بیشتر رنگ‌های سیاه و سفید و خاکستری برای کتاب‌های کودکان استفاده می‌شد که کاربرد این رنگ‌ها در کتاب‌های کودکان چندان مناسب نبود ولی هم‌اکنون رنگ‌ها به کتاب‌های کودکان زیبایی می‌بخشند و باعث جذب آنان می‌شوند.
این فعال حوزه کتاب کودک یکی از عوامل مهم در کتاب‌خوان نمودن کودکان و تمایل آنان به مطالعه را والدین دانست و گفت: والدین اگر به تهیه کتاب قصه و خواندن آن برای فرزندان خود اهمیت دهند در واقع ویژگی‌های مثبت انسانی مثل شجاعت، صداقت و دانایی و... را در وجود آنان از همان سنین پایین نهادینه می‌کنند.
وی همچنین با بیان اینکه ارائه کتاب‌های به روز به خلاقیت کودک کمک می‌کند، تصریح کرد: در کنار کتاب داستان قصه‌گویی و گوینده قصه با نوع بیان خود موجب رشد هیجانی، عاطفی و سلامت روان کودکان می‌شود.
اسحاقی همچنین افزود: کتاب خواندن برای کودکان بر رشد آن‌ها تأثیر دارد. کتاب‌ها، رسانه‌هایی امن برای بچه‌ها هستند که امکان بررسی مفاهیم، احساسات و رفتارهای مختلف را برای آن‌ها ایجاد می‌کنند و در عین حال باعث شناخت بهتر آن‌ها از محیط، جامعه و انتظارات اجتماعی می‌شوند.
وی اظهار کرد: کتاب خواندن برای کودکان باعث افزایش اعتماد به نفس و آرامش آن‌ها می‌شود و می‌تواند برای کنار آمدن با مسائل در شرایط سخت به آن‌ها کمک کند.
قصه‌ها و شعرها باید دارای کلمات ساده باشد
در ادامه یک روانشناس حوزه کودک و نوجوان به ایسنا گفت: امروزه در تمام دنیا قصه، قصه‌گویی و داستان مورد اهمیت قرار گرفته است.
زهره عاشوری افزود: بسیاری بازی را فقط در کامپیوتر می‌بینند ولی چگونه قصه‌گویی و روایت آن‌هم نوعی بازی است تا به دل شنونده به خوبی بنشیند.
وی با تأکید بر اینکه در گذشته روایت‌های مادربزرگ‌ها، درس عبرت برای ما بوده و در تقویت و انگیزه برای موفقیت کمک حالمان بود، اظهار کرد: گوینده قصه اگر یکنواخت و با صدای کسل داستان را بخواند نمی‌تواند تأثیرگذار باشد.
این روانشناس حوزه کودک و نوجوان با بیان اینکه متأسفانه قصه‌های خارجی برای مردم ما اهمیت دارد درصورتی‌که بسیاری از آن داستان‌ها فقط در فکر محقق شدن آرزوهای خود هستند، تصریح کرد: قصه‌های ایرانی گرچه از تخیل برگرفته شده ولی در متن آن تلاش برای دست‌یابی به هدف موردنظر دیده می‌شود که نمونه‌هایی همچون شنگول و منگول و قصه حسن‌کچل از این‌گونه است.متأسفانه قصه‌های خارجی برای مردم ما اهمیت دارد درصورتی‌که بسیاری از آن داستان‌ها فقط در فکر محقق شدن آرزوهای خود هستند؛ قصه‌های ایرانی گرچه از تخیل برگرفته شده ولی در متن آن تلاش برای دست‌یابی به هدف موردنظر دیده می‌شود.
وی در ادامه با تأکید بر اینکه برای نمونه در قصه حسن‌کچل مادرش فکر می‌کند چگونه حسن‌کچل از این تنبلی دست بردارد، که نشان از شخصیت پویا دارد، گفت: باید قصه‌هایی را انتخاب کنیم که شخصیت کودک را از تخیلات به پویایی سوق دهد و قصه‌های ایرانی در این زمینه بهترین هستند.
عاشوری با بیان اینکه تخیل قصه‌های ایرانی بسیار خوب است، عنوان کرد: قصه‌ها و شعرها باید دارای کلمات ساده باشد تا کودک کلمات را بفهمد.
وی با تأکید بر اینکه کتاب قصه کودکان باید کوتاه باشد و بهترین زمان برای بچه‌ها ۴ دقیقه است تا از خستگی و بی‌حوصلگی آن‌ها نسبت به قصه جلوگیری شود، گفت: در انتخاب کتاب قصه کودکان باید نسبت به داشتن پیام‌های مستقیم، غیرمستقیم و آموزشی دقت کنیم.
