اما این اولین و آخرین زمین‌لرزه با این شدت نبوده و نیست، از ابتدای امسال زمین‌لرزه‌های بسیاری در خراسان رضوی به وقوع پیوست و هراس در دل مردم شهرهای مختلف ایجاد کرد، طوری که بارها بسیاری از شهروندان سراسیمه منازل خود را ترک کردند و به مکان‌های عمومی مثل پارک‌ها پناه بردند. اما زلزله‌هایی که هر روز گوشه‌ای از کشور و این استان را می‌لرزاند قطعاً نه اولین و نه آخرین زلزله‌ای است که اتفاق افتاده است.
بر اساس آمار ارائه شده ماهانه در کل کشور ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ زمین‌لرزه اتفاق می‌افتد که بالغ‌بر ۷۰۰ مورد آن زمین‌لرزه خفیف و کمتر از سه ریشتر، حدود ۱۹۰ تا ۲۰۰ مورد آن بین سه تا چهار ریشتر، ۹ زمین‌لرزه بین ۴ تا ۵ ریشتر و حدود یک با بزرگی ۵ تا ۶ ریشتر است.
همچنین هر ۱۰ سال در کشور شاهد بروز زمین‌لرزه‌ای مخرب با ۷ ریشتر و یا بالاتر از آن هستیم که سهم خراسان رضوی از این زمین‌لرزه‌ها حدود دو زمین‌لرزه در هر ماه با بزرگی ۳ تا ۴ ریشتر و هر شش ماه یک زمین‌لرزه با ۴ تا ۵ ریشتر است.
این آمارها هرچند تاکنون بارها برای عموم بازگو شده اما همچنان شاهد احداث منازل و اماکن عمومی و بعضاً غیر مستحکم بسیاری بر روی این گسل‌ها هستیم. درونه بعد از گسل اصلی زاگرس، بزرگترین گسل کشور با ۷۰۰ کیلومتر است که با درازایی در حدود ۷۰۰ کیلومتر در یک راستای شمال خاوری-جنوب باختری از شمال شهر نایین در استان اصفهان شروع و تا مرکز دشت کویر تا درونه و با یک روند خاوری-باختری به سمت جنوب از درونه بردسکن تا مرز افغانستان کشیده شده است و همانند آتش زیر خاکستر هر لحظه امکان بیدار شدنش وجود دارد.
۳۰۰ هزار نفر جمعیت در پنج کیلومتری دومین گسل بزرگ کشور
یک کارشناس ارشد مخاطرات محیطی در همین خصوص به ایسنا گفت: ترشیز شامل شهرستان‌های کاشمر، بردسکن، خلیل‌آباد و کوهسرخ منطقه‌ای با بیش از ۳۰۰ هزار نفر جمعیت در پنج کیلومتری درونه دومین گسل بزرگ کشور قرار دارد که هر لحظه امکان بیدار شدن آن وجود دارد.
احمد رضاپور با بیان اینکه گسل درونه یکی از گسل‌های فعال کشور است، اظهار کرد: با این وجود متأسفانه هنوز بسیاری از منازل مسکونی منطقه ترشیز غیر مقاوم هستند و شهروندان توجهی به امر مقاوم‌سازی ندارند.
وی با اظهار تأسف از اینکه بسیاری از این ساختمان‌ها نیز برروی گسل درونه ساخته شده است، بیان کرد: گسل فرعی تکنار ریوش و گسل درونه که به صورت شرقی و غربی یکدیگر را قطع می‌کنند موجب شده نقاطی که در کنار این دو گسل هستند شرایط ویژه و بسیار حساس داشته باشند.
این کارشناس مخاطرات محیطی گفت: چون مخاطره گسل بزرگ کویر را با طول بیش از ۷۵۰ کیلومتر در منطقه ترشیز داریم که از قسمت شمالی با فاصله کمی عبور کرده و سوابق لرزه‌خیزی بالای ۶ ریشتر را در منطقه داریم عملاً در حوادث و بلایای طبیعی مانند زلزله در معرض تهدید هستیم.
وی با اظهار تأسف از اینکه هنوز فهرستی از تمامی ساختمان‌های ساخته شده به خصوص ساختمان‌هایی که تراکم جمعیتی بالایی دارند و اینکه از نظر ایمنی، تجهیزات امدادی و آتش‌نشانی در چه وضعیتی به سر می‌برند نداریم، عنوان کرد: اکنون هزاران کوچه با عرض کم در منطقه وجود دارد که در زمان بحران تمامی آنها مسدود و آوارها روی سر مردم می‌ریزد.
رضاپور افزود: اگر زلزله‌ای با قدرت زلزله آذربایجان شرقی، یا طبس و بم در منطقه ترشیز رخ دهد، قطعاً شاهد خسارت‌های بسیار سنگین و تلفات بیش از آنها خواهیم بود به طوری که تمام منازل مسکونی فرسوده، ساختمان‌های غیرمجاز فاقد پروانه فرو خواهند ریخت.
نمی‌شود جلوی وقوع حوادث را گرفت
با توجه به زلزله‌هایی که در سال‌های گذشته در شهرستان‌های کاشمر، خلیل‌آباد، کوهسرخ، بردسکن روی داده و از سابقه رفتار این گسل و ثبت وقایع گذشته در آن مشخص شده که در سال‌های اخیر گسل‌های بسیاری مربوط به گسل درونه فعال شده و زمین‌لرزه‌هایی نیز با همین شدت به وقوع پیوسته که منجر به تخلیه انرژی در گسل شده است».
یک کارشناس حوزه شهرسازی در همین خصوص به ایسنا گفت: نمی‌شود جلوی وقوع حوادث را گرفت، لذا با توجه به اینکه امکان پیش‌بینی زلزله وجود ندارد بهتر است در مراحل مقاوم‌سازی و آماده‌سازی و راه‌های پیشگیری مطلوب و مناسب، خود را آماده کرده و با برنامه‌ریزی عملی دقیق این سوانح طبیعی را بشناسیم و آسیب‌پذیری و خسارات ناشی از آنها را کم نمائیم.
محمد سلیمانی با ابراز نگرانی از ساخت‌وسازهای انجام شده در سال‌های دور، افزود: طبق بررسی‌ها و پیش‌بینی‌های فنی و علمی به عمل آمده توسط کارشناسان، در سال‌های اخیر وقوع زلزله در منطقه ترشیز بسیار خطرناک است و خسارت‌های جبران‌ناپذیری خواهد داشت.
وی گفت: هرچند همه مسئولان شهرستان نیز این موضوع را می‌دانند، اما هنوز کار چندانی برای ایمن‌سازی شهرها و روستاهای آن انجام نشده است.
وی عنوان کرد: اگر همانند زمین‌لرزه‌ای که در بم آمد در منطقه ترشیز رخ دهد با یک زمین‌لرزه ۶.۶ ریشتری بسیاری از منازل مسکونی در شهرها و روستاهای منطقه از بین خواهد رفت.
این کارشناس حوزه شهرسازی با اشاره به اینکه گسل درونه، گسل بزرگی است که شاخه‌های مختلفی دارد و فعال است، گفت: منطقه کاشمر، خلیل‌آباد و بردسکن، زلزله خیز است، وقتی زمین‌لرزه‌ای روی دهد خود نشانه فعالیت گسل است.
وی با تأکید بر اینکه تاکنون هیچ روشی برای پیش‌بینی وقوع زمین‌لرزه در هیچ جای دنیا وجود نداشته و کسی نتوانسته حدس بزند در چه زمانی و مکانی و با چه بزرگی‌ای زلزله روی می‌دهد، اظهار کرد: تاکنون امکان جدا کردن پیش لرزه از زمین‌لرزه اصلی ممکن نبوده و کسی نمی‌تواند بگوید در پی وقوع یک زمین‌لرزه کوچک چه زمین‌لرزه‌ای بزرگ‌تر می‌آید.
