سقاخانه‌ها از گذشته، برای سیراب کردن تشنگان و در راه ماندگان، در محله‌ها، بازارها و نزدیکی امامزاده‌ها ساخته شدند؛ بناهایی کوچک با سنگابی پر آب در گذشته و یکی دو شیرِ آب در دوره‌های معاصرتر و کاسه‌های فلزی زنجیر شده که به مرور نمادهایی مانند پنجره‌های فلزی، کاشی‌ها، کتیبه‌ها و تصاویری از شهدای کربلا به فضای داخلی آن‌ها اضافه شدند. حالا هرچند تعداد انگشت‌شماری از آن‌ها در پایتخت باقی‌مانده،اما دست‌کم برخی از آن‌ها مانند سقاخانه‌های«کل عباسعلی» در خیابان اسدی‌منش،«چوبی» در محله امامزاده یحیی،«آیینه طهران»‌ در خیابان ظهیرالاسلام و«عزیزمحمد» در خیابان فروزش در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند.