پرچم دوزی سرشار از اعتقادات مذهبی و عشق به اهل‌بیت علیهم‌السلام است. هنری منحصر بفرد که از ذوق و قریحه ایرانیان و اعتقادات پاک آن‌ها سرچشمه گرفته است. تلفیقی از خلاقیت، هنر و عشق به ائمه اطهار علیهم‌السلام که جذابیت‌های بسیاری دارد و بر اساس رنگ زمینه پرچم، در ایام جشن، ولادت و یا سوگواری این بزرگواران استفاده می‌شود.
پرچم دوزی زیرمجموعه هنر گسترده و وسیع گلدوزی است، اما در عین حال به دلیل استفاده از طرح‌های خاص و متمایز از سایر رشته‌های گلدوزی است. همچنین گلدوزی مذهبی در دو نوع جانماز دوزی و پرچم دوزی قابل تقسیم است.
هنر پرچم دوزی، هنر دوختن اسامی، روایات و عبارات قرآنی روی پارچه‌های عزاداری است. البته با دوخت این اسامی در رنگ‌های شاد و روشن روی پارچه‌های با رنگ سبز و روشن، می‌توان از پرچم دوخته شده در اعیاد مذهبی مانند نیمه شعبان، عید غدیر و فطر استفاده کرد.
این هنر جذاب، تلفیقی از سه هنر خوشنویسی، گلدوزی و نقاشی است. این موضوع به‌خوبی نشان‌دهنده حساسیت و سخت بودن هنر پرچم دوزی است. دوخطه نویسی روی پرچم‌های مخمل با استفاده از لاک غلط‌گیر انجام می‌شود. همچنین برای پارچه‌های ساتن از خودکار برای نوشتن خطوط استفاده خواهد شد.
خوشنویسی روی پرچم با کاربرد ۱۲ نوع خط مانند خط نستعلیق، نسخ، خطوط عربی و خط کوفی صورت می‌گیرد. همچنین علاوه بر خطاطی، هنر تذهیب نیز در قالب طرح‌های شمسه، لچک ترنج وغیره روی پارچه انجام می‌شود.
جالب است بدانید که در حال حاضر هنرمندان معدود و انگشت شماری در هنر مذهبی پرچم دوزی فعال هستند. همچنین همه آن‌ها به ۱۲ خط مطرح برای ترسیم روی پرچم‌ها مسلط نیستند و نمی‌توانند دوخطه نویسی را به‌طور کامل و تمیز و اصولی انجام دهند. اما هنرمندانی که سال‌های طولانی در این زمینه فعال بودند، به‌عنوان استادکاران هنر پرچم دوزی ایران شناخته می‌شوند و وجودشان ارزشمند و گران‌قیمت است.
از این رو در مازندران استاد "عینعلی حب علیشاهی" بیش از ۷۰ سال در حیطه پرچم نویسی کار کرده است و اولین و آخرین پرچم دوز مازندران محسوب می‌شود که بیش از ۵۰ سال در راسته بازار "سردار" مشرف به میدان ساعت ساری مشغول به این هنر مذهبی است.
استاد عینعلی حب علیشاهی این استاد کهنه کار کارگاه کوچکی دارد که بیش از نیم قرن در پشت چرخ گلدوزی‌اش می‌نشیند و اسامی متبرک ائمه اطهار را در پارچه‌های مخمل و ساتن گلدوزی می‌کند.
"حاج علی" استادکار معروف ساری در گفت‌وگو با ایسنا می‌گوید: بیش از ۷۰ سال کارم نشستن پشت چرخ گلدوزی و دوخت و تولید پرچمهایی است که متبرک به نام سید الشهدا و ائمه اطهار است اما بیش از ۵۰ سال است که فقط در این کارگاه در ساری کار می‌کنم.
وی می‌افزاید: هر روز با وضو پشت این چرخ می‌نشینم زیرا بیشترین تقاضای مشتریان پرچمهایی است که منقش به نام ائمه و اطهار است. در دو ماه محرم و صفر تقاضای مشتریان بیشتر است، بنا به سلیقه و سفارش مشتریان دوخت و طراحی پرچم عزاداری سید و سالار شهیدان را انجام می‌دهم.
استاد علیشاهی اظهار می‌کند اولین و آخرین فردی است که در مازندران کار گلدوزی مذهبی و پرچم دوزی را انجام می‌دهد، اضافه کرد: تاکنون تقاضایی برای آموزش در این بخش نبود اما یکی از دخترانم که در حال حاضر کارمند بانک است این شغل و مهارت را از من فراگرفت.
استاد علیشاهی با اعلام اینکه از سن ۱۶ سالگی کار پرچم دوزی را در مشهد فراگرفته و به عنوان شغل اول و آخر من محسوب شده است، اظهار می‌کند: متولد سال ۱۳۱۴ هستم ۸۸ سال از عمرم می‌گذرد از ۱۶ سالگی به صورت رسمی پرچم دوزی را در مشهد فراگرفتم تا اینکه به خدمت سربازی رفتم و بعد از آن در ساری به کارم ادامه دادم.
وی با بیان اینکه پرچم دوزی به تناسب وماهیت مذهبی که دارد بیشتر مشتریان فصلی هستند و در دو ماه محرم و صفر تقاضاها برای تکایا، هیات مذهبی و حسینیه ها بیشتر می‌شود، می‌گوید: هرچه به تاسوعا و عاشورای حسینی نزدیک می‌شویم میزان تقاضاها آنقدر زیاد است که بیش از روزهای عادی کار می‌کنم.
