با فرا رسیدن تابستان، هر روز شاهد رقص بلوط در میان شعله‌های آتش هستیم در حالیکه دستانمان تهی‌است؛ در این خزان تابستانه و خودسوزی اهریمن‌وار، ناله و مویه تنها چیزیست که از دست ساکنان زاگرس برمی‌آید، ناله از ظلمی که بر محیط زیست‌مان می‌رود و سرزمین‌مان را از آنچه که هست، فقیرتر می‌کند. آتش در کم‌لطفی مردم و بی‌رمقی برخی مسئولان، روز به روز شعله‌ورتر می‌شود و زبانه‌های آن مرزهای بیابان‌زایی را درمی‌نوردد؛ این شعله‌های شلاقی از جرقه‌ای نامعلوم، از یک ضیافت و دورهمی در جنگل، هوس کباب دودی و چای زغالی، یک پُک سیگار یا حتی رها شدن یک بطری نوشیدنی و هزاران شاید دیگر شروع می‌شود و ناگهان از سر و کول درختان بینوا بالا می‌رود و دردناک‌ترین صحنه‌های سوختن را به نمایش درمی‌آورد؛ این صحنه دراماتیک سالهاست در جنگلهای کشور تکرار می‌شود و چشم‌ها به دیدن آن عادت کرده‌اند؛ این نمایش مرگ هر روز جلوی دیدگان فرزندان زاگرس اکران می‌شود و عناوین مثبت و منفی و محدودیت سن‌وسال هم در آن جایی ندارد. در این بحران سمن‌ها و غمخواران طبیعت با دستان خالی نظاره‌گرِ ایستاده مردن بلوط‌ها، جنگلی که خاکستر و زمینی که یک قدم به مرگ نزدیکتر می‌شود، هستند. تنها، فریاد آتش‌آتش مردم، بی‌حضور امکانات مناسب، در کوه‌ها به التماس، بلند می‌شود. آنها می‌دوند، عرق می‌ریزند و با هرچه در اختیار دارند، می‌خواهند جنگل را نجات دهند اما لهیب شعله‌ها، کش‌دارتر از آن است که دستان خالی غیرتمندشان، یارای مهارش را داشته باشد و باید امدادی از آسمان بیاید که نمی‌آید!
زاگرس بیش از سایر مناطق در معرض تهدید است
در خصوص سریال تکراری آتش‌سوزی در جنگلهای زاگرس که هرساله و به ویژه با آغاز فصل تابستان شاهد اکران آن هستیم، رحیم ملک‌نیا متخصص جنگلداری و عضو هیات علمی دانشگاه لرستان با بیان اینکه تکراری و سردرگمی؛ شاید این دو لغت کامل‌ترین توصیف برای وقوع آتش‌سوزی در جنگل‌ها و استراتژی سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری جهت مقابله با آن باشد، افزود: سالهاست که آغاز فصل خشک، شروع ترس و بیم برای سوختن جنگل‌ها در آتشی است که انسان از سر حرص و آز یا ناآگاهی به دامن جنگل می‌اندازد؛ آتشی که چون اژدهایی مهارنشدنی، نه تنها حال، که آینده این جنگل‌ها را می‌سوزاند و تداوم حیات را در پهنه وسیعی از این کشور تهدید می‌کند.
وی اضافه کرد: در میان عرصه‌های جنگلی کشور، زاگرس به دلیل شرایط اکولوژیکی و رابطه پیچیده بین انسان و طبیعت، بیش از سایر مناطق در معرض تهدید آتش است.
آتش‌سوزی در زاگرس به بحرانی همیشگی تبدیل شده است
عضو هیات علمی دانشگاه لرستان با بیان اینکه آتش سوزی در زاگرس به بحرانی همیشگی تبدیل شده که گویی چاره‌اندیشی برای مقابله جامع و جدی با آن، توجهی همسنگ اهمیت زاگرس ندارد، تصریح کرد: گلایه از نبود امکانات، مرثیه سرایی بر نعش بلوط‌های سوخته در آتش، برنامه‌های فصلی و موقتی ناقص و جوانانی که گاه به گاه جان خود را حین مقابله با آتش از دست می‌دهند، قصه پر غصه تکراری این سالهاست.
