انتشار این چهار جلد کتاب که به لحاظ محتوایی و علمی دربردارندۀ یافته‌هایی نو و شایان تأمل هستند، به نوعی رونمایی از هویت بصری جدید در نشر جهاد دانشگاهی واحد اصفهان نیز به‌شمار می‌رود چراکه این نشر طی دو سال اخیر به منظور ارتقای کیفی کتاب‌ها در ابعاد متخلف ازجمله محتوای علمی، هویت بصری، ویرایش، صفحه‌آرایی و طراحی جلد، تلاشی وافر داشته است. پیش‌تر نیز هویت بصری کتاب‌های این نشر را تغییر یافته بود، اما اکنون و هم‌زمان با هفته کتاب و کتابخوانی و مقارن با چاپ کتاب‌های تازۀ انتشارات جهاددانشگاهی اصفهان، بار دیگر در هویت بصری آثار تجدیدنظر شد و این نگاه نو که روندی رو به جلو دارد با هدف ارتقای کیفی آثار صورت گرفت.
کتاب‌های «روان‌شناسی، آموزش و توان‌بخشی افراد نابینا و کم‌بینا»، «گزیده اسناد انتخابات مجلس شورای ملی در اصفهان»، «سنگ‌شناسی دگرگونی با نگرشی بر سنگ‌های دگرگونی ایران‌زمین» و «شفافیت نظام رسانه‌ای»، در هفته کتابخوانی و همسو با اهداف نشر جهاددانشگاهی اصفهان راهی بازار کتاب شدند. اگرچه هفته کتاب فرصتی در خور اعتنا به‌منظور انتشار این چهار اثر با رویکری نو در هویت بصری و همچنین سایر جنبه‌های موردنظر بوده است، اما این مسیر با هدف بهبود آثار منتشره از سوی انتشارات جهاددانشگاهی واحد اصفهان همچنان تداوم خواهد یافت.
تحقیقی نو برای خدمت به جامعه نابینا و کم‌بینا
نخستین کتاب که در این گزارش به آن پرداخته می‌شود «روان‌شناسی، آموزش و توان‌بخشی افراد نابینا و کم‌بینا» است که از سوی انتشارات جهاددانشگاهی واحد اصفهان به بازار فرهنگی کشور آمد.
این پژوهش اثری از محمد عاشوری، عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان است که گفت‌وگو با ایسنا در خصوص محتوای کتاب و اینکه پژوهش حاضر قرار است چه کمکی به جامعه ما کند، چنین توضیح داد که موضوع اصلی کتابش مربوط به مباحث روان‌شناسی، آموزش و مسئله مهم توان‌بخشیِ کودکان و نوجوانان و بزرگسالان نابینا و کم‌بیناست.
او تأکید کرد: مشکلات و آسیب‌ها در حوزه‌های نابینایی و کم‌بینایی بسیار متفاوت است و دامنه و دسته‌های گسترده‌ای را شامل می‌شود. برای نمونه، افرادی هم که نابینا نیستند و صرفاً از عینک استفاده می‌کنند در شمار این گروه‌ها قرار می‌گیرند.
او ادامه داد: بنابراین، کتاب «روان‌شناسی، آموزش و توان‌بخشی افراد نابینا و کم‌بینا» برای همه گروه‌های یادشده در سنین مختلف و افرادی که با آنها در ارتباط‌اند مفید و کاربردی و بدون تردید متناسب با نیاز جامعه است. البته مشکلات بینایی اغلب ابعاد بزرگسالی دارد. اهمیت این مباحث مخصوصاً از آنجا نشئت می‌گیرد که می‌توان از ۸۰ درصد بیماری‌ها و آسیب‌های مرتبط با بینایی پیشگیری یا آنها را درمان کرد که در کتاب حاضر تبیین شده است.
به‌گفته این متخصص آسیب‌های چشمی: میزان شیوع کم‌بینایی یا نابینایی در کودکانِ «مدرسه‌رو» یا شش تا ۲۱ساله‌ها چهارصدم‌درصد، یعنی چهار نفر از ۱۰هزار نفر است. ازاین‌رو، کتاب برای این جمعیت که با مشکلات بینایی روبه‌رو هستند و در برخی کشورها حتی از این تعداد هم فراتر می‌روند، کاربرد دارد.
عاشوری افزود: همچنین فردی که مشکل بینایی دارد و با عینک اصلاح می‌شود، از تجربه زیسته خاص خودش برخوردار است که در کتاب آمده است. برای مثال، اگر این شخص موقع رانندگی عینکش را به همراه نداشته باشد، چه رخ می‌دهد؟ بنابراین، کاربردهای کتاب بسیار فراوان است.
