یک سالی می شود هر کسی به زیارت بقعه خواهر امام(س) رشت می رود، در ضلع شرقی حیاط شاهد اجرای سازه ای با آجرهای قرمز رنگ است. اگرچه چند ماه این پروژه متوقف شده و سازه آجری مامن کبوترهای حرم شده بود، ولی یک هفته ای است دوباره رج به رج آجرهای قزاقی بالا می رود.

پروژه ای که قرار است سردرب و جداره ضلع شرقی بقعه منسوب به خواهر امام رضا(ع) در رشت را همچون سردر ضلع جنوبی بازآفرینی نماید؛ این را سرپرست سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری رشت می گوید که «یک سالی است پروژه با نظارت و بودجه این اداره در حال اجراست»

هرچند متولی بقعه ها و بناهای مذهبی در کشور اداره کل اوقاف و امور خیریه است، ولی مانند بسیاری از پروژه های مذهبی، این پروژه نیز با بودجه شهرداری رشت انجام می شود.

در حال حاضر، ورود به حیاط بقعه خواهر امام با سه درب مجزا صورت می گیرد. به جز سردرب قدیمی که از دوره قاجار بجا مانده، دو درب آهنی به نخچیرمحله و پاکینگ حرم باز می شود؛ البته قرار است جداره سازی و سردرب ضلع شرقی با توجه به الگوی بجا مانده از سردرب دوره قاجار بازآفرینی شود.

بازآفرینی بقعه خواهر امام رضا(ع)، به عنوان مهمترین مرکز زیارتی در رشت، در راستای پروژه کلان گردشگری مرکز گیلان اجرا می شود. پروژه گردشگری رشت با محوریت  بقعه خواهر امام از سال ۱۳۹۴ در محله ساغریسازان رشت آغاز شده و قرار است با بازآفرینی جداره ضلع شرقی و محوطه سازی اطراف بقعه خواهر امام، در امتداد بازآفرینی بافت بازار و پیاده راه فرهنگی مرکز شهر، قرار گیرد.

این پروژه با امتداد در مسیر خود به محله پیرسرا و سنگفرش این محله رسیده و در نهایت با فضاسازی و ایجاد گستروپارک در حریم دریاچه عینک تکمیل می شود. به تعبیری، پروژه کلان گردشگری رشت از یک مکان زیارتی آغاز و به طبیعت گردی ختم می شود.

روایتی است که می گوید امام رضا(ع) سه خواهر داشت: نخستین خواهر یعنی فاطمه معصومه(س) در قم زیارتگاه دارد، اما فاطمه دوم در لنکران آذربایجان(که روزگاری جزو گیلان بود) و فاطمه سوم و خواهر آخر در رشت مدفون شده اند.

اینکه این بنای مذهبی چقدر سندیت داشته و چرا این خواهر منسوب به امام رضا(ع) مورد تایید آستان قدس رضوی نیست، موضوع این گزارش نمی باشد. در منابع مکتوب پیرامون احداث زیارتگاهی در جوار مسجد لاله شوی و بانیان ساخت آن و خواب نما شدنشان به تفصیل نوشته شده است.

مهمترین بنای مذهبی رشت، چندین بار نوسازی شده و حتی مسجد در جوار آن نیز اکنون جزو حرم است؛ تنها بخش تاریخی آن که اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان جلوی تخریب کاملش را گرفته، سردرب ضلع جنوبی است.

هر بیننده ای که جلوی این سردرب می ایستد، از طاق بلند و قوسی ورودی، کاشی های آبی فیروزه ای موسوم به استخری، لمبه های چوبی ورودی و اتاقک های سرسفال بالای آن متوجه می‌شود که دو بخش ناهمگن با فضای اصلی بقعه به لحاظ سبک معماری وجود دارد.

پس از نوسازی بخش اصلی حرم، اداره کل میراث فرهنگی گیلان در نظر دارد سردرب ضلع شرقی و جداره سازی این ضلع را همانند بخش جنوبی بازآفرینی نماید. اگرچه متولی بناهای مذهبی در گیلان اداره کل اوقاف و امور خیریه است، اما در جلسات متعدد متولیان امر با اداره یاد شده، در نهایت هزینه و اجرای این پروژه به شهرداری رشت محول شده و اکنون یک سال می شود که حوزه بازآفرینی سازمان عمران شهرداری، نظارت بر اجرای پروژه ای را برعهده دارد که پیمانکارش بسیج سازندگی است.

پروژه ای که پیش از این شهرداری اعلام کرده بود، اعتبار یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومانی آن را قرار است شرکت بازآفرینی کشور از طریق اعتبارات اداره کل راه و شهرسازی استان تامین نماید. حالا همانند مرمت مسجد حاج سمیع در محله خواهر امام، باز هم اعتبار دولتی نرسید و شهرداری به ناچار هزینه کردها را برعهده گرفته است.

اجرای سردرب ضلع شرقی با پیشرفت فیزیکی ۴۵ درصد، مدتی متوقف شد و مورد اعتراض اهالی محله خواهر امام بود، اما علت توقف پروژه، اشکالی بود که ناظر سازمان عمران به پیمانکار گرفت و پس از اعلام اخطارهای کتبی به پیمانکار مبنی بر اینکه اجرای پروژه با طرح مطالعه شده مغایرت دارد، در نهایت اداره کل میراث فرهنگی استان به عنوان ناظر عالیه ورود کرده و پیمانکار را ملزم کرد که حداقل های نقشه طراحی شده را اجرا نماید.

در همین زمینه سرپرست سازمان عمران و بازآفرینی فضاهای شهری شهرداری رشت می گوید: اجرای این پروژه می باید به تایید اداره کل میراث فرهنگی استان به عنوان ناظر عالیه برسد. بقعه خواهر امام چندین بار نوسازی و بهسازی شده و تنها بخش تاریخی آن، سردرب ضلع جنوبی است و قرار بود پیمانکار پروژه جداره و سردرب ضلع شرقی را همانند ضلع جنوبی بازآفرینی نماید.

با این حال به دلیل مغایرت با آنچه در قرارداد ذکر شده، اداره کل میراث فرهنگی گیلان ضمن ایراد به نحوه اجرا، مدتی پروژه را تعطیل کرد و پیمانکار ملزم شد در نماسازی و آجرچینی های هِرِه و دندان موشی سردرب، حداقل ضوابط میراثی را رعایت کند.

امید اکبری در ادامه اضافه می کند: خوشبختانه ادامه پروژه از سرگرفته شده و شاهد ۷۰ درصد پیشرفت فیزیکی اجرای جداره و سردرب ضلع شرقی بقعه خواهر امام(س) هستیم.

وقتی بر سنگفرش ورودی درب جنوبی می ایستم، طاق قوسی سردرب دوره قاجار و بلندای گنبد با آجرچینی های فیروزه ایش، شکوه خاصی به بنا می دهد؛ دربی که به دستور حاج ملارفیع فیلدهی، امام جمعه و نماینده ناصرالدین شاه در رشت ساخته شد.

هر فردی که جلوی سردرب ضلع شرقی بایستد، متوجه تفاوت ماهوی آن با سردرب ضلع جنوبی می شود و حالا بجای آجرهای لعاب خورده آبی، روی آجرهای قزاقی قرمز، کاشی های فیروزه ای می نشیند تا کمی مشابه سازی شود.

انتهای پیام