برنج جزو مهمترین محصولات غذایی است که در سفره ایرانی‌ها جای خود را باز کرده است و با توجه به قیمت مناسب برای کشاورزان و بازار مصرف مطمئن هر منطقه بنا به نیاز خود و در صورت داشتن حداقل زمینه، اقدام به کشت برنج می‌کنند.
نظرسنجی ملی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) در سال ۱۳۹۸ نشان داد: که از کل کسانی که وضع اقتصادی خود را "بد" ارزیابی کرده‌اند، ۹۰.۶ درصد گفته‌اند هر روز یا چند بار در هفته برنج مصرف می‌کنند.
نظرسنجی ملی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) که به منظور بررسی ارتباط میان وضعیت اقتصادی مردم با مصرف برنج در روزهای ۳۱ اردیبهشت و ۱ خرداد ماه ۹۸ به صورت تلفنی با جامعه آماری شهروندان کل کشور (اعم از شهر و روستا) انجام شده است، از کل کسانی که وضع اقتصادی خود را "بد" ارزیابی کرده‌اند، ۹۰.۶ درصد گفته‌اند هر روز یا چند بار در هفته برنج مصرف می‌کنند.
این میزان برای طبقه "متوسط" ۹۶.۷ درصد و برای طبقه‌ای که وضعیت اقتصادی خود را "خوب" ارزیابی کرده است، ۹۳.۸ درصد است.
در بخش دیگری از نظرسنجی ملی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) که در روزهای ۳۱ اردیبهشت و ۱ خرداد ماه ۹۸ به صورت تلفنی با جامعه آماری شهروندان کل کشور (اعم از شهر و روستا) انجام شد، از پاسخگویان پرسیده شده است: «در خانواده شما در یک سال گذشته تا چه حد برنج مصرف شده است؟»
۵۱.۱ درصد پاسخگویان اعلام کرده‌اند در یک ساله گذشته هر روز برنج مصرف کرده‌اند. این در حالی است که ۴۳.۱ درصد پاسخگویان اعلام کرده‌اند در یک سال گذشته چند روز در هفته، ۴.۸ درصد پاسخگویان چند روز در ماه و ۰.۵۲.۶ درصد پاسخگویان چند بار در سال برنج مصرف کرده‌اند.
بر اساس اعلام مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، همچنین ۰.۳ درصد پاسخگویان اعلام کرده‌اند در یک سال گذشته اصلاً برنج مصرف نکرده‌اند. ۰.۳ درصد پاسخگویان نیز به این سوال پاسخ نداده‌اند.
این آمارها نشان می‌دهد برنج جزو مهمترین محصولات غذایی است که در سفره ایرانی‌ها جای خود را باز کرده است و با توجه به قیمت مناسب برای کشاورزان و بازار مصرف مطمئن، هر منطقه بنا به نیاز خود و درصورت داشتن حداقل زمینه، اقدام به کشت برنج می‌کنند.
البته کشت برنج مخصوص مناطق پرباران است ولی کشاورزان مناطق دیگر نیز با توجه به سود نسبتا خوب، خود را از این چرخه دور نکرده و بنا بر هر قیمتی اصرار بر کشت آن دارند. داستان در شهرستان طارم زنجان نیز خارج از این شرایط نیست وهرساله بخشی از مزارع استان به کشت برنج اختصاص داده می‌شود.
این اصرار کشاورزان و ذخایر آبی موجود در منطقه در حالی است که کارشناس مسئول زراعت جهاد کشاورزی شهرستان طارم می‌گوید: امسال کیفیت محصول برنج در مناطق بالادستی شهرستان که آب بوده خوب است ولی مناطق پایین دست که آب به آن‌ها نرسیده وضعیت خوبی ندارند.
آرش محمدی ادامه می‌دهد: متاسفانه در سال‌جاری کم آبی و شوری آب موجب ایجاد خسارت به مزارع برنج در شهرستان طارم شده است.
وی با بیان اینکه تاثیر کم آبی و شوری آب در پوک شدن و لاغر شدن دانه‌های برنج است، خاطرنشان می‌کند: کشت برنج به غیر از گیلان و مازندان ممنوع است ولی این قانون نشده و به صورت مصوبه است و باتوجه به سودی که کشت برنج دارد کشاورزان کاشت این محصول را انجام می‌دهند.
برنج طارم معروف ولی پر حاشیه
۱۴۰ نفر بهره‌بردار طارمی مشغول کشت برداشت مستقیم برنج هستند و حدود ۱۵۰ هکتار از اراضی شهرستان را به نوع کشت برداشت مستقیم اختصاص داده‌اند. همچنین حدود ۱۳۰۰ هکتار از اراضی شهرستان به کشت نشائی برنج اختصاص داده شده که تعداد بهره‌برداران این نوع از کشت برنج نیز ۱۲۰۰ نفر است.