حاج علی این استاد کار پرچم دوزی می‌افزاید: هرچه بیشتر برای ائمه اطهار کار می‌کنم روحیه می‌گیریم و این کار خستگی ندارد. تا به حال نشده که کارم گلدوزی اسامی ائمه و اطهار باشد و حتی ذره‌ای خستگی بر من فائق شود.
درکارگاه کوچک حاج علی این استاد کهنه کار در پرچم دوزی وقتی چشم می‌گردانی در گوشه و کنار پرچم‌های چاپی هم دیده می‌شود و سربندهایی با رنگ‌های قرمز و سبز و مشکی که روی هر کدام اسامی " امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل و یا مهدی ادرکنی" و سایر ائمه و اطهار چاپ شده است و حتی جانمازهای ترمه‌ای است که بیشتر با صنعت چاپ مزین شده است.
آقای حب علیشاهی در پاسخ به سوال ایسنا که تقاضای مشتریان تولیدات چاپی است یا دست دوز، می‌گوید: اصولاً مشتریان ما با توجه به تغییر نسلی همچنان از کارهای دست دوز استقبال می‌کنند اما کارهای چاپی برای پرچم‌های سردرهای مغازه و یا در حد سربندها است. اما در روضه خوانی‌ها و دسته روی های هیات مذهبی از پرچم های گلدوزی شده استفاده می‌کنند.
حاج علی در خصوص قیمت اجناس تولیدی و آنچه با هنر دست به مشتریان عرضه می‌شود، می‌افزاید: پرچم‌های گلدوزی شده براساس نوع پارچه مخمل و یا ساتن و نخی که استفاده می‌شود قیمت گذاری خواهد شد؛ تاکنون در فروش این اجناس با مقاومت مشتریان در تخفیف و اعتراض مواجه نشدم. زیرا سود زیادی از کار دریافت نمی‌کنم.
استاد حب علیشاهی با اشاره به اینکه هر کاری که به نیت امام حسین (ع) و خاندان ائمه و اطهار انجام می‌دهم برکت وافری در زندگیم دارد، یادآور می‌شود: حرفه‌ای را آموختم و از آن ارتزاق می‌کنم که با معنویت و دستگاه امام حسین گره خورده است.
استاد علی حب علیشاهی در پاسخ به سوال ایسنا که چرا در نوجوانی به مشهد رفتید و این شغل را انتخاب کردید، اظهار می‌کند: عمه من در مشهد زندگی می‌کرد چون فرزندی نداشت مرا به فرزندی قبول کرد و برای اینکه مشغول کاری شوم به استادی که کارش پرچم دوزی بود سپرد؛ از آن به بعد به عنوان شاگرد کار کردم تا اینکه بیشتر مازندرانی‌ها مشتریان کارگاه ما در مشهد شدند و بعد از آن هم در ساری به عنوان اولین و آخرین پرچم دوز در حال فعالیت هستم. همین مغازه یادگار شوهر عمه من است.
این استاد کار در پرچم دوزی به درخواست خبرنگار ایسنا بهترین خاطرات خود در این حرفه "آرامشی که نام امام حسین" به او می‌دهد می‌گوید: با توجه به اینکه سفارش برای ست جهیزیه عروس از سفره عقد تا روبالشتی و غیره هم انجام می‌دهم شاید چندین روز طول بکشد و با خستگی تمام و بی حوصلگی پشت چرخ گلدوزی بنشینم و مدام از درد دست و گردن و کمر رنج ببرم اما وقتی سفارش پرچم می‌آید با تمام ظرافت کاری و حساسیت دوخت روی پارچه ساتن و مخمل اصلا خستگی ندارد و لذت در کار بی پایان است.
حاج علی این روزها از بیماری و کهولت سن در رنج است و جراحی ها متعددی انجام داده با توجه به کسالت بنا به توصیه پزشک باید استراحت کند؛ او در این باره می‌گوید: وقتی ماه محرم می‌آید و سفارش‌های متعدد استراحت برایم معنا ندارد. "نام حسین درمان درد من است."
کوچه سردار در میدان ساعت و مرکز شهر ساری، راسته بازاری است که مورد توجه مردم و گردشگران قرار دارد کارگاه گلدوزی حاج علی حب علیشاهی در کنار یک قهوه خانه و تشک دوزی قرار گرفته است وقتی از او پرسیدم برخورد همسایه‌ها با شما چطور است، اشاره کرد: تمام بازاریان به خاطر سن و سال به من احترام می گذارند هرچند خودشان لایق احترام هستند ولی چیزی که مرا به این همسایه‌های ۵۰ ساله وابسته کرده است اینکه حسود و چشم تنگ نیستند، برای سلامتی من دعا می‌کنند و کاری داشته باشم در کنارم هستند.
آقای حب علیشاهی در گفت‌وگو با ایسنا در حال دوخت پرچمی بود که نام حضرت ابوالفضل با نخ سبز رنگ روی پارچه مشکی منقش می‌شد و کلام آخرش این بود در پناه آقا ابوالفضل باشید هرچه داریم از ائمه و اطهار است.
انتهای پیام
نظرات