یاشار فلامرزی در نشست هم اندیشی «بررسی سازوکارهای وقوع بارش در ایران» که در دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، با اشاره به اینکه هر ۵ الی ۱۰ سال یکبار روند بارش و دما را در طولانی مدت بررسی می‌کنیم، اظهار کرد: در دو متغیر اصلی آب و هوایی که داریم یعنی دما و بارش طبق آخرین گزارش‌ها میزان بارش در بیشتر ایستگاه‌های ایران کاهشی بوده ولی معنادار نبوده است.

وی تاکید کرد: مسئله اصلی در کشور ما بحث دما است. ما افزایش دمای خیلی شدیدی را در ۳۰ سال اخیر در کشور مشاهده کردیم به طور متوسط ۱.۶ درجه افزایش دما را رد کردیم و در بعضی ایستگاه‌ها  تا ۲ درجه افزایش دما را هم داشته‌ایم این نشان می‌دهد در کشور ما هوا گرم می‌شود و به طور ملموس هم همه آن را حس می‌کنند.

وی ادامه داد: اگر بارش‌ها را ثابت فرض کنیم با افزایش دما تبخیر و تعرق افزایش یافته به علاوه کشت و کار هم در منطقه زیاد شده است و نتیجه این عوامل همان چیزی است که در حوزه دریاچه ارومیه رخ داد، منابع آب این منطقه باید تامین می‌شد.

فلامرزی افزود: سدها، استفاده از چاه‌ها و آب‌های زیرمینی که سبب تعادل در آب و هوای منطقه می‌شود باعث شده منطقه‌ای را که به نسبت مرطوب بوده است به واسطه این مسائل از شرایط متعادل خود خارج کنیم یعنی اگر که تغییر اقلیمی هم وجود داشته، اما فعالیت‌های انسانی که در آن منطقه رخ داده، سبب تشدید تغییرات شده است.

عضو هیأت علمی پژوهشکده اقلیم‌شناسی و تغییر اقلیم پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو با اشاره به اینکه مجموعه‌ای از آب و هوا و چرخه افتصادی مردم یک منطقه مجموعا یک اقلیم را تشکیل می‌دهد، افزود: هرچیزی که در دریافت بشر از منطقه در حال تغییر است مستعد تغییر اقلیم است، بنابراین یک چیز تدریجی است در انواع زمینه‌های زندگی انسان، از آن چیزی که از آب و هوا درک می‌کند یا از هر چیز دیگر.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا خشک شدن دریاچه ارومیه ناشی از تغییر اقلیم بوده است، گفت: ما در اقلیم خشکی هستیم اینکه در خیلی از مناطق ایران خشکسالی وجود دارد یا نه جای بحث ندارد. تغییر اقلیم بر کل جهان تاثیر می‌گذارد فارغ از اینکه در کجای کره زمین قرار داریم. به این واسطه می‌تواند تاثیرگذار باشد ولی نمی توانیم اتفاقاتی که در منطقه خاصی رخ می‌دهد به تغییر اقلیم نسبت دهیم. در کوتاه مدت سهم کارهایی که انسان انجام می‌دهد را بیشتر می‌بینیم ولی در بلند مدت مطمئنا سهم تغییرات اقلیمی بیشتر است.

عضو هیأت علمی پژوهشکده اقلیم‌شناسی و تغییر اقلیم پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو خاطرنشان کرد: جدای از بحث اقلیم، ما برنامه‌ای برای این تغییر اقلیمی نداریم، نه تنها ایران بلکه خیلی از کشورهای در حال توسعه برنامه‌ای برای این تغییر نداشتند، نداشتن برنامه باعث شده است تا تصمیم‌گیری‌ها و تصمیم‌سازی‌هایی انجام شود و اثراتی بگذارد که بسیاری از آنها برگشت‌ناپذیر است.

فلامرزی با اشاره به دریاچه ارومیه گفت: هیچ‌گونه پیش‌نگری برای آینده دریاچه ارومیه نداشتیم؛ اینکه چه اتفاقی برای گردش منابع آب در دریاچه ارومیه بیفتد. اگر هم پیش‌نگری بوده یا ناقص اطلاع‌رسانی شده یا شفاف نبوده است؛ به هرحال سیستم‌های کمک تصمیم‌ساز نبودند همانطور که هم اکنون هم در خیلی از بخش‌های اجرایی ما سیستم‌های کمک تصمیم‌ساز که کمک‌کننده  مدیران باشند وجود خارجی ندارند.

