عاطفه رنگ‌آمیز طوسی در گفت‌وگو با ایسنا به مناسبت روز ملی ادبیات کودک و نوجوان در خصوص اینکه تا چه اندازه استفاده از فضای مجازی، کتاب را از کودک و نوجوان دور کرده است، اظهار کرد: متاسفانه نمی‌توان آسیبی که سال‌های اخیر فضای مجازی به حوزه کتاب و کتابخوانی کودک و نوجوان وارد کرده است را نادیده گرفت و به راحتی از کنار آن عبور کرد.
وی افزود: بازی‌های نرم‌افزاری با جذابیت‌های بصری سرگرم‌کننده و متنوع بر افزایش سطح هیجان کودکان و نوجوانان بسیار تاثیرگذار هستند و این ویژگی برای آن‌ها مطلوب است و به شدت آن را دنبال می‌کنند. در چنین موقعیتی کتاب با توجه به ساختار ظاهری ساده‌ای که نسبت به بازی‌های مجازی دارد و سکوتی که طبعا به هنگام مطالعه باید وجود داشته باشد، برای کودکان آنطور که باید و شاید جذاب و سرگرم‌کننده نیست.
این نویسنده اضافه کرد: البته کودکان و نوجوانانی که مطالعه جزء علاقه‌مندی‌ها و اولویت‌های‌شان است کتاب‌های پرشور و هیجان با طرح جلدها، صفحه‌آرایی‌ها، تصویرگری‌های نو و محتوای جذاب نظر آن‌ها را جلب می‌کند یا از طریق فضای مجازی که بسیار همه‌گیر شده و قابل دسترس است اقدام به خواندن کتاب‌های مورد علاقه‌شان از طریق اپلیکیشن‌های مختلف یا گوش دادن به کتاب‌های صوتی می‌کنند و بدین ترتیب آن وجه سرگرم کنندگیِ دلخواهشان را می‌یابند و از فضای کتابخوانی آن قدرها که نگران کننده باشد، دور نمی‌افتند.
وی ادامه داد: بنابراین بیشتر کودکان و نوجوانانی آسیب می‌بینند که از گوشی تلفن همراه، تبلت، کامپیوتر و... بی‌وقفه استفاده می‌کنند و حتی از لمس ورق‌های کتاب‌های غیردرسی مدت‌های طولانی دور هستند و سرگرمی‌های مجازی‌شان را بر مطالعه نیز ترجیح می‌دهند.
ناشران نیازسنجی‌های به‌روزی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان انجام داده‌اند
رنگ‌آمیز طوسی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چه نیازسنجی‌های به‌روزی در حوزه ادبیات کودک و نوجوان صورت گرفته است، تصریح کرد: اگر بخواهیم به این موضوع منصفانه نگاه کنیم ناشران خوش فکر نیز در میان ناشران کودک و نوجوان کم نداریم. این دسته از ناشران در سال‌های اخیر سعی کرده‌اند خودشان را در امر چاپ و نشر و حوزه‌های مهمی مانند تصویرگری و انتخاب تصویرگر حرفه‌ای و همچنین طراحی جلد به روزرسانی کنند.
وی در خصوص تمایل کودکان و نوجوانان به موضوع کتاب، عنوان کرد: با توجه به اینکه بیشترین ساعات روزم را در کتابخانه کودک و نوجوان مشغول کتابداری و امانت کتاب به کودکان هستم، کودکان از لحاظ انتخاب موضوع و انتخاب نویسنده مناسب برای محتوای مفید و کاربردی مد نظرشان ضعف‌هایی دارند.
مربی فرهنگی مرکز تخصصی ادبیات کانون پرورش فکری کودان و نوجوانان مشهد تصریح کرد: نویسندگان و شاعران کودک و نوجوان باید از عواطف گوناگون، علایق و نیازهای گروه‌های سنی (الف، ب، ج، د) اطلاع کافی داشته باشند و تا حد قابل قبولی روان‌شناسی کودک و نوجوان بدانند و با آن‌ها حشر و نشر داشته باشند و زندگی و شرایط سنی‌شان را بشناسند و با آن آشنا باشند. در غیر این صورت انبوه کتاب‌های چاپ شده ناشران با بی‌توجهی به این مسئله، مخاطب حرفه‌ای چندانی که از این کتاب‌ها استفاده مطلوب کند، نخواهد داشت حتی اگر آمار خرید این کتاب‌ها افزایش داشته باشد و مثبت ارزیابی شود.
