مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان گیلان، ۲۲ شهریورماه طی مکاتبه ای خطاب به مدیرکل اوقاف و

رونوشت این نامه برای معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری، بنیاد مسکن گیلان و شهرداری رشت ارسال شده و آمده است «نظر به بررسی کارشناسان این اداره کل ساختمان تاریخی بقعه عکاشا به نشانی روستای رودبرده، شهرستان سنگر، بخش سنگر از نظر ویژگی های تاریخی - فرهنگی واجد شرایط ثبت در فهرست آثار ملی کشور می باشد و این اداره کل در نظر دارد اثر تاریخی مذکور را در فهرست آثار ملی کشور به ثبت برساند تا به موجب قوانین از گزند هرگونه آسیب و تخریب در امان باشد».

سه بنا به نام عکاشا یا عکاشه در کشور وجود دارد؛ «آرامگاه خواجه عکاشه» در شمال شهر آباده با ضریح چوبی و منبت کاری شده در استان فارس، «آرامگاه حضرت عکاشه» یکی از صحابه پیامبر(ص) با بنای قدیمی در روستای کاشتر در مسیر کامیاران به مریوان و همچنین «بقعه عکاشا» بنایی با معماری بومی گیلان در روستای رودبرده شهرستان سنگر سومین اثر است.

براساس ابلاغیه اداره کل میراث فرهنگی استان به جستجوی بقعه ای می روم که از زلزله سال ۱۳۶۹ رودبار و منجیل جان سالم بدر برده بود. در اثر بی بدیل «از آستارا تا استرآباد» دکتر منوچهر ستوده که سال ۱۳۴۲ منتشر شده است، تمام ساختمان هایی که جنبه مذهبی داشته، معرفی می شود. این نویسنده جمعا از ۴۲ بقعه در گیلان با معماری بومی و نقاشی های دیواری یاد می کند که عمدتا در شرق گیلان بوده اند؛ البته بقعه هایی در غرب و دیگر نقاط گیلان وجود دارد که معماری ویژه ای داشته و  فاقد نقاشی‌های مذهبی هستند.

محمدتقی پوراحمد جکتاجی در«هزار مزار گیلان» که سال ۱۳۶۱ پژوهش شده، شرح مختصری از این بقعه ها آورده و تعداد بقعه های حاوی نقاشی مذهبی را ۳۳ بقعه عنوان کرده است. 

بعد از زلزله سال ۱۳۶۹، بنای برخی از بقعه ها آسیب می بیند و اداره اوقاف و امور خیریه به بهانه نوسازی بسیاری از بقعه ها را تخریب می کند و با یکسان سازی ساختمان ها با گنبد و مناره، دیگر شاهد تفاوت نوع معماری بناهای مذهبی گیلان با دیگر نقاط کشور نیستیم. تنها بناهایی از تخریب و نوسازی در امان ماند که اداره کل میراث فرهنگی آنها را ثبت ملی کرد.

با دیدن رونوشت نامه مذکور، خرسند می شوم که یک بنای مذهبی در شهرستان رشت، حفظ شده است، اما وقتی در گورستان روستای رودبرده، بنای بقعه عکاشا را می بینم، بنایی نوسازی شده کوچک با گنبد مناره های طلایی که بیش از حد به سایز چهاردیواری آرامگاه بزرگ می نماید، این سوال را در ذهنم متصور می کند که آن بنای خشتی چهار ایوانه با ستون های چوبی و سقف سفالین چگونه به چنین بنای نافرمی بدل شده است؟!

گورستان روستای رودبرده سنگر، در سکوتی وهم انگیز فرو رفته بود و آرامگاه عکاشا، در وسط گورستان، یک بنای نوساز با کاشی های آبی است که درب آن هم قفل شده؛ از پشت شیشه، ضریحی را می بینم که دیگر شبکه ها و شمسه هایش چوبی نیست و جای آن ضریحی آهنی جاخوش کرده است

شهر گمشده کوهدم در دوره کیائیان، احتمالا بعدها شهر سنگر می شود. شهری که راه قدیم رشت به قزوین از آنجا عبور می کرد. با تغییر مسیر و ساخت آزادراه، بخش سنگر به لحاظ تردد از رونق می افتد. بنابراین انتظار می رفت در روستایی که در نقطه کور تردد قرار گرفته، تنها بنای میراثی اش سالم مانده باشد. براساس آنچه محلی ها می گویند و متنی که در کتیبه داخل بقعه وجود دارد، بنای آرامگاه عکاشا به سال ۹۲۰ هجری قمری برمی‌گردد. بنابراین، این بقعه صرف نظر از اینکه انتساب آن چقدر سندیت دارد، قدمت و توجه مردم را به این بقعه نشان می دهد.

محلی ها وی را صحابه پیامبر و برخی هم یکی از پسران امام موسی کاظم(ع) معرفی می کنند. براساس کاشی فعلی نگارش شده بر سردرب بنا، علی ابن عکاشا از نوادگان امام موسی ابن جعفر(ع) است.

اینکه اداره کل میراث فرهنگی گیلان، چگونه این بنای نوساز را واجد ارزش های تاریخی، فرهنگی دانسته و ثبت آن را به متولی بقعه های مذهبی یعنی اداره کل اوقاف و امور خیریه ابلاغ کرده، سوالی بود که از مدیرکل میراث فرهنگی می پرسم، اما ولی جهانی پاسخ می دهد «هنوز ثبت نشده و پرونده شناسایی و ثبت آن تشکیل شده است».

انتهای پیام