وی ادامه داد: بنابراین مدیر براساس شرایط حال حاضرش تصمیم گرفته است، تصمیمی که از آینده آن بی اطلاع است ولی وقتی در حوزه محیط زیست خصوصا نقاط خشک یک تغییری را ایجاد می کنید معمولا پیشگیری از عواقب آن خیلی سخت خواهد بود.

فلامرزی با اشاره به اینکه بخش زیادی از منابع تامین آب‌های ما آب‌های زیرزمینی بودند، ادامه داد: در مناطق خشک ساختار خاک به گونه ای است که اگر سطح آب زیرزمینی از سطح معینی پایین تر رود ساختار آن خاک در هم می‌شکند و حالت اسفنجی که قابلیت نگهداری آب را دارد تخریب می‌شود و دیگر ظرفیت نگهداشت سابق را ندارد و بازسازی خاک به شکل سابق به زمان زیادی نیاز دارد به همین دلیل به نظر من برگشت به شرایط قبلی دریاچه ارومیه خیلی دشوار است و چالش‌های اقتصادی اجتماعی زیادی را می‌طلبد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا پروژه «هارپ» باعث خشک شدن دریاچه ارومیه و خشکسالی شده است یا نه، گفت: پروژه هارپ یا پروژه‌های فرکانس بالا در یونسفر به سال ۱۹۹۳ در ایالات متحده برمی‌گردد که مرکز تحقیقاتی برای مطالعه  روی یونسفر راه‌اندازی کردند تا بفهمند اگر بتوانند به وسیله امواج مختلفی به یونسفر گرما وارد کنند چه اتفاقی ممکن است بیفتد، در ابتدا مطالعات بود و بعدها دستگاه‌هایی هم ساخته شد ولی اگر خیلی از این مطالعات و مقالاتی که منتشر شد را بخوانید خیلی وارد جزئیات آن نشدند.

 عضو هیأت علمی پژوهشکده اقلیم‌شناسی و تغییر اقلیم پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو ادامه داد: فقط از لحاظ تئوری و فیزیکی در بعضی مقالات اشاره شده است که اگر چنین اتفاقی بیفتد و بتوان در یونسفر تغییراتی ایجاد کنیم می‌توانیم آن چیزی که خورشید به عنوان منبع انرژی زمین به پایین می‌فرستد و باعث می‌شود عوامل آب و هوایی رخ می‌دهد بتوانیم شبیه‌سازی کنیم در حد یک تئوری است و در هیچ مقاله ای ندیده‌ام که به طور قابل استناد پروژه هارپ را تحلیل کند و بگوید واقعا روی یک پدیده خاص آب و هوایی تا الان توانسته تاثیر بگذارد.

وی تاکید کرد: بنابراین از لحاظ اطلاعاتی و مستندی در حد تئوری‌های فیزیکی است و در عمل چیزی وجود ندارد. امکانش از لحاظ تئوری وجود دارد به طور کلی نمی‌توان آن را رد یا تایید کرد ولی اینکه عملا در حال حاضر تکنولوژی و دانش بشر اجازه چنین کاری را می‌دهد یک علامت سوال بزرگ است.

همچنین مرتضی اکبری، استادیار گروه مدیریت منابع خشک و بیابانی دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست دانشگاه فردوسی مشهد، در ادامه این نشست با تاکید بر بحث گرمایش زمین به عنوان یکی از چالش‌های مهم جهانی، گفت: طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته برای افق ۲۱۰۰، دمای کره زمین ۳ درجه سلسیوس افزایش پیدا می‌کند، ۱۵۰ تا ۳۰۰ میلی متر تلورانس بارندگی داریم و سطح آب دریاها حدود ۰.۸ متر یا به گفته بعضی ۲۰ سانتی متر افزایش پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: در سال ۲۱۰۰ کشورهای جزیره‌ای وجود ندارند و یک نوع فاجعه اکولوژیکی از نظر جزایر اتفاق می‌افتد، بعضی شرایط را مقداری بدتر دیدند و آن هم اینکه کره زمین به یک تله گرمایی تبدیل می‌شود و یک فاجعه انسانی اتفاق می‌افتد. پیش‌بینی می‌شود که میزان دی اکسید کربن ناشی از سوخت‌های فسیلی در سال ۲۰۰۵ از ۲۷۸ppm به ۳۹۷ppm رسیده است. همچنین هشدار دادند که  در سال ۲۱۰۰ میزان آن در حالت خوشبینانه  به ۵۷۵ و در حالت بد بینانه به ۹۷۰ ppm می‌رسد این یعنی همان تله گرمایی که به آن اشاره کردم.

انتهای پیام