لیلا معصومی نایینی، در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا و در خصوص قالب شعری حمید مصدق، شاعر اهل شهرضای اصفهان اظهار کرد: این شاعر معاصر در قالب نیمایی می‌سرود و به همین راه‌ و روش در دنیای ادبیات ما شهرت دارد. مصدق را چه از جنبه اندیشه و چه از جنبه قالب می‌توان یکی از پیروان نیما یوشیج به شمار آورد. البته این نزدیکی و پیروی بیش از همه در بُعد قالب است و من هم بر همین موضوع تأکید دارم. گفتنی است که این نیمایی‌سرای ایران‌زمین گاهی نیز از دایره شعر نو به دنیای شعر سنتی وارد می‌شد؛ چنان‌که تعدادی غزل نیز از وی به یادگار مانده است.

این سراینده و صاحب مجموعه‌شعر «سارویه» درباره اندیشه و مفاهیم در جهان شعری مصدق چنین توضیح داد: شعر حمید مصدق غالباً شعر عشق و تغزل است. اصل اندیشه این شاعر ایران را باید در عاشقانه‌های وی جست‌وجو کرد که رنگ‌وبوی رمانتیکی هم دارد. به‌علاوه آنکه بیش از همه بیانگر عشقی بی‌فرجام و ناتمام است. بااین‌حال در میان اشعارش شماری سروده‌های وطنی و میهنی هم وجود دارد. بنابراین مصدق به مسائل روز و روزگار خویش اعتنا می‌کرد و دغدغه‌های اجتماعی داشت. از نمونه‌های درخشان آن نیز قطعه «من اگر بنشینم، تو اگر بنشینی، چه کسی برخیزد؟» است که در بین مردم بسیار مشهور و سر زبان‌هاست. به بیانی دیگر، این شعر در جامعه ایرانی تبدیل به شعار شده است.

آوای کارگر آجرپزی

او افزود: شعر دیگری که دغدغه‌مندی او را در حوزه‌های اجتماعی بازتاب می‌دهد «درفش کاویانی» است. این قطعه از سروده‌هایِ مصدق در دوران دانشجویی یا اوج جوانی وی محسوب می‌شود. این زمان با حکومت محمدرضاشاه پهلوی در اواخر دهه ۱۳۳۰ شمسی مطابقت دارد. ماجرای سرایش آن نیز به مباحثه استادش در دانشکده حقوق با گروهی از دانشجویان در کلاس درس بازمی‌گردد که یکی از آن‌ها مصدق بود.

این مدرس و پژوهشگر ادبیات فارسی اضافه کرد: استاد مصدق رو به بچه‌ها و در جامعه‌ای که به‌نظرش همه اهل انتقاد بودند، اما در عمل تأثیرگذاری مثبتی نداشتند، چنین می‌گوید که کدام از شماها حاضر است برود کار کند؟ بعید می‌دانم شما دانشجوها اهل کوشیدن و زحمت باشید. این شاعر معاصر و برخاسته از اصفهان نیز داوطلب و در یکی از کوره‌های آجرپزی تهران مشغول به کارگری می‌شود. «درفش کاویان» برآمده از روزهایی است که شاعرش در محیط کار و کارگری اشتغال داشت و برای سرودنش از آن حال‌وهوا الهام گرفت.        

سادگی و استواری

این فعال فرهنگی شهر اصفهان در تحلیل زبان شعر مصدق نیز چنین تشریح کرد: این شاعر زبان شعری‎‌اش بسیار ساده و روان است و بی‌دلیل نیست که بین عموم مردم طرف‌دارانی دارد و به‌راحتی با اشعارش مأنوس می‌شوند. هرچند نباید فراموش کرد که این سادگی به معنی سخیف‌بودن و سستی اشعارش نیست. مصدق از زبانی بی‌پیرایه و به‌دوراز پیچدگی برخوردار است و در عین حال سالم و استوار و مستحکم است.

او افزود: زبان شعر مصدق دارای پشتوانه قوی و فکرشده است. در پس آن اسطوره نهفته. وی پشتوانه‌های فرهنگی را از نظر دور نداشته و در دنیای شاعرانه‌اش بازتاب داده. علی‌رغم این تکیه‌گاه‌های حساب‌شده، زبانش مملو از واژگانی است که برآمده از فرهنگ عامیانه است. گروه‌های مختلف اجتماعی می‌توانند مجموعه اشعارش را به دست بگیرند و بدون دیرفهمی خاصی به دنیای سروده‌های مصدق وارد شوند.  تعقید یا دشواری زبانی بخصوصی در کلام این شاعر دیار اصفهان نمی‌بینیم.   

معصومی نایینی در موشکافی زبان مصدق نامدار این‌گونه اضافه کرد: در کنار سادگی‌های زبانی این شاعر، ما در بین واژگان شعری او شاهد تعادل و تناسبی درخور اعتنا هستیم. در واکاوی زبان شعری مصدق هم‌زمان که از ورود واژگان مردمی و عامیانه سخن می‌گوییم، باید یادآور شویم که او بر متون و زبان شعری ادبیات کهن نیز تسلط داشت. خواننده کوچه و بازاری ممکن است به این مطلب پی‌ نبرد، اما متخصصان و اهل فن، بازتاب این آگاهی و دانش مصدق را در اشعارش خواهند یافت.

شاعر دامنه و محبوب مردم

این شعرپژوه درباره جایگاه حمید مصدق در قلمرو ادبیات معاصر نیز این‌طور شرح داد: در تاریخ معاصر زبان و ادبیات فارسی سرایندگانی داریم که باید گفت شاعران قله هستند. این پنج شاعر برتر عبارت‌اند از نیما یوشیج، مهدی اخوان ثالث، فروغ فرخ‌زاد، سهراب سپهری و احمد شاملو. در کنار این شعرا ادیبانی چون حسین منزوی و سیمین بهبهانی هم می‌توانیم قرار دهیم که کمتر آثارشان شناخته‌ و معرفی شده است.

این مدرس ادبی بحثش را این‌گونه ادامه داد: در گام بعدی می‌توانیم از شاعرانی موسوم به دامنه یاد کنیم. حمید مصدق یکی از شاعران همین دامنه است. بدون تردید ادیبانی که در این فهرست قرار می‌گیرند، بی‌اهمیت نیستند و شأن شاعری خاص خود را دارند.

معصومی نایینی چنین گفته‌هایش را به پایان رساند که مصدق ارج و اهمیت خود را دارد، ولی نمی‌توان در حرفه شعر و دانش و تسلط در سرایندگی او را هم‌سطح نامورانی چون فرخ‌زاد بیاوریم. به‌هرروی نمی‌توان انکار کرد که در بین مردم و فرهنگ عامه دوستدارانی دارد.

انتهای پیام