«هودی» یا لالایی‌خوانی آوای آرام‌بخش مادران ترکمن از هزاران سال قبل تا امروز برای تربیت و پرورش کودکان و نوزادان بوده که زنان ترکمن در قالب اشعار مادرانه مفاهیم بلند اخلاقی مثل شجاعت، مهربانی را به کودکان خود تعلیم داده و سبب مانایی فرهنگ و زبان این قوم شده است.

هر کودکی با شنیدن نوای دلنواز هودی، شیون را فراموش کرده و با لبخند به خواب آرامی فرو می‌رود، آوای هودی، نه تنها کودکان بلکه بزرگسالان را تحت تاثیر قرار داده و آنان را نیز در آرامش وصف ناپذیری فرو می‌برد. چنانچه تاملی در هودی داشته باشیم، به آرزوها و حدیث نفس مادران ترکمنی پی می‌بریم که همواره برای کودکان خود بهترین ها را خواسته‌اند.

آهنگ هودی ریتم خاصی دارد، همگامی که کودک شیون آغاز می‌کند، در ابتدا مادر با صدای بلند شروع به خواندن هودی کرده، رفته‌رفته که از ناله‌های کودک کاسته می‌شود مادر نیز صدای خود را قدری پایبن‌تر می‌آورد تا جایی که پس از خفتن کودک به یک زمزمه زیر لب تبدیل می‌شود.

هودی یک واژه مرکب است و از دو ماده «هو» + «دی» مشتق شده است. «هو» به معنای خدا و «دی» فعل امر از مصدر گفتن، به معنی «بگو» است. هودی یک اثر ادبی و در ردیف ادبیات شفاهی زنان و کودکان ترکمن به شمار می‌رود.

هودی، آوای آرامش بخش کودکان است که از درون مادران دلسوز تراوش می‌کند و نغمه دل انگیزی است که کودکان را درون گهواره، به دنیای سکوت و آسایش سوق می‌دهد.

هودی بیان ارزش‌های اخلاقی مثل شجاعت و راستگویی بوده و به شکل پند و اندرز در قالب چهاربندی یا دوبیتی سروده شده و بسیار گوش‌نواز است. اشعار این لالایی‌ها که نسل به نسل از سینه مادران به ارث رسیده حاوی دعای خیر مادرانه در حق کودکان و یا بیان آرزوهای آنها در حق فرزندانشان است.

مادران ترکمن در لالایی‌های خود، قصه‌هایی با زبان کودکانه از قول خاله، دایی، عمه، عمو، پدربزگ و مادربزرگ می‌خوانند و به این ترتیب هم‌زمان که سعی می‌کنند خوبی‌ها را برای کودکانان بیان کرده و پیوندهای خویشاوندی را نیز به کودکان خود تعلیم دهند.

جایگاه ویژه خداوند در لالایی های مادران ترکمن

نکته بسیار مهم در لالایی مادران ترکمن توجه به نام خداوند است به طوریکه بیشتر هودی‌ها با نام «الله» شروع می‌شود، در حقیقت مادران ترکمن در هودی خوانی ایستادگی و تسلیم نشدن در برابر مشکلات را با توکل به خداوند به کودکان خود تعلیم می‌دهند.

مادران ترکمن در هودی های خود برای کودکانشان آینده روشن و پر از خوشبختی و امید آرزو می‌کنند و در قالب دعای خیر در حق فرزندانشان نظیر اینکه « خدایا از تو می‌خواهم فرزندم در آینده شجاع باشد، خدایا فرزندم راستگو و قوی باشد» مفاهیم خیر و شر را به کودکان خود تعلیم می‌دهند.

ستایش فرزند توسط مادر:

در برخی هودی‌ها نیز مادران کودکان خود را ستایش کرده و با هودی‌خوانی مهر و محبت خود را به کودکانشان ابراز می‌کنند.

منینگ گولیم آی یالی

آیا گونه تای‌یالی

آغزیندن بیر سوز چیقسا

شکر آتیلان چای یالی

"کودک گل من همچون ماه زیباست / همتای ماه و خورشید است / آنگاه که به سخن در می آید /سخنانش همچون چای شیرین است.

بیان آرزوهای درونی مادر:

آتاسوینگ دوشندا آق اوی تیکینگ جاناما

آرزو دارم مزه نانی را از سفره آن خانه سفید (آق اوی برپایی آلاچیق سفید برای عروس و داماد) بچشم، آرزو دارم کودک خفته در آن خانه سفید را به تماشا بنشینم. (آرزوی دیدن نوه پسری خود)

بیان آموزه‌های تربیتی و اندرزهای اخلاقی:

آلای بالیم دی الله/ شکرو الحمدلله/ مکه نی آواد ادن/ ابراهیم خلیل‌الله

فرزندم بگو الله بگو شکر و الحمدالله که مکه را (که قبله‌گاه مسلمین است) ابراهیم خلیل‌الله آباد کرده است.

دعا برای کودک:

هودی هودی هودی هودی هو دیلاین من سنی

(بگو و زمزمه کن نام خدا را که من تو را به خدا می‌سپارم)

آلای بالام آل حوشا بلا لردن قال داشا/ دوشمان اولسه جهنم منیگ بالام یوز یاشا

(خوشه‌ها را به دست بگیر فرزندم و از بلاها به دورباش. بدخواهان و دشمنانت اگر گرفتار جهنم شوند باکی نیست توای فرزندم صدساله شو)

هـودی هـودی هـودی هو هودی بالام هودی هو دکــور دوور آت گلـیـــار چیکینگ گور ونگ کیم گلیار منینـگ بالام خان گلیــار قانچیسیندان قان دامیپ یـالیغنـدان یـاغ دامیــپ آتلاری آتار قوشدان قانـات لاری کـومیش دن آتلا تارا آتلا تارا آت لاری هایبات لانار آتلانار آوار گیدر سوغون لی داغا گیدر سوغون آتار یولونگا قانی دانار دونینگا یاداپ آشیب گلنده نأنه نگ قربان جانینگا هودی هودی، هودی هو هودی بالام هودی هو

ترجمه: اسب به تاخت در حال نزدیک شدن است. بنگرید چه کسی می‌آید. فرزند مهتر من می‌آید. از مهمیزش خون می‌چکد. از دستارش روغن می‌چکد. اسبش پرنده، بال‌هایش از نقره، مهیا شده و سوار اسبش شکوه خاصی پیدا می‌کند. اگر به سیمای چو گل فرزندم، آفتاب بتابد، آسمان دلش ابری می‌شود. با اسبش به شکار می‌رود. به کوهی می‌رسد که در آنجا گوزن وجود دارد. گوزنی شکار می‌کند. هنگامی که خسته از شکار باز می گردد، مادر، قربان صدقه اش می‌رود.

به گزارش ایسنا، آهنگ‌ها و نواهای دلنشینی که انسان‌ها در دوران کودکی خود می‌شنوند در ذهنشان هک شده و بخشی از هویت آنها را تشکیل می‌دهد، به همین منظور حفظ و پاسداری از متون و اشعار لالایی‌های اقوام، اهمیت زیادی داشته و سبب حفظ ارزش های کهن خواهد شد.

هودی‌خوانی، لالایی مادران ترکمن در سال ۱۳۹۷ با شماره  ۱۶۴۳ در فهرست آثار ناملموس کشور به ثبت رسیده است.

انتهای پیام