خشکسالی و کمبود بارندگی؛ تراژدی ۲۲ ساله دیار خراسان جنوبی است. حدود دو دهه است که ابرها کمتر به آسمان خراسان جنوبی سر می‌زنند و همین امر باعث کاهش منابع آب زیرزمینی و در نتیجه رونق نداشتن کشاورزی و دامداری شده است.

هرچند در این سال‌ها تدابیر مختلفی برای فرار از این خشکسالی و بی حاصلی محصولات کشاورزی دیده شده، اما طرح‌های تحقیقاتی مهمی چون انتقال آب از خلیج فارس و بارورسازی ابرها نیز مورد توجه مسئولان قرار گرفته و اکنون خراسان جنوبی در این زمینه حرفی برای گفتن دارد. مطالعات این نمونه طرح‌ها با استفاده از توان دانشگاهی زمینه دوری از خشکسالی را فراهم خواهد آورد که عملیاتی شدن این طرح‌های کلان و ابر پروژه نیاز به مطالعه و منابع اعتباری کلانی نیز داشت.

مجید علی آبادی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند در خصوص پژوهش انجام شده در خصوص بارورسازی ابرها گفت: باید به این نکته مهم توجه داشت که باروری موفقیت آمیز ابرها با یدید نقره به دلیل محدودیت‌های علمی و فنی تنها در ماه‌های سرد سال (آبان ماه تا اسفنده ماه) قابل اجراست و در سایر ماه‌های سال امکان بهره برداری از ایستگاه‌ها و اجرای عملیات باروری فراهم نبوده و نمی‌توان انتظار افزایش بارندگی‌ها را داشت.

وی تصریح کرد: امروز این افتخار را داریم که شهر بیرجند، با اجرای طرح ایستگاه هوشمند زمینی بارورسازی ابرها در کشور به عنوان قطب علمی باروری ابرها در کشور شناخته می‌شود و در راستای مطالبات مقام معظم رهبری از شرکت‌های دانش بنیان گام بر می‌دارد.

توانی برای تحقیقات و فرار از خشکسالی 

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند با اشاره به بهره برداری از اولین ایستگاه هوشمند زمینی بارورسازی ابرها در کشور به همت بسیج علم و فناوری استان و مشارکت دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند، گفت: این ایستگاه که در ارتفاع ۲۱۰۰ متری از سطح دریا و در ارتفاعات رشته کوه‌های باقران در خراسان جنوبی واقع شده است، مجهز به دو نوع ژنراتور سوخت مایع و سوخت جامد با کارایی بالاست.

علی آبادی افزود: بارورسازی زمینی ابرها یکی از روش‌های متداول در زمینه تعدیل آب و هواست که نسبت به عملیات هوایی دارای مزایایی همچون سهولت اجرا، کارایی بالا و صرفه اقتصادی بالاست.

وی با بیان اینکه داده‌های محیطی از جمله سرعت باد و میزان پوشش ابر، دما و رطوبت اندازه گیری و به مرکز کنترل ارسال می‌شود، ادامه داد: پس از تحلیل و پردازش اطلاعات، ژنراتورهای زمینی به کمک هوش مصنوعی فعال شده و عملیات بارورسازی ابرها آغاز می‌شود.

علی آبادی با بیان اینکه ژنراتورهای نصب شده در این ایستگاه که از بالاترین سطح فناوری روز دنیا هستند با فناوری کاملا بومی و با دانش فنی شرکت دانش بنیان نوین تجهیز دانش فضا فجر طراحی و تولید شده است، اظهار کرد: شرکت «دانش فضا فجر» اولین و تنها شرکت دانش بنیان تخصصی در حوزه تولید مواد ویژه بارورسازی ابرها در کشور و مستقر در مرکز رشد دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند است.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند با بیان اینکه این شرکت دارای تاییدیه بین المللی از رصدخانه مرکزی آب و هوای روسیه CAO است، ادامه داد: محصولات این شرکت از سال ۹۶ تاکنون در عملیات هوایی بارورسازی ابرها در تمام کشور با موفقیت مورد استفاده قرار گرفته است. 

این پژوهشگر فعال در زمینه بارورسازی ابرها بیان کرد: ژنراتورها قادر به تولید هزاران میلیارد هسته باران زا در ابعاد نانو در هر ساعت هستند که می‌توانند میزان بارندگی را در شعاع ۱۰ کیلومتری ایستگاه به میزان ۱۵ تا ۲۵ درصد افزایش دهند.

علی آبادی با بیان اینکه موادی بر پایه یُدید نقره را برای بارورسازی ابرها به تولید رساندیم، اظهار کرد: زمانی که این ماده به داخل ابر تزریق می‌شود، مولکول‌های آبی که در داخل ابر وجود دارند، با این تصور که این کریستال‌های یدید نقره، همان کریستال‌های یخ هستند، بر سطح آن می‌نشینند و باعث می‌شود که هسته یخی رشد کند تا به وزنی برسد که بتواند از ابر به سمت زمین سقوط کند.