از ارقام کشت شده برنج در شهرستان طارم می‌توان به علی کاظمی و صدری اشاره کرد و قیمت برنج خریداری شده از کشاورزان حدود ۱۱۰ هزار تومان است که قیمت خوبی محسوب می‌شود.
این شرایط در حالی به‌وجود آمده که از یکسو برنج جزو اقلام پرمصرف در کشور به‌شمار آمده و از سویی دیگر منابع آب در کشور هر روز محدودتر از قبل می‌شود و نیاز به مدیریت آن بیش از گذشته خود را نشان می‌دهد. بنا بر بررسی‌ها برای آبیاری هر هکتار کشت برنج ۲۰ تا ۲۴ هزار مترمکعب آب مصرف می‌شود و برای تولید هر کیلوگرم برنج حدود هفت هزار لیتر آب باید مصرف شود که حدود چهار هزار و ۶۰۰ بطری آب معدنی است.
با این حال کارشناسان امر معتقدند با به‌کارگیری روش‌های مختلف می‌توان هم شاهد رونق کشت این محصول بود و هم تا حدی منابع آب را حفظ کرد.
اجرای شخم زمستانه، تنظیم کوتاه‌کردن تقویم زراعی استان، تقویت ناوگان ماشین‌آلات، اجرای آبیاری نوبتی به جای غرقاب دائم، استفاده از آب‌های زهکش و کاشت ارقام زودرس، توسعه کشت ارقام پرمحصول، بهبود مدیریت زراعی ، استفاده از تکنیک‌های IPM، مدیریت تغذیه، کنترل آفات و تکنولوژی‌های دیگر، تغییر تاریخ کاشت و استفاده مؤثر از آب باران، کاهش آب در زمان آماده‌سازی زمین، تغییر در روش‌های کشت و کار برنج، استفاده چرخه‌ای از آب، کاهش مصرف آب در طول رشد گیاه و استفاده از روش آبیاری متناوب به جای آبیاری غرقاب دائم از جمله راهکارها برای صرفه‌جویی آب در کشاورزی ذکر شده است. بنابراین لازمه کشت آن مدیریت صحیح آبیاری می باشد، چرا که کمبود آب در شرایط فعلی و بحران آینده آب در ایران واقعیت انکار ناپذیری است که تنها با اتخاذ تمهیداتی بر پایه یافته‌های علمی قابل کنترل خواهد بود .
مدیریت مناسب کاربرد آب
با اعمال مدیریت مناسب کاربرد آب و اعمال دور مناسبی از آبیاری می‌توان بدون ایجاد تنش آب و تبعات آن شامل کاهش عملکرد و اجزاء عملکرد و یا با درصد قابل قبولی از آن به میزان زیادی در مصرف آب صرفه‌جویی کرد.
بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف آب و نیاز آبی برنج با استفاده از روش آبیاری تناوبی به میزان یک سوم کاهش می‌یابد و بنابراین نیاز انرژی برای آبیاری متناظر با آن می‌تواند کاهش یابد. کاهش مصرف آب و انرژی تحت شرایط آبیاری تناوبی برنج به حل مشکل کمبود آب کمک می کند و صنایع بومی و اقتصاد منطقه‌ای گسترش می‌یابد. با استفاده از این روش میلیون‌ها مترمکعب آب در هر سال ذخیره می‌شود و درآمد متوسط سالانه کشاورزان ناشی از افزایش عملکرد و همچنین فعالیت‌های صنایع بومی منطقه نیز افزایش خواهد یافت.
باید پذیرفت ایران وارد چرخه خشکسالی شده و منابع آب در هر منطقه هر روز محدودتر از قبل می‌شود؛ با این حال نمی‌توان به‌خاطر کمبود آب کشاورزی را نابود کرد بلکه با استفاده از دانش روز دنیا و توجه به توصیه کارشناسان امر و همچنین آگاهی دادن به کشاورزان در کنار ایجاد بسترهای مناسب از جمله توزیع بذور مقاوم به کم‌آبی و پربازده می‌توان شرایطی را فراهم کرد که هم منابع محدود آب در کشور حفاظت شود و در کنار آن محصولات مورد نیاز و استراتژیک تا حدودی در داخل کشور تولید شود که حفظ این چرخه نیاز به بازنگری در برنامه‌ریزی‌های کلان دارد.
انتهای پیام
نظرات