ملک‌نیا با بیان اینکه مهار بحرانی همچون آتش‌سوزی در زاگرس، نیازمند یک برنامه جامع است تا بتواند در کنار مسائل اکولوژیکی، ابعاد فنی، اجتماعی-اقتصادی و آموزشی-ترویجی را پوشش دهد، تاکید کرد: تداوم بحران حریق در زاگرس چه ناشی از اقدامات عمدی و چه ناشی از سهل انگاری باشد، به روشنی بیانگر عدم وجود چنین برنامه جامع یا در صورت وجود، ناموفق بودن آن است.
مقابله با حریق در زاگرس جلب توجه سمن‌ها و افکار عمومی را می‌طلبد
وی با بیان اینکه گام اول در مقابله با آتشِ زاگرس، نیاز به جلب توجه سازمان‌ها و نهادهای مختلف و همچنین افکار عمومی جامعه دارد، افزود: سازمان منابع‌طبیعی کشور به عنوان متولی مدیریت این عرصه‌ها، وظیفه اصلی را در این رابطه دارد؛ اما، برای سازمان منابع‌طبیعی، جنگلهای زاگرس هیچگاه در درجه نخست اولویت مدیریتی نبوده است.
این متخصص جنگلداری و عضو هیات علمی دانشگاه لرستان با اشاره به اینکه زاگرس اگرچه به گستردگی جنگلهای هیرکانی نیست یا توان تولید چوب صنعتی و ایجاد درآمد و اشتغال همپای هیرکانی را ندارد، اما کالایی را تولید می‌کند که امروزه مهمترین نیاز کشور است، تصریح کرد: تامین آب پهنه گسترده‌ای از کشور و ایجاد شرایط برای کشاورزی و تامین امنیت غذایی، نشان از اهمیت استراتژیک زاگرس دارد؛ این اهمیت در سالیان طولانی در سایه مدیریت در هیرکانی مورد غفلت قرار گرفته بود و امروز زاگرس و هیرکانی هر دو در سایه کاشت نهال، مغفول مانده‌اند.
مهار آتش در زاگرس نیازمند برنامه‌ای مداوم است
ملک‌نیا اضافه کرد: نتیجه این غفلت از زاگرس، بحرانی شدن آتش در آن است که این موضوع با یک برنامه مداوم و نه فصلی و گاه به گاه، قابل کنترل است.
عضو هیات علمی دانشگاه لرستان با بیان اینکه این برنامه دائمی علاوه نگاه ملی نیازمند نقش‌آفرینی بخش‌های مختلف دولت و توجه سایر قواست، افزود: تدوین و اجرایی کردن قوانین بازدارنده و متناسب با اهمیت زاگرس و خسارت ناشی از آتش، نیازمند توجه مجلس و قوه قضائیه است.
وی خاطرنشان کرد: همگام با موضوعات حقوقی در سایر قوا، سازمان منابع طبیعی باید در راستای کاهش تعارضات با مردم محلی و همچنین رفع تعارضات محلی تلاش کند تا نقش این مسائل در ایجاد آتش سوزی‌های عمدی کاهش یابد.
کاهش وابستگی جوامع محلی به جنگل عزمی ملی می‌طلبد
ملک‌نیا افزود: کاهش وابستگی جوامع محلی به جنگل و بهبود شرایط اقتصادی ساکنان مناطق نزدیک به جنگل نیازمند عزمی ملی و خارج از توان سازمان منابع طبیعی است.
این استاد دانشگاه لرستان با بیان اینکه آمارهای مختلف منتشر شده بیانگر رتبه نامطلوب استان‌های زاگرسی در شاخص‌های اقتصادی مختلف از جمله تورم و اشتغال است، اظهار کرد: بهبود این شاخص‌ها منجر به کاهش وابستگی مردم به جنگل و در نتیجه کاهش وقوع حریق خواهد شد.
وی آموزش و ترویج را نیز به عنوان یکی از ارکان برنامه جامع بلندمدت در این زمینه برشمرد و با بیان اینکه برای اثربخشی بیشتر، لازم است این بخش با همکاری رسانه‌های رسمی و غیر رسمی از مقیاس ملی تا محلی صورت گیرد، یادآور شد: البته چنین اقدامی نباید تنها محدود به زمان مشخصی از سال باشد؛ آنچه از شواهد قابل استنباط است، برنامه‌های آموزشی ترویجی سازمان فاقد استانداردهای لازم از نظر محتوی و حتی مدرسین و مروجین است.
این متخصص جنگلداری و عضو هیات علمی دانشگاه لرستان بیان کرد: رعایت نکردن چنین نکاتی، خود می‌تواند باعث دمیدن در تنور آتش شود و نکته نهایی در این زمینه، کمبود پژوهش‌های علمی در موضوع حریق است.
