به گزارش ایسنا، بررسی «تاثیر پژوهش» موضوعی است که در سال‌های اخیر به شدت مورد توجه قرار گرفته است. کشورهای مختلف به دنبال این هستند که از شاخص‌های کمّی تولید علم فاصله گیرند و به سمت بررسی «تاثیر پژوهش‌ها» بروند. تاثیر پژوهش تعاریف گسترده‌ای دارد و  دو هدف مشخص را دنبال می‌کند. یکی این‌که هزینه‌کرد و سرمایه‌گذاری در پژوهش را توجیه کند و دوم این‌که بتواند کارکرد علم و پیشرفت آن را نشان دهد.

پژوهش‌های مختلف می‌تواند بر گروه‌های گوناگونی تاثیر بگذارد از سازمان‌ها و جوامع مختلف گرفته تا انسان‌ها و دیگر جانداران دیگر و حتی بی‌جان‌ها ممکن است از پژوهش، متاثر شوند. یکی از بخش‌های مهمی است که می‌تواند از پژوهش‌ها تاثیر بگیرد، سیاست‌گذاری است. علم می‌تواند با در اختیار گذاشتن داده‌ها و شواهد کافی به سیاست‌گذاران کمک کند که سیاست‌های بهتری را در پیش بگیرند.

نشریه علمی نیچر به تازگی از توسعه یک ابزار رایگان برای بررسی تاثیر پژوهش‌ها بر سیاست‌گذاری‌ها خبر داده است.

به گزارش ایسنا و به نقل از نیچر؛ این ابزار که «نمای سیاست‌گذاری سیج» (Sage Policy Profiles) نام دارد و یک ابزار مبتنی بر وب است، توسط انتشارات سیج (Sage) ارائه شده است. به گفته سازندگان این ابزار؛ هدف ابزار نمای سیاست‌گذاری سیج این است که پژوهشگران بتوانند در هنگام تکمیل پروپوزال‌ها یا طرح‌های پیشنهادی برای دریافت گرنت‌ و کمک هزینه پژوهشی یا در هنگام مصاحبه‌های ارتقا و تصدی شغلی، تاثیر یا نفوذ خود را نشان دهند.

این ابزار که در هفتم دسامبر راه‌اندازی شده است، به هر پژوهشگری اجازه می‌دهد تا ثبت‌نام کرده و نام خود یا شناسه منحصر به‌فرد ORCID خود را در آن جستجو کند. سپس این ابزار، پایگاه داده‌ای شامل حدود ۱۰.۲ میلیون سند را بررسی می‌کند. این پایگاه داده بزرگ‌ترین پایگاه در جهان است و توسط شرکت نوپای انگلیسی به نام «اُوِرتون» (Overton) گردآوری شده است. این ابزار خلاصه‌ای از اسناد سیاستی که به مقاله‌های آن پژوهشگر در آن‌ها مورد استناد قرار گرفته یا نام آن‌ها ذکر شده است را ارائه می‌کند و با یک نقشه نشان می‌دهد که این استنادات از کجا سرچشمه گرفته‌اند و چه زمانی انجام شده‌اند. کاربران می‌توانند خروجی آن داده‌ها را در صفحات قابل تحلیل در نرم‌افزار اکسل یا به عنوان فایل پاورپوینت دریافت کنند.

راوین هاونشیلد (Robin Haunschild) متخصص کتاب‌سنجی مؤسسه تحقیات حالت جامد ماکس پلانک در اشتوتگارت آلمان که به درخواست نشریه نیچر ابزار نمای سیاست‌گذاری سیج را امتحان کرده است، می‌گوید: این به عنوان اولین نسخه از چنین ابزاری خوب است. این یک خدمت خوب از انتشارات سیج به جامعه است؛ ولی من فکر می‌کنم آن‌ها باید این ابزار را در طول زمان بهبود بخشند تا برای کاربران مفیدتر باشد.

سخنگوی انتشارات سیج که در کالیفرنیا مستقر است و بودجه این ابزار را به عنوان بخشی از مشارکت با شرکت اُوِرتون تامین کرده است، می‌گوید که سیج هیچ برنامه‌ای برای پولی کردن این ابزار ندارد. این سخنگو از افشای مبلغ پرداختی سیج به اورتون خودداری کرده است؛ اما گفته که این ناشر به درک میزان استناد به پژوهش‌های علوم اجتماعی در اسناد سیاستی علاقه‌مند است.

سیج امیدوار است که در صورت مفید بودن این ابزار، به سرمایه‌گذاری در این ابزار ادامه دهد. این سخنگو می‌گوید که کاری که ما می‌خواستیم در اینجا انجام دهیم این است که گفتگو در مورد تاثیر پژوهش‌ها را فراتر از استنادات علمی و پژوهشگرانه ببریم.