این روان‌شناس درخصوص بخش‌های این کتاب نیز توضیح داد: اثر حاضر دارای پنج بخش و ۱۹ فصل است. پنج پخش عبارت‌اند از: بخش اول یکم، مبانی کم‌بینایی و نابینایی (تعریف و طبقه‌بندی آسیب بینایی، فیزیولوژی چشم، ارزیابی و علل)؛ بخش دوم، روان‌شناسی افراد نابینا و کم‌بینا (ویژگی‌های شناختی، هیجانی، رفتاری، زبانی، شخصیتی و اجتماعی)؛ بخش سوم، رویکردهای آموزشی (تاریخچه و طرح جهانی آموزش، برنامه درسی و آموزش فراگیر، آموزش بریل، جهت‌یابی و حرکت، دانش‌آموزان در کلاس درس)؛ بخش چهارم توان‌بخشی افراد کم‌بینا و نابینا (توان‌بخشی و توانایی بینایی، توان‌بخشی و کاردرمانی بینایی، فناوری‌های کمکی برای توان‌بخشی)؛ و بخش پنجم، خانواده، جامعه و افراد کم‌بینا و نابینا (همکاری مشترک با خانواده‌ها، نقش خانواده و شبکه‌های حمایتی، انتقال از مدرسه به دانشگاه، دوران بزرگسالی، کارآفرینی و اشتغال و سال‌خوردگی).
نویسنده کتاب «روان‌شناسی، آموزش و توان‌بخشی افراد نابینا و کم‌بینا» درباره مزیت این کتاب نیز این‌گونه اشاره کرد: اثر کنونی مباحث حوزه بینایی را از روز تولد تا واپسین دم زندگی هر انسانی را با تأکید بر نابینایی و کم‌بینایی بررسی می‌کند. پژوهنده تأکید کرد: نباید از یاد برد که مشکلات بینایی غیر از این موارد است و کتاب آنها را هم شامل می شود. در واقع، کتابی در این حوزه نداریم که روان‌شناسی، آموزش و توان‌بخشی را از بدو انعقاد نطفه تا واپسین لحظه حیات برای گروه‌های موردبحث واکاوی کند و این مهم‌ترین امتیازش در برابر دیگر آثار است.
پژوهشگر دانشگاه اصفهان در تبیین این سؤال که مخاطبان اصلی کتاب چه کسانی هستند، چنین اظهار کرد: این کتاب منبع درسی ارزشمندی برای دانشجویان رشته‌های روان‌شناسی و آموزش کودکان استثنایی است. به‌علاوه برای دانشجویان علوم تربیتی که دو واحد را با این عنوان باید بگذرانند، سودمند و بخشی از کتاب جواب‌گوی نیازشان است. همچنین برای دانشگاه فرهنگیان یا محصلان رشته‌های علوم تربیتی، مشاوره و آموزش ابتدایی کاربرد دارد. و سرفصل‌های درسی‌شان را در بر می‌گیرد. به بیانی دیگر، این کتاب برای دروس بینایی در رشته‌های مختلف محتوای کاملی دارد.به‌طور کلی، برای دانشجویان و استادان رشته‌های روان‌شناسی، کودکان استثنایی، علوم تربیتی، مشاوره، توان‌بخشی، بینایی سنجی، مددکاری و سایر شاخه‌های وابسته فایده‌ها دارد. همچنین برای همه گروه‌های سنی که مشکلات بینایی دارند و افرادی که با آنها زندگی می‌کنند، آموزه‌های شایسته‌ای دارد. ازاین‌رو، کتاب رویکردی فراگیر و جامع‌محور دارد.