ملک‌نیا تاکید کرد: همکاری بین دانشگاه و سازمان منابع طبیعی و انتشار آمارها بدون دخل و تصرف، می‌تواند زمینه‌ساز پژوهش‌های علمی و استفاده از نتایج آنها برای مدیریت این شرایط باشد.
حریق در ۷۶.۲ هکتار از مناطق تحت مدیریت محیط زیست لرستان
در خصوص آتش‌سوزی در زاگرس، علی سالاروند مدیرکل حفاظت از محیط زیست لرستان گفت: با شروع فصل گرما در خرداد ماه شاهد آتش‌سوزی در منطقه حفاظت شده اشترانکوه به مساحت ۶.۲ هکتار بودیم.
وی اضافه کرد: آتش‌سوزی‌ها در تیرماه امسال رخ داده و بر اساس برآورد کارشناسی ۷۰ هکتار از مناطق تحت مدیریت محیط زیست لرستان طعمه حریق شدند که از این میزان ۶۱ هکتار مربوط به سفید کوه ازنا با پوشش مرتعی، ۱.۵ هکتار مربوط به سفید کوه خرم‌آباد با پوشش مرتعی و درختی تنک و ۷.۵ هکتار مربوط به منطقه حفاظت شده اشترانکوه بوده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان افزود: در مجموع ۷۶.۲ هکتار از مناطق تحت مدیریت سازمان محیط زیست لرستان دچار آتش سوزی شدند.
اطفای حریق با استفاده از بالگرد وزارت دفاع تا اوایل سال آینده
سالاروند با بیان اینکه برای پیشگیری از آتش‌سوزی اعتبارات حوضچه اطفاء و بسکِت را از سازمان محیط زیست کشور اخذ کرده‌ایم، تصریح کرد: در این راستا دو بسکت خریداری شده و برای حوضچه اطفاء در دو محل مکان‌یابی انجام شده در صورتی که بر اساس استانداردها این حوضچه‌ها با عمق ۵ متر و قطر ۵۰ در ۵۰ ایجاد شود بالگرد می‌تواند آبگیری لازم را انجام دهد.
وی بیان کرد: پیگیری لازم برای استفاده از بالگرد باوزارت دفاع انجام شده و برای آخر امسال یا اوایل سال آینده می‌توان از این ظرفیت استفاده کرد.
سالاروند گفت: لرستان جزو پنج استانی است که بالگرد به آن اختصاص داده شده و چنانچه استانداردهای حوضچه اطفاء رعایت شود بالگرد به راحتی می‌تواند آبگیری لازم را برای اطفاء حریق انجام دهد.
شناسایی ۱۵۰ نقطه حساس و بحران‌زا در لرستان
حسین میرزایی مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان در بحث حریق، پیشگیری را بسیار تاثیرگذار برشمرد و با بیان اینکه با توجه به بارندگی‌های سال‌گذشته امسال شاهد پوشش گیاهی خوبی در مراتع بودیم و به منظور جلوگیری از حریق احتمالی تمرکز را روی نقاط بحرانی و حساس گذاشتیم، گفت: براساس مطالعاتی که در چند سال اخیر درباره پیشگیری از حریق در عرصه‌ها توسط کارشناسان انجام شده ۱۵۰ نقطه حساس و بحران‌زا در لرستان شناسایی شده و بیشترین تمرکز روی این نقاط است.
وی با بیان اینکه در بحث مهار و اطفای حریق از ظرفیت سمن‌ها و تشکل‌های مردم‌نهاد فعال زیست محیطی که بیش از ۵۵۰ نفر هستند در شهرستان‌ها استفاده و آنها را سازماندهی کردیم، افزود: همچنین از ظرفیت همیاران طبیعت در بخش‌های رصد، پایش و کشف حریق استفاده شد؛ علاوه بر این، ۱۳۰ نفر از نیروهای زبده و آموزش‌دیده را تحت عنوان نیروهای واکنش سریع، سازماندهی کردیم تا در مواقع حریق احتمالی سریعا آتش را در منطقه اطفاء و آن را مهار کنند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان از احداث ۳۰۰۰ کیلومتر آتش‌بر به منظور پیشگیری از آتش‌سوزی‌ها در استان خبر داد و با بیان اینکه یکی از موضوعاتی که در بحث مهار حریق بسیار حائز اهمیت است حضور به موقع تیم‌های اطفای حریق بوده تا از سوخت بیشتر عرصه‌ها جلوگیری به عمل آورند، تصریح کرد: امسال به دلیل بارندگی‌ها، پوشش گیاهی در عرصه‌ها زیاد است و با کوچکترین بی‌احتیاطی امکان بروز حریق در عرصه‌های جنگلی و مرتعی وجود دارد.
بیشترین آتش‌سوزی در شهرستان چگنی
میرزایی گفت: امسال بیشترین حریق با ۱۳ فقره و در ۳۰۷ هکتار از جنگل‌ها و مراتع شهرستان چگنی و کمترین به میزان سه هکتار در شهرستان دورود رخ داده است.
وی خاطرنشان کرد : از ۱۶خرداد ماه تا ۳۱تیرماه در مجموع ۸۱فقره حریق در ۷۰۷هکتار از جنگل‌ها و مراتع لرستان رخ داده که ۲۳۸هکتار آن مرتع و ۴۶۹ هکتار اراضی جنگلی بوده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری لرستان بیان کرد: حدود ۶۰درصدحریق حادث شده در اراضی جنگلی سطحی بوده و خوشبختانه درختان جنگلی آسیب جدی ندیدند.
بیش از ۹۵ درصد آتش سوزی‌ها عمدی و در مزارع و مراتع رخ می‌دهد
مهدی پازوکی مدیرکل مدیریت بحران لرستان از برگزاری پنج جلسه ستاد بحران با رویکرد اطفای حریق و پیشگیری در استان خبر داد و افزود: با توجه به اینکه امسال بارش‌های خوبی در استان شاهد بودیم؛ مراتع به لحاظ پوشش گیاهی غنی هستند و قطعاً آتش‌سوزی‌ها نیز گسترده خواهد بود.
وی با بیان اینکه در بحث اطفای حریق تکالیف دستگاه‌ها مشخص و به آنها ابلاغ شده است، بیان کرد: به لحاظ اینکه بیش از ۹۵ درصد آتش سوزی‌ها عمدی و در مزارع و مراتع رخ می‌دهد و ضرورت دارد دستگاه قضایی براساس قانون با خاطیان برخورد کند.
مدیرکل مدیریت بحران لرستان اظهار کرد: همچنین در بیشتر مراتعی که دولت برای بازپس‌گیری ورود پیدا کرده، حریق مشهودتر است.
خسارت به ۹۰۳ هکتار از اراضی مرتعی و کشاورزی و عرصه‌های ملی لرستان
پازوکی با اعلام اینکه خیلی از این افراد شناسایی شده‌اند و از ابتدای امسال تاکنون در ۶۷۴ هکتار از اراضی ملی با برآورد ۳۵ میلیارد تومان و در مزارع کشاورزی ۲۲۹ هکتار با ۲۰ میلیارد تومان خسارت آتش‌سوزی گزارش شده است، تاکید کرد: در مجموع ۵۵ میلیارد تومان خسارت به ۹۰۳ هکتار از اراضی مرتعی و کشاورزی و عرصه‌های ملی وارد شده است.
وی گفت: در این آتش سوزی‌ها نیاز به استفاده از بالگرد نبوده اما بر اساس تفاهم‌نامه سازمان جنگل‌ها با سازمان هواپیمایی کشور می‌توان از پایگاه کرمانشاه برای استفاده از بالگرد بهره برد.
مدیرکل مدیریت بحران لرستان یادآور شد: همچنین امسال بنا شده در صورتی که آشیانه بالگرد را تامین کنیم از طریق ارتش یک دستگاه بالگرد در اختیار استان قرار گیرد که البته ظرف دو هفته اخیر محل آبگیری و پدهای ورود بالگرد مشخص شدند و جلسه گذاشتیم و مراتب را به تهران اعلام کردیم تا بتوانیم یک بالگرد اختصاصی برای استانمان داشته باشیم.
به گزارش ایسنا، اهمیت آتش‌سوزی در جنگلهای زاگرس کمتر از جنگلهای هیرکانی نیست و هر ساله با شروع فصل گرما شاهد آتش‌سوزی‌ها هستیم و متاسفانه خسارات جبران ناپذیری به بار می‌آورد که تداوم این موضوع حیات را در پهنه وسیعی از کشور با تهدید مواجه می‌کند که ضرورت دارد و می‌طلبد مسئولین ذیربط و مقامات ارشد در سطح کلان برنامه‌ای جامع برای مهار این بحران تدوین کنند تا یکبار برای همیشه دامن زاگرس از چنگال شعله‌های بی‌رحم آتش در امان بماند.
انتهای پیام
نظرات