هرچند اواخر سال‌های قبل از انقلاب میانگین نرخ باوری ۶ و در اوایل انقلاب و دهه ۶۰ به ۶.۸ رسید اما این رشد موجب شد از سