به گزارش ایسنا، حوضه آبخیز عرصه‌ای است که روان‌آب ناشی از بارش روی آن توسط آبراهه‌ها جمع‌آوری و به یک خروجی نظیر رودخانه، آب انباشت، تالاب، دریاچه و دریا هدایت می‌شود، به عبارتی دیگر حوضه آبخیز تمامی سطحی را در بر می‌گیرد که آب‌های سطحی در آن منطقه به سمت نقطه یا محل مشخصی جریان می‌یابد.

سید نعیم امامی، رییس بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اینکه نرخ فرسایش سالانه خاک در استان حدود ۱۵ تا ۲۰ تن در هکتار بوده که بیش از چهار برابر استاندارد جهانی است، اظهار کرد: در کنار ویژگی‌های زمین شناسی از جمله سازندهای حساس به فرسایش به ویژه مارن‌ها که استان را مستعد وقوع انواع اشکال فرسایش کرده است، تغییرکاربری‌ها و عملیات عمرانی در چند دهه اخیر به ویژه جاده‌سازی‌ها، قطع جنگل‌ها و تخریب مراتع از جمله دلایل انسانی نرخ بالای فرسایش در استان قلمداد می‌شوند.

وی افزود: فرسایش موجب از دسترس خارج شدن خاک‌های زراعی شده و در بلند مدت امنیت غذایی مردم استان و به ویژه آبخیزنشینان را به خطر می‌اندازد و بدین لحاظ پرداختن به موضوع فرسایش و راهکارهای کنترل آن از طریق بکارگیری فنون آبخیزداری در مهار فرسایش و حفظ و حراست از خاک‌های زراعی بسیار موثر و مورد نیاز است.

دانشیار زمین شناسی مرکز تحقیقات چهارمحال و بختیاری در پاسخ به اینکه آیا آبخیزداری و آبخوان‌داری راهی برای مقابله با بی‌آبی و افزایش ذخایر آبی است؟، تصریح کرد: از اهداف اصلی علم آبخیزداری ارائه راهکارهای مهندسی در جهت حفظ و نگه‌داری از منابع آبی موجود در حوزه‌های آبخیز است، احداث انواع بندهای کنترلی و ذخیره‌ای به منظور کاستن از سرعت جریان رواناب‌ها و سیلاب‌ها با نفوذدهی آب‌های جاری به آبرفت‌های متخلخل و یا ذخیره آب‌های حاصل از بارش در پشت بندهای ذخیره‌ای به حفاظت و نگه‌داشت منابع آبی در حوزه و بهره‌برداری از آن در زمان موردنیاز کمک می‌کند.

امامی گفت: از سوی دیگر آبخوان‌داری به عنوان یکی از فنون آبخیزداری با ایجاد تاسیسات خاکی در مسیر رواناب‌ها و سیلاب‌ها موجب نفوذ گسترده سیلاب‌ها به داخل سفره‌های آبرفتی شده که این امر موجب افزایش سطح آب زیرزمینی در این مناطق شده و در نتیجه آن آبدهی چاه‌ها و قنوات افزایش یافته و در فصول خشک نیز می‌توان از آب‌های ذخیره شده و سالم استفاده کرد.

رییس بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال و بختیاری با تاکید بر اینکه دلیل اصلی فرونشست زمین کاهش ذخایر آب زیرزمینی و پایین رفتن سطح آب زیرزمینی در داخل سفره‌های آبرفتی است، گفت: می‌توان با انجام اقدامات آبخیزداری موجبات تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی را فراهم و با حفظ تراز آب‌های زیرزمینی و کمک به بالا آمدن سطح آب زیرزمینی به مهار پدیده مخرب فرونشست کمک شایانی کرد، به عبارتی تنها راه کنترل پدیده فرونشست تقویت آبخوان‌ها با کاربست شیوه‌های علمی آبخیزداری و آبخوانداری است.

به گفته وی، طبیعی است که با افزایش ذخایر آبی در سفره‌های آب زیرزمینی موجود در دشت‌ها امکان توسعه کمی و کیفی کشاورزی نیز بدون تهدید منابع آبی فراهم می‌شود.

امامی بیان کرد: در سه دهه اخیر و به ویژه در ۱۰ سال گذشته اعتبارات قابل ملاحظه‌ای از صندوق توسعه ملی و با دستور مقام معظم رهبری جهت اجرای طرح‌های موثر و اولویت‌دار آبخیزداری تخصیص یافته است، اداره‌کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان با استفاده از این فرصت طلایی توانسته پروژه‌های موثر و ارزشمندی را در زمینه آبخیزداری و به ویژه در موضوع پخش سیلاب و آبخوانداری اجرا و تاثیرات شگرفی بر ذخیره‌سازی آب، افزایش راندمان آبی چشمه‌ها و قنوات و چاه‌ها برجای گذارد، به طور مثال می‌توان از پروژه بزرگ پخش سیلاب در شهرستان خانمیرزا نام برد که در سطح ملی نیز به عنوان یکی از پروژه‌های موفق آبخوانداری انعکاس یافته است.

دانشیار زمین شناسی مرکز تحقیقات چهارمحال و بختیاری افزود: با این حال به دلیل گستردگی سطح استان و فراگیر بودن مشکلات فرسایش از سویی و تضعیف منابع آبی از سوی دیگر به دلیل ۱۶سال خشکسالی پیاپی، این اعتبارات نتوانسته در همه سطح استان به یک میزان اجرا و تاثیرگذار باشد، طبیعی است که تخصیص اعتبارات بیش‌تر در حوزه آبخیزداری و آبخوانداری می‌تواند همه استان را از منافع بی‌بدیل عملیات مهندسی آبخیزداری بهره‌مند کند.

امامی خاطرنشان کرد: تداوم خشکسالی‌ها از سویی و اجرای چندین پروژه موفق آبخیزداری همچون بندهای خاکی متعدد و آبخوانداری(پخش سیلاب) از سوی دیگر می‌توانند به عنوان نمونه‌ای از کارهای موفق حفاظت از آب و خاک در معرض نگاه مسئولان و ناظرین قرار گیرند، بنابراین لازم است تا با بازنگری در مطالعات آبخیزداری انجام شده در سنوات گذشته و بهره‌گیری از فنون جدید همچون یادگیری ماشینی، مکان‌یابی جدیدی برای اجرای پروژه‌های جدید صورت پذیرفته و با اقناع سیاست‌گذاران ملی و استانی با انجام بازدید از پروژه‌های موفق، اعتبارات لازم تامین و کار با جدیت بیش‌تر تداوم یابد.

انتهای پیام