عاشوری تصریح کرد: خلقت الهی همواره در بهترین شکل ممکن انجام می‌شود و مصداق آیه «لَقَد خَلَقنَا الإِنسان‌َ فِی أَحسَن‌ِ تَقوِیم» است. با نگرش انسانی به افراد کم‌بینا یا نابینا و هر آسیب بینایی ابتدا در می‌یابیم که همه آنها به عبارتی انسان یا برترین مخلوق هستی هستند و شایسته برخورداری از حقوق‌ها و ارزش‌های انسانی، پس باید شرایطی فراهم شود که افراد از تمام ظرفیت بالقوه وجودی خویش استفاده کنند. درست است که در این حوزه بحث افراد دارای آسیب بینایی مشکلاتی دارند. ولی بحث، بحث تفاوت‌هاست که خیلی زیاد نیست. اما تفاوت‌های بسیار مهمی وجود دارد که بخش مهم‌تر بحث شباهت‌های افراد است. بنابراین، خوب است بدانیم و توجه داشته باشیم یا به عبارتی دیگر همه متخصصان آگاه و لایق، معلم‌های توانا و متعهد و صبور و مهربان بدانند که نظام خلقت الهی بر اساس تفاوت‌های فردی و ارزش‌های انسانی استوار است. در همین خصوص در سوره نوح هم مضامینی یافتنی است که مربوط به تفاوت‌های فردی می‌شود.
پژوهش در اسناد نو با موضوع انتخابات مجلس در اصفهان
دومین کتابی که به کوشش انتشارات جهاددانشگاهی واحد اصفهان در این هفته منتشر شد، کتاب «گزیده اسناد انتخابات مجلس شورای ملی در اصفهان» نوشتۀ محمد افقری است.
محمد افقری در گفت‌وگو با ایسنا ضمن تأکید بر اینکه این اثر با مشارکت مرتضی نورائی، عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان، فراهم آمده، توضیح داد: این پژوهش در واقع برون‌داد دوره پسادکتری‌اش است که بدون نظارت علمی و راهنمایی استادش، نورائی، سرانجامی نداشت.
افقری در تشریح خود درباره محتوای کتاب گفت: موضوع پایان نامه دکترای من در خصوص انتخابات اصفهان در مجلس شورای ملی بود. در مسیر آن پژوهش با دامنه وسیعی از اسناد نو و منتشرناشده روبه‌رو شدم که نمی‌شد در همان پایان‌نامه روی آنها کار کرد. بنابراین، برای بررسی این حجم وسیع از اسناد در حوزه انتخابیه مجلس در اصفهان آن را به‌صورت پیشنهادیه‌ای به معاونت پژوهشی دانشگاه اصفهان و به منظور پذیرفته‌شدن در دوره پسادکتری ارائه کردم که قبول و حاصلش کتاب کنونی شد.
نگارنده کتاب «گزیده اسناد انتخابات مجلس شورای ملی در اصفهان» با اشاره به این موضوع که این کتاب برای محققان تاریخ مجلس به‌طور عام و اصفهان‌شناسان به‌طور خاص پُرفایده است، ادامه داد: بدنه اصلی کتاب حاوی متن استنساخ و تصحیح‌شده مجموعه‌ای از اسناد تاریخی است که در ارتباط با انتخابات مجلس شورای ملی در اصفهان قرار دارد و سال‌های ۱۲۸۸ تا ۱۳۵۴ شمسی، یعنی از دوره قاجار تا آستانه انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ را در بر می‌گیرد.
این تاریخ‌نگار حوزه مجلس ادامه داد: متأسفانه بخشی از اسناد مربوطه در گذر زمانه به گونه‌ای آسیب دیده بودند که امکان تصحیح آنها وجود نداشت. دسته‌ای از اسناد هم به‌دلیل تکراری‌بودن و وجود نمونه‌های مشابهشان نادیده گرفته شدند تا حجم کتاب هم از حدی خاص فراتر نرود. اما آنچه مهم بود بررسی اسناد اصلی در موضوع و بازه مدنظر محسوب می‌شد که عبارت‌اند از: صورت‌مجلس‌های انجمن نظار انتخابات، عرایض و شکایات مردمی، تلگراف‌های اعتراضی یا حمایت‌آمیز احزاب و جریان‌های سیاسی، اسناد و دعاوی کاندیداهای شکست‌خورده مبنی بر سوءجریان انتخابات و مدارک دال بر تخلف یا تقلب احتمالی در انتخابات.
این پژوهشگر تاریخ معاصر درباره بخش‌های جدیدترین کتابش این‌گونه تشریح کرد: به‌لحاظ ساختاری، کتاب یک مقدمه و ۲۴ بخش دارد. گفتنی است که در آغاز هر دوره برای بهره‌مندی بهتر خوانندگان اثر، شرحی مختصر از حال‌وهوا و اوضاع سیاسی کشور، روند برگزاری انتخابات مجلس در اصفهان و چکیده‌ای از اهمیت محتوای اسناد هر دوره از انتخابات مجلس آمده است.