سلیمانی با بیان اینکه زمین‌لرزه یکی از ویژگی‌های زمین شناختی منطقه ترشیز است، افزود: رعایت مقررات ایمنی و استاندارد در پروژه‌های ساختمانی مؤثرترین راه کاهش خسارات ناشی از زلزله است.
وی در ادامه افزایش بی‌رویه مصالح غیراستاندارد در بازار صنعت ساختمان را جولان‌گاه مصالح غیر استاندارد دانست و افزود: متأسفانه میلگردهایی در بازار هستند که وقتی خم می‌شوند می‌شکنند. اکثر کسانی که کارشان ساخت و ساز است به دنبال اجناس بی‌کیفیت و ارزان قیمت هستند.
ساخت و سازها را از گسل درونه دور کنید
یک کارشناس ارشد زمین‌شناسی معتقد است؛ طراحی ساختمان‌ها و مقاوم‌سازی بناها، در شهرهای که بر روی گسل واقع شده باید بر اساس دوری و نزدیکی به گسل متفاوت باشد.
محمود فخرائیان با اشاره به اینکه گسل درونه امتداد دومین گسل بزرگ ایران بعد از زاگرس مرکزی است و قرن‌هاست که فعال بوده است، گفت: این گسل هیچ وقت خفته نبوده لذا با توجه به فعالیت مداوم آن باید همیشه در منطقه منتظر وقوع زلزله باشیم.
وی با بیان اینکه کاشمر در منطقه ترشیز به عنوان یکی از مناطقی با خطر بالا در زمینه زلزله‌خیزی است؛ عنوان کرد: با بررسی پیشینه این گسل، هنوز زلزله‌ای بالاتر از ۵ و ۶ دهم ریشتر در منطقه کاشمر، خلیل‌آباد، بردسکن و تربت‌حیدریه نشان نداده است.
وی با بیان اینکه متأسفانه مسئولان شهر به جای مشورت با کارشناسان زمین‌شناسی و کسب اطلاع در خصوصیات وضعیت جغرافیایی روز به روز با ساختمان‌سازی به سمت شمال و شمال غرب شهر، شهر را به خط گسل نزدیک‌تر کرده‌اند که دقیقاً کار اشتباهی است، گفت: باید مسئولان برای مقاوم‌سازی ساختمان‌ها در بافت فرسوده و حتی در مناطقی با ساختمان‌های جوان اما فرسوده در حاشیه شهر تمهیداتی بیندیشند تا با توجه به مستعد بودن منطقه به لحاظ زلزله‌خیزی آسیب کمتری شهر و شهروندان ببینند.
بافت فرسوده روستاها از موضوعات نگران کننده‌ای است که باید بهسازی مسکن روستایی از محل اعتبارات و تسهیلات بنیاد مسکن به‌ویژه در روستاهایی با آسیب‌پذیری بیشتر با جدیت بیشتری پیگیری شود.
متأسفانه منازل مسکونی در این منطقه بر طبق استانداردهای موجود هنوز نتوانسته به آن حد مطلوب از لحاظ مقاوم‌سازی منازل شهری و روستایی برسد و با وجود قرار گرفتن بر روی دومین گسل بزرگ کشور، وقوع حادثه‌ای مهیب در این منطقه در آینده اصلاً دور از انتظار نیست و اگر چنین حادثه‌ای رخ دهد جان و مال مردم به تاراج خواهد رفت و جای جبران هم نخواهد ماند.
علیرغم اینکه بارها در خصوص اهمیت مقاوم‌سازی ساختمان‌ها تاکید کرده‌ایم اما گوش شنوای بسیاری از مردم از این موضوع تهی است و کسی به فکر این بحران و عواقب بعد از آن نیست چرا که اگر به این خطر بیشتر توجه می‌شد این حجم عظیم از منازل مسکونی فرسوده روستایی که چندین هزار نفر را زیر سقف خود سرپناه داده است، مقاوم‌سازی می‌شد اما متأسفانه این امر هنوز آن‌طور که شایسته است انجام نگرفته است، ضروری است مقاوم‌سازی مساکن به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های مسئولان و مردم تبدیل شود.
انتهای پیام
نظرات