علی‌آبادی ادامه داد: اولین نمونه این محصول در سال ۹۶ به وزارت نیرو ارائه شد؛ این نمونه به منظور انجام تست‌های هسته‌زایی، به رصدخانه مرکزی آب و هوای روسیه (CAO) ارسال و از سوی این رصدخانه برای این محصول تاییدیه‌های لازم صادر شد.

وی بیان کرد: هر گرم از این مواد هنگامی که می‌سوزد، ۱۴۲۰ میلیارد هسته باران‌زا ایجاد می‌کند و در نمونه‌های بعدی که به این کشور ارسال کردیم، این میزان به حدود ۴ هزار میلیارد هسته باران‌زا رسید.

علی آبادی تصریح کرد: در این طرح موفق به طراحی و تولید ایستگاه‌های زمینی بارورسازی ابرها شدیم که بدون هزینه‌های انجام عملیات هوایی، می‌تواند در شرایط مساعد جوی، میزان بارش را حدود ۱۵ تا ۲۵ درصد افزایش ‌دهد و با توجه به تیم تحقیقاتی که در استان خراسان جنوبی داشتیم از سالیان قبل پروژه بارورسازی ابرها را به دلیل کم‌آبی شدید در منطقه کلید زدیم.

وی بیان کرد: در حال حاضر طرح بارورسازی ابرها در خراسان جنوبی از طریق ژنراتورهای زمینی به عنوان اولین ایستگاه هوشمند کشور آماده بهره برداری است و با رفع موانع قانونی و تامین بودجه توسط وزارت نیرو و آب منطقه‌ای خراسان جنوبی وارد فاز عملیاتی خواهد شد.

علی آبادی ادامه داد: با توجه به دانش فنی موجود در استان، تمامی مواد ویژه بارورسازی ابرها اعم از مواد مصرفی در عملیات‌های هوایی و ایستگاه‌های زمینی در داخل استان تولید می‌شود و دارای تاییدهای علمی و فنی بین المللی است و نیازی به واردات مواد از خارج کشور نداریم.

خودکفایی در زمینه بارورسازی ابرها در استان

وی با بیان اینکه در حال حاضر قادر به تامین مواد و تجهیزات مورد نیاز کل کشور هستیم، افزود: حتی امکان صادرات مواد و دانش فنی و اجرای این طرح برای سایر کشورها را هم داریم و نیروی انسانی فعال در زمینه بارورسازی ابرها همگی بومی استان هستند. 

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه آزاد اسلامی بیرجند بیان کرد: از لحاظ علمی یعنی تولید مواد و از لحاظ اجرایی در زمینه بارورسازی ابرها در استان به خودکفایی رسیده‌ایم و تست‌های تحقیقاتی و اجرایی هم در استان موفقیت‌آمیز بوده که این امر به همت جوانان توانمند بومی محقق شده است. 

علی آبادی ادامه داد: در حال حاضر تنها یک ایستگاه به صورت پایلوت در اطراف شهر بیرجند احداث شده است که برای رفع نیازهای آبی استان و افزایش بارندگی نیاز به احداث حداقل ۲۰ ایستگاه در نقاط مختلف استان است که باید به صورت شبکه محور با یکدیگر مرتبط شوند تا زمینه استفاده بهینه از فرصت‌های باروری ابرها برای استحصال آب فراهم شود که این امر مستلزم حمایت مادی و قانونی وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی به عنوان متولی تامین آب در کشور و منطقه است.

سایت‌های بیشتری نیاز است

هادی ایمانی، مسئول سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فناوری سپاه انصار الرضا(ع) خراسان جنوبی نیز در این خصوص به ایسنا گفت: اولین سایت هوشمند زمینی بارورسازی ابرها در سطح کشور به همت نخبگان خراسان جنوبی راه‌اندازی شد که مطالعات ایجاد این سایت از سال ۱۳۹۶ در خراسان جنوبی آغاز شده بود.

وی با اشاره به همراهی بخش دانشگاهی برای به سرانجام رسیدن این طرح، افزود: آمادگی پیاده‌سازی این طرح در بقیه نقاط کشور را داریم و می‌تواند نمونه‌ای برای دیگر استان‌ها باشد.

ایمانی بیان کرد: با توجه به وضعیت اقلیمی خراسان جنوبی ۳۵ سایت دیگر برای افزایش بارندگی در استان نیاز است که مکان‌یابی اولیه انجام شده اما اجرای آن نیازمند تامین اعتبار و حمایت از سوی دستگاه‌های متولی است.

مسئول بسیج علمی، پژوهشی و فناوری خراسان جنوبی با بیان اینکه با ایجاد این تعداد سایت شاهد افزایش ۲۵ تا ۳۰ درصد بارندگی در استان خواهیم بود، افزود: حدود ۲ میلیارد ریال اعتبار صرف راه‌اندازی اولین سایت هوشمند زمینی بارورسازی ابرها شده، اما راه اندازی سایت‌های دیگر هزینه‌های کمتری نیاز دارد؛ برای تاثیرگذاری مطلوب در میزان بارندگی باید تعداد سایت‌ها در نقاط مختلف افزایش یابد که نیازمند حمایت هستیم.

انتهای پیام