افقری افزود: مطالعه این بخش می‌تواند دیدی کلی از محیط حاکم بر انتخابات مجلس در هر دوره به خواننده ارائه دهد. همچنین در خصوص مباحثی که می‌توان از این اسناد استخراج کرد در مقدمه و به‌صورت مبسوط آمده است. بااین‌حال، بازنگری در همین اسناد می‌تواند دانسته‌های موجود از تاریخ اصفهان را بسط بدهد و زوایای تازه‌ای از جامعه‌شناسی سیاسی این شهر را مشکوف نماید. برای نمونه، می‌توان به حضور رجال و معاریف شهر در مقام اعضای انجمن نظار و مسئولان برگزارکننده انتخابات در هر دوره اشاره کرد که به تواتر در میان سندها دیده می‌شود. یا عضویت در انجمن نظار انتخابات جایگاهی حیاتی در اداره شهر که خاصه بر مشارکت سیاسی مردم و سازوکار انتخاب نمایندگان اصفهان نظارت داشت. به‌علاوه نقش مهمی که گاه حتی در زندگی‌نامه‌های موجود از شخصیت‌های موردبحث مغفول واقع شده است، اهمیت دارد. همچنین باید در نظر داشت که این شخصیت‌ها از طبقات شش‌گانه اجتماعی، یعنی روحانیون، اعیان، ملاکان، بازرگان‌ها، بازاری‌ها و کشاورزان بودند.
به گفته این دانش‌آموخته دوره پسادکتری، کتاب‌های اسنادی عمدتاً آثاری مرجع محسوب می‌شوند. این دسته از کتاب‌ها به محققان کمک می‌کنند تا بدون سروکارداشتن با فرایند زمان‌بر سندپژوهی به متن اسناد تاریخی دسترسی داشته باشند. در حقیقت این کتاب، پژوهشی است که مسیر تحقیقات تاریخی را برای پژوهندگان دیگر هموار می‌کند.از آنجا که متن اسناد بی‌واسطه روایتگر تاریخ و به دور از سوگیری خاصی هستند،این امکان را در اختیار محقق یا مخاطب قرار می‌دهند که از اسناد به مثابه منبعی تاریخی برداشتی تازه داشته باشد. در کل، متناسب با دامنه زمانی یادشده، این کتاب می‌تواند مورداستفاده تاریخ‌پژوهان و اصفهان‌شناس‌ها و محققان تاریخ مجلس باشد.
بررسی سنگ‌های دگرگونی ایران‌زمین از منظری نو
سومین کتاب از تازه‌های نشر جهاد دانشگاهی اصفهان، اثر سیدمحسن طباطبایی‌منش، عضو هیئت‌علمی دانشگاه اصفهان است که در کتاب خود با عنوان «سنگ‌شناسی دگرگونی با نگرشی بر سنگ‌های دگرگونی ایران‌زمین» به یکی از مباحث مهم زمین‌شناسی نظر دارد.
طباطبایی‌منش در گفت‌وگو با ایسنا درباره محتوای کتاب خود گفت: پژوهش حاضر در خصوص شناخت سنگ‌های دگرگونی، ساختارشان و نحوه تشکیل آنها با مثال‌های متنوع از سنگ‌های دگرگونی ایران است. در واقع، از محسنات این اثر ارائه مباحث نظری درباره سنگ‌های دگرگونی با معرفی مصادیق آنها از سنگ‌های دگرگونی ایران محسوب می‌شود. پیش‌تر در هیچ تحقیقی این دو مبحث در کنار هم مورد تأمل قرار نگرفته بود.
او درباره بخش‌های گوناگون این کتاب، افزود: در این مطالعه ابتدا به مفاهیم و تعاریف کلی پرداخته شده و سپس ساختار و فابریک در دگرگونی مورد واکاوی قرار گرفته است. محیط‌های دگرگونی، سنگ‌نگاری و انواع دگرگونی‌ها مضمون بخش سوم به شمار می‌آید. در انتها نیز به مباحث ژنز یا نحوه تشکیل آنها پرداخته شده است. به‌گفته این سنگ‌شناس کسانی که در حوزه‌های زمین‌شناسی، مهندسی معدن، جغرافیای طبیعی فعال‌اند، مخاطبان اصلی این کتاب هستند.
نویسنده کتاب «سنگ‌شناسی دگرگونی با نگرشی بر سنگ‌های دگرگونی ایران‌زمین» اشاره کرد: این کتاب به‌غیراز جنبه نظری در بُعد کاربردی نیز بسیار حائز اهمیت است. بنابراین، چنان‌که طباطبایی‌منش بیان کرد این کتاب برای زمین‌شناسان و سنگ‌شناس‌ها، متخصصان ژئوشیمی، کانی‌شناس‌ها و مهندسان معادن می‌تواند از نظر عملی مورد اعتنا قرار بگیرد.