این روانشناس حوزه کودک و نوجوان با بیان اینکه قصه‌ای برای بچه‌ها جذاب است که پرسش و پاسخ داشته باشد، اظهار کرد: خواندن، نقاشی و موسیقی از تأثیرگذارترین ابزار قصه هستند.
وی با بیان اینکه موسیقی ابزاری اعجاب‌انگیز در خواندن قصه است، اذعان کرد: باید کتاب قصه‌هایی برای کودکان انتخاب کنیم که در شب برای آن‌ها آرامش ایجاد کند. همچنین برای هر رده سنی باید قصه مربوط به آن سن تهیه شود.
عاشوری با تأکید بر اینکه قصه‌های گروهی برای بچه‌ها جذاب‌تر است، گفت: در دل فرهنگ کهن کشورمان، هر منطقه قصه و فرهنگ خاصی دارد که باید تلاش کنیم قصه‌ها و موسیقی بومی وطنمان را کودکان به خوبی یاد بگیرند و بشناسند.
کتاب کودک کالایی مصرفی نیست
در ادامه یک نویسند کتاب کودکان به ایسنا گفت: امروزه متأسفانه همه در نگاه اول کتاب را به دلیل زیبایی ظاهری می‌خریم و در کنار آن بچه‌های ما قهرمانان خارجی مانند زورو، رابین‌هود و دیگر چهره‌ها را بهتر می‌شناسند اما رستم و سیاوش را نمی‌شناسند.
احمد اکبری اظهار کرد: همه ما بر این باوریم که کتاب کودک باید ارزان باشد و کمتر به محتوا و زیبایی‌های بصری که باعث علاقه‌مند کردن کودکان به مطالعه می‌شود توجه داریم.
وی عنوان کرد: متأسفانه پدر و مادرها کتاب کودک را کالایی مصرفی در نظر می‌گیرند و فکر می‌کنند باید آن را پس از مطالعه دور انداخت.
این نویسنده کتاب کودک همچنین با بیان اینکه قصه‌ها، بهترین راه برای گفت‌وگو با کودکان است، بیان کرد: به رغم اینکه سرانه مطالعه با احتساب روخوانی روزنامه‌ها به کمتر از ۱۵ دقیقه در روز می‌رسد اما بررسی میزان کتاب‌خوانی کودکان کمی نامتعارف است. قصه‌ها، بهترین راه برای گفت‌وگو با کودکان است؛ به رغم اینکه سرانه مطالعه با احتساب روخوانی روزنامه‌ها به کمتر از ۱۵ دقیقه در روز می‌رسد اما بررسی میزان کتاب‌خوانی کودکان کمی نامتعارف است.
وی در ادامه وضعیت کتاب کودک را آشفته دانست و اظهار کرد: برخی نویسندگان در این بخش بسیار ضعیف عمل می‌کنند.
اکبری با اشاره به اینکه کتاب‌های کودکان باید به گونه‌ای باشد که علاوه بر ایجاد میل و لذت خواندن موجب رشد قوه خلاقیت، رشد همه جانبه ذهنی و شناختی کودک شود، افزود: متأسفانه ادبیات کودکان ضعف‌های بسیاری دارد.
وی با اعلام اینکه کیفیت پایین برخی آثار در حوزه کودکان هم موجب سردرگمی پدر و مادرها شده است، عنوان کرد: ادبیات موجب شکوفایی خلاقیت کودکان می‌شود.
در وضعیتی که از یک‌سو شاهد بی‌توجهی به محتوای کتب کودک و نوجوان هستیم و از سویی دیگر، سرانه مطالعه در بین این نسل به شدت رو به کاهش است، زمان آن رسیده تا استانداردهای کتب کودک و نوجوان رعایت شده و بر محتوای آن‌ها توجه شود؛ چراکه این روزها به‌راستی وضعیت نگران‌کننده تولید کتاب کودک و نوجوان در ایران را شاهد هستیم.
به باور نویسندگان و فعالان حوزه ادبیات کودک و نوجوان، این حوزه ادبی که نقش مؤثری در تعلیم و تربیت نسل‌ها دارد، این روزها برای رفع کاستی‌های خود نیازمند توجه بیشتر مسئولان است.
کوتاه سخن آنکه، رفع کاستی‌های موجود در مسیر توسعه ادبیات کودک و نوجوان بی‌تردید می‌تواند به ارتقا و شکوفایی این حوزه و هم راستا با آن به رشد سطوح آموزشی و تربیتی در کودکان و نوجوانان بیانجامد و بذرهای آگاهی و خلاقیت در نسل‌های آتی را بارور سازد.
انتهای پیام
نظرات