«بیگزات مورات» (Biegzat Murat) پژوهشگر سیاست‌گذاری علمی در دانشگاه لایدن هلند که در مورد چگونگی تفسیر استنادها در اسناد سیاستی نوشته است و او نیز این ابزار را امتحان کرده است، می‌گوید: من واقعاً این ابزار را دوست دارم؛ با این حال او خاطر نشان می‌کند که این ابزار به جای آن‌که به کاربران اجازه دهد تا استنادات مقالات مشخص و استنادات دیگر دانشگاهیان را در اسناد سیاست‌گذاری بررسی کنند، تنها این امکان را فراهم کرده تا هر پژوهشگری به استنادات خود دسترسی داشته باشد.

هاونشیلد اشاره می‌کند: نقص دیگر این ابزار این است که به جای آن کاربران را به صفحه‌ای که تحقیق در آن استناد شده است، ارجاع دهد، اغلب کاربران را به فهرست منابع آن سند ارجاع می‌دهد. هاونشیلد معتقد است که این موضوع مفید نیست.

سوگیری‌ها و محدویت‌های این ابزار

یوآن آدی (Euan Adie) بنیانگذار و مدیر اورتون مستقر در لندن، اذعان می‌کند که پایگاه داده این شرکت بیشتر شامل اسناد منتشر شده در دهه گذشته است و تنها به مقاله‌هایی که به صورت آنلاین و رایگان قابل دسترسی هستند، متکی است و همچنین این ابزار سوگیری غربی دارد.

این بدان معناست که اورتون احتمالاً در «جهان جنوب»* و به‌ویژه کشورهایی که اسناد سیاستی‌شان اغلب به زبان‌ها محلی منتشر می‌شود، دارای شکاف‌ها و کمبودهایی است. آدی می‌گوید: حدود ۶۰ درصد از گزارش‌های سیاستی در پایگاه داده اورتون، به زبان انگلیسی است.

یک مطالعه در سال ۲۰۲۱ نشان داده است که تنها کم‌تر از ۶ درصد از مطالعه‌های نمایه‌شده در پایگاه اسکوپوس بین سال‌های ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۶ توسط اسناد سیاستی در پایگاه اورتون مورد استناد قرار گرفته‌اند؛ اما این نسبت در رشته‌های مختلف به شدت متفاوت است. آدی خاطر نشان می‌کند این‌که یک مطالعه در یک سند سیاستی مورد استناد قرار گرفته باشد، به این معنا نیست که حتماً بر سیاست‌ها تاثیر گذاشته است؛ بلکه ممکن است برای ارائه اطلاعات پیش‌زمینه به آن پژوهش اشاره شده باشد.

همچنین اورتون تعریف گسترده‌ای از اسناد سیاستی دارد؛ این شامل گزارش‌ها، دستورالعمل‌ها و اوراق کاری است که برای سیاست‌گذاران یا توسط سیاست‌گذاران نوشته شده و توسط منابعی مانند دولت‌ها، سازمان‌های غیردولتی، سازمان‌های بین‌دولتی و اتاق‌های فکر (اندیشکده‌ها) منتشر شده می‌شود.

آدی می‌گوید بسیاری از افراد به شدت مخالف این هستند که استنادات سیاستی تنها راه برای ارزیابی تاثیر سیاست است و کاملاً درست می‌گویند. او می‌افزاید: بنابراین این ابزار همچنین برای رای اشاره نام پژوهشگران در کنار وابستگی سازمامی آن‌ها، اسناد را مرور می‌کند در صورتی که می‌تواند برای دانشگاهیانی که بخشی از هیئت کارشناسی بوده‌اند یا شواهدی را در کمیته مجلس ارائه کرده‌اند، مرتبط باشد.

هاونشیلد فکر می‌کند که تنها استفاده از خروجی سیج برای نشان دادن تاثیر، در مصاحبه‌ها یا طرح‌های پیشنهادی برای دریافت کمک هزینه پژوهشی دشوار خواهد بود. در صورتی که سیج نوعی اعداد پیش زمینه ارائه کند، می‌تواند مفید باشد. مثلاً بگوید که برای پژوهشگران همان رشته، به طور متوسط چند استناد به اسناد سیاستی ممکن است رخ دهد.

آدی می‌گوید که این تیم تصمیم گرفته است که به جای ساخت معیار تک عددی، به شاخص‌های کمّی گسترده‌تر بسنده کند. چرا که بدون بررسی بیشتر، تعیین این‌که برای تصویب یک قانون چقدر به یک مقاله خاص استناد شده، سخت است. 

--------------

* جهان جنوب یا جنوب جهانی (global south) اصطلاحی است که به کشورهای «جهان سوم» یا کشورهای در حال توسعه و  مناطق و کشورهای کم‌تر توسعه‌یافته اشاره دارد.

انتهای پیام