علیرضا نصرآبادی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: جنگل‌ها به عنوان مهم‌ترین سیستم‌هاِ حیات بخش انسان به شمار رفته و در واقع تعیین کننده بقاء و پایداری آب، خاک و هوای سالم هر سرزمینی هستند و پشتوانه مطمئنی برای نگهداری و توسعه سیستم‌های کشاورزی و سایر منابع تغذیه‌ای انسان محسوب می‌شوند. 

وی افزود: جنگل‌ها از دیرباز تاکنون پا به پای تکامل جوامع انسانی، تکیه گاه استواری برای تداوم و ارتقاء سطح زیست آنها بوده اند و هنوز هم وفادارانه خدمات بی دریغ خود را به بشریت عرضه می‌کنند و اهمیت حیاتی انها در دنیای امروز نه تنها به دلیل ارزش‌های اقتصادی بلکه بدواً به دلیل ارزش های غیر قابل جانشین طبیعی و زیست محیطی آن است.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی تصریح کرد: علی رغم تصور همگانی مبنی بر وجود جنگلها در مناطق پرباران ( نظیر مناطق شمالی ایران ) در نواحی خشک و نیمه خشک نیز مناطقی یافت می‌شود که در گذشته جنگل های انبوهی بوده و امروز نیز بقایای این جنگلها بصورت محدود در پاره‌ای از مناطق یافت می شود که جنگل‌های استان خراسان جنوبی با گونه‌های غالب بنه و بادام کوهی و بارندگی زیر ۳۰۰ میلیمتر ( معمولاً بین ۲۵۰- ۱۵۰ میلی‌میتر از جمله این مناطق است این جنگل‌ها دیگر قدرت تولید چوب را نداشته و بیشتر از نظر حفاظت خاک و جلوگیری از فرسایش اهمیت دارند. 

نصرآبادی ادامه داد: جنگل‌های استان خراسان جنوبی به دلیل وجود ارتفاعات، جنس خاک، تغییرات میزان بارندگی و تبخیر میکروکلیمای خاصی از گونه‌های با ارزش جنگلی ناحیه رویشی ایران – تورانی از نوع بنه، بادام کوهی، انجیر وحشی، ارژن، ارغوان، تنگرس و زرشک وحشی در اقلیم کلی بیابان در سطح ۶۲۷۷۲۲ هکتار را بوجود آورده‌اند و از نوع جنگلهای تنک است. 

وی بیان کرد: طبق برآوردهای انجام شده حدود ۳۰ درصد از عرصه های مذکور را گونه بنه بصورت خالص و حدود ۴۰درصد را بصورت آمیخته با گونه‌های وحشی اختصاص یافته است و سایر عرصه ها را گونه بادام وحشی بصورت خالص و یا آمیخته با سایر گونه های جنگلی اختصاص یافته است. از جمله گونه‌های مهم جنگلی استان، گونه بنه است که به همراه گونه بادام کوهی عنصر و شاخص بخش کوهستان‌های خشک و نیمه خشک ناحیه رویش ایران و تورانی را تشکیل می دهد و به ندرت بصورت خالص ظاهر می‌شود. 

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی تصریح کرد: گونه بنه( پسته وحشی ) که در این استان دارای دو زیر گونه است. از گیاهان بلند قامت نواحی ارتفاعات کوههای خشک و نیمه خشک محسوب می شود که ارتفاع متوسط این درخت بین دو تا چهار متر بوده  و لیکن در برخی نقاط حتی به ۷ متر نیز می‌رسد درختی است دو پایه و دارای برگهای تک شانه‌ای و میوه شفت کوچک ابتدا صورتی، سپس قرمز و در زمان رسیدن کامل، پوشش میوه سبز رنگ می باشد این گونه عموماً روی خاکهای عمیق مستقر می‌شود و از نظر نیاز رطوبتی نسبت به سایر گونه های جنگلی مناطق کوستانی به رطوبت کمتری نیاز دارد سیستم ریشه‌ای این درختان سازگاری بسیار مطلوبی را به نقاط سنگلاخی و دامنه های کوههای آهکی و بازالتی ، داشته است فعالیت بسیار زیاد انشعابات ریشه‌ای بویژه در شکاف تخته سنگها ، بردباری این گیاه را در مقابل شرایط اکولوژیک حاکم بر منطقه نشان می‌دهد. 

نصرآبادی ادامه داد: تجدید حیات گونه بنه در استان بندرت مشاهده می‌شود که علت اصلی آن وجود دام در عرصه‌های جنگلی، شرایط اقلیمی استان و خشکسالیهای پی در پی است و در نتیجه غالب توده های جنگلی این گونه در سنین میان سالی تا کهن سالی بوده و طبقات قطری پایین ( کمتر از cm  ۲۰) از جمعیت اندکی برخوردار است که این امر موید تهدید جدی نسل این گونه از دهه‌های گذشته است و ادامه این روند انقراض این گونه ارزشمند را در پی خواهد داشت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی به منظور حفظ گونه‌های با ارزش طرح‌های ذخیره گاه جنگلی را در دستور کار قرار داده بطوریکه هسته مرکزی ذخیره گاه مورد حفاظت ۱۰۰ درصد قرار گرفته و از چرای دام جلوگیری شده است و تجدید حیات در این مناطق کاملا مشهود است. 