دستاوردی نو و کارآمد در عرصه مدیریت رسانه‌ای ایران
چهارمین اثر از تازه‌های نشر جهاد دانشگاهی واحد اصفهان، «شفافیت نظام رسانه‌ای» به شمار می‌آید که در این هفته به بازار کتاب آمد.
عباس زمانی، یکی از مؤلفان این کتاب، در گفت‌وگو با ایسنا توضیح داد که مسئله و دغدغه اصلی در این پژوهش طراحی الگویی مفید و کاربردی در حوزه شفافیت رسانه‌ای است با این امید که این الگو در عرصه رسانه کشورمان مورد استفاده قرار گیرد. خاصه آنکه در دنیای امروز و در عرصه رسانه با چالش‌هایی روبه‌رو هستیم و اهمیت دنیای رسانه بر کسی پوشده نیست.
این نویسنده در باره بخش‌های گوناگون کتاب خود نیز این‌گونه توضیح داد: در قسمت نخست، مفاهیم و تعاریف متعددی که در حوزه شفافیت رسانه، چه در ایران و چه در جهان، وجود دارد، تبیین شده است. در مرحله بعد، دسته‌بندی انواع شفافیت رسانه‌ای به‌طور خاص در ایران واکاوی شده و جایگاه موضوع اصلی بحث در نظام حقوقی نیز موردبحث قرار گرفته. در بخش سوم این کتاب با نگاهی نو و از منظر درون‌سازمانی و برون‌سازمانی، شفافیت رسانه‌ای تعریف و مشخص شده که اصلاً شفافیت چه جایگاهی در رسانه‌های جمعی دارد. در فصل آخر نیز الگوی مدنظر پژوهشگر این اثر در حوزه شفافیت رسانه‌ای که در ایران کارآمد باشد، آمده است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه اضافه کرد: «شفافیت نظام رسانه‌ای» که به گفته نگارنده‌اش بر اساس آخرین پیگیری‌ها هیچ نمونه مشابه در عرصه رسانه و سواد رسانه‌ای کشور ندارد، می‌تواند مورد رجوع دو دسته مخاطب باشد. گروه اول، مخاطبان دانشگاهی و فرهیخته جامعه در حوزه‌های متنوع ارتباطات، جامعه‌شناسی، حقوق و... هستند که بیشتر از دید نظری این کتاب برایشان سودمند خواهد بود. اما دسته دوم که یافته‌ها و تأملات کتاب در عمل برایشان کاربردی خواهد بود، مدیران و مسئولان رسانه، به‌خصوص فعالان حوزه سیاست‌گذاری کلان کشور هستند. زیرا با توجه به الگوی تبیین‌شده در پژوهش کنونی که زمینه عوامل مداخله‌گر و شرایط راهبردی را به همراه نتایج و پیامدهایشان در نظر دارد، می‌تواند در حوزه رسانه و مدیریت تأثیر ویژه‌ای داشته باشد.
زمانی تصریح کرد: به بیانی دیگر، بنا بر سخنان زمانی اگر این اصول در مرحله عمل به‌درستی اجرا شوند بر اعتماد مردم نسبت به رسانه‌های گوناگون افزوده خواهد شد. با توجه به اهمیت جلب اعتماد و مشارکت عمومی در ارتقای سرمایه اجتماعی می‌توان به اهمیت وافر این موضوع پی برد. در واقع، می‌توان پیش‌بینی کرد که با کاربرد این الگو، مردم در یک فرایند از حاکمیت به حکمرانی و از عرصه حکمرانی به حکم‌روایی برسند. این بدان معناست که مردم در عرصه رسانه و در کنار مسئولان این حوزه جایگاهی خواهند یافت؛ جایگاهی که بر اساس آن صرفاً افرادی منفعل و ناآگاه نیستند و توانایی نظردهی و تأثیرگذاری سازنده خواهند داشت.
محقق اثر موردبحث امیدوار است که به‌دوراز هرگونه تعصب و با هدف تحولی نافع در مدیریت رسانه‌ای کشور این کتاب مورد عنایت و استفاده قرار گیرد.
گفتنی است این کتاب با همکاری فائزه تقی‌پور، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد، به رشته تحریر درآمده است.
انتهای پیام
نظرات