کتاب‌های علمی، نقطه قوت ادبیات کودک و نوجوان است
وی در خصوص حوزه‌هایی از ادبیات کودک و نوجوان که نقطه قوت و ضعف جدی دارند، خاطرنشان کرد: از نقاط قوت ادبیات کودک و نوجوان در این سال‌ها شاید بتوان به کتاب‌های علمی اشاره کرد. این کتاب‌ها حدفاصل میان کتاب‌های داستانی، شعر و کتاب‌هایی با موضوعات هنری، تاریخی، اجتماعی و دینی هستند و شاید بخش اعظم آن به دلیل وجه سرگرم‌کنندگی و هیجانی است که مطرح کردم. بنابراین این مسئله دلخواه این گروه‌های سنی است و اغلب تصویرگری و عکس‌های جذاب و دیدنی دارد.
رنگ‌آمیز اظهار کرد: به نظر من یکی از نقاط ضعف بزرگ در ادبیات کودک و نوجوان با توجه به پژوهش مفصلی که در پایان‌نامه کارشناسی ارشد در مورد «بررسی عنصر عاطفه در شعر نوجوان» انجام دادم، متوجه شعر نوجوان است. ما تعداد زیادی شعر کودک و همچنین تعداد نسبتا زیادی شاعر کودک داریم، اما در حوزه شعر نوجوان آنطور که باید شاعر متخصص و حرفه‌ای نداریم و معدود شاعرانی که به طور مشخص شعر نوجوان می‌سرایند فضای شعرشان یا همچنان کودک زده است یا به فضای شعر بزرگسال متمایل است تا شعری که برای نوجوان امروز گفته شده باشد.
وی بیان کرد: در حوزه ادبیات دینی کودک و نوجوان نیز در سال‌های اخیر قدم‌های بسیار برداشته شده که همچنان نیازمند به روزرسانی و استفاده از ترجمه‌های مناسب، قابل فهم، روان و همسو با تجربه زیسته‌های کودک و نوجوان در زندگی مدرن است .
این شاعر در خصوص اینکه سرقت ادبی تا چه اندازه در ادبیات کودک و نوجوان مشهود است، گفت: سرقت ادبی بیماری خطرناکی است که معمولا گریبان ناشران غیرمتعهد، کم دانش و کم آگاهی در حوزه ادبیات و نشر را می‌گیرد. متاسفانه این روزها برخی از این ناشران کتاب‌های بی‌کیفیتی منتشر می‌کنند که یا از فقر محتوا و مضمون مناسب و مورد نیاز کودک و نوجوان رنج می‌برد و یا نسخه کپی شده از روی کتاب‌های دیگر نویسندگان مخصوصا نویسندگان و شاعران خارجی است.
وی افزود: مسئله نگران‌کننده و مهم این است که کودک و نوجوان به دلیل اینکه شناخت کافی به تمامی آثار ادبی ندارد و هنوز در مرحله یادگیری و شناسایی است، نمی‌تواند بدون کمک والدین یا اولیاء تربیتی تشخیص بدهد که کتابی دارد مطالعه می‌کند یک نسخه سرقت شده محتوایی است و چه بسا با کتاب ارتباط هم برقرار کند؛ بدون آنکه اطلاعاتی در مورد آن داشته باشد.
رنگ‌آمیز عنوان کرد: طبق مشاهدات میدانی در محل کارم که یکی از مراکز کانون پرورش فکری است، کودکان بیشتر دنبال خواندن کتاب‌هایی با موضوعات علمی، وحشت، طنز و فانتزی هستند. داستان و رمان نیز طرفداران مخصوص خود را دارد که تعداد کمی هم ندارند.
حس ماجراجویی و هیجان طلبی کودکان در کتاب‌های ترسناک است
وی تصریح کرد: جالب است که تعداد زیادی از افراد مخصوصا نوجوانان زمانی که به کتابخانه مراجعه می‌کنند، ابتدا سوال می‌کنند که کتاب ترسناک ندارید و منظورشان کتاب‌های ژانر وحشت است که عنوان‌های ایرانی آن به مراتب از عنوان‌های خارجی و ترجمه کمتر است.
مربی فرهنگی مرکز تخصصی ادبیات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مشهد تصریح کرد: زمانی که از آن‌ها دلیل تمایل‌شان به کتاب‌های ترسناک را جویا شدم متوجه شدم که باز پای همان ویژگی حس ماجراجویی و هیجان طلبی آن‌ها در میان است که امیدوارم متولیان فرهنگی و نویسندگان خوش فکر و خلاق برای دستیابی کودک و نوجوان به آن از مجرایی صحیح و مناسب استفاده کنند.
انتهای پیام
نظرات