وی افزود: اگرچه در گذشته از این گونه برای تامین سوخت بویژه تهیه زغال استفاده می‌شده و از قطع و تخریب مصون نبوده ولی با اقدامات انجام شده از طرف سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در حال حاضر کمتر مورد قطع و تخریب جهت تامین سوخت و سایر مصارف روستایی قرار گرفته است و با توجه به جمعیت کم آن از نقطه نظر تولید چوب مورد توجه نیست و در حال حاضر به استناد قانون جزء گونه‌های ممنوع القطع است. 

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی ادامه داد: از گونه بنه در شرایط طبیعی صمغی مشهور به سقز  تراوش می‌شود که از گذشته در زمینه‌های داروئی از آن استفاده به عمل می‌آورند این صمغ ( سقز ) که دارای ارزش تجارتی و صادراتی است عمدتاً در مناطق حوزه رویشی زاگرس مورد بهره برداری قرار می‌گیرد بطوریکه از هر اصله درخت ۴۵۰ تا ۷۵۰ گرم سقز استحصال می‌کنند که در این استان صرفنظر از خسارات فیزیولوژیکی به دلیل اینکه این گونه در شرایط بحرانی است و فاقد توجیه اقتصادی است بهره برداری صورت نمی‌پذیرد. 

نصرآبادی بیان کرد: میوه بنه با برخورداری از میزان چربی بالا و مغذی بودن مورد توجه قرار داشته و در این استان نیز جهت مصارفی از قبیل تنقلات و تهیه ترشی صرفاَ  توسط مردم محلی روستاهای اطراف برخی از رویشگاههای بنه جمع آوری و مورد استفاده قرار می‌گیرد. جنگل کاری با گونه بنه هم به صورت نهالکاری و هم به شکل بذرکاری مستقیم می‌تواند انجام شود. 

وی بیان کرد: انجام عملیات بذرکاری روی خطوط تراز می تواند در احیای جنگل و افزایش تراکم در ختان تاثیر مثبتی داشته باشد لیکن به دلیل سرشت اکولوژیکی خاص این گونه، خشکسالی‌های مکرر و کمبود رطوبت استقرار  آن با مشکل مواجه بوده و سبز شدن آن به سختی صورت می‌پذیرد.

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی اظهار کرد: در سال‌های اخیر در استان جنگلکاری با نهال صورت می‌پذیرد که با توجه به رشد مناسب نهال در نهالستان و مراقبت‌های ویژه نظیر هرس ریشه، این پروژه در استان از موفقیت قابل قبولی برخوردار بوده است البته اثرات طولانی بودن فصل خشک و تغییرات ایجاد شده در اکوسیستم‌های جنگل‌های تخریب یافته و بالابودن میان تبخیر و افزایش عمق خشک خاک میزان افزایش افت نهال را نباید از نظر دور داشت. 

وی افزود: استان خراسان جنوبی نیز به علت قرار گرفتن در حاشیه کویر لوت و شرایط اقلیمی خاص و افزایش دوره بازگشت خشکسالی و استقرار این گونه در مناطق کوهستانی و صعب العبور و متعاقب آن شرایط نامناسب بستر کاشت که منجر به عدم انجام مراقبت‌های لازم بعد از غرس نهال می‌شود و سرشت اکولوژیکی خاص این گونه از نظر کاشت و مراقبت‌های بعدی متاسفانه جنگل کاری با نهال در مناطق جنگلی و استقرار این گونه بسیار سخت و دشوار است و تجربیات کسب شده از مناطق الگویی و از طرفی سرشت اکولوژیکی گونه‌های جنگلی این استان نشان می‌دهد که در صورت حفظ و حمایت و جلوگیری از ورود دام با مدیریت صحیح، زادآوری طبیعی( افزایش کمی ) و افزایش تاج پوشش ( افزایش کیفی ) حتی با ادامه خشکسالی‌ها می‌توان انبوه و تراکم جنگل‌های این مناطق را افزایش داد. در واقع با این عمل، جنگل کاری همگام با طبیعت به صورت طبیعی امکان پذیر خواهد شد. 

مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی خاطرنشان کرد: از ابتدای تاسیس استان بالغ بر ۱۵۰۰ هکتار پروژه توسعه جنگل با نهال با گونه‌های بادامک، بنه، ارغوان و بادام بالغ بر ۲۸۰۰ هکتار پروژه توسعه جنگل با بذر با گونه‌های بنه و بادامک انجام شده است. 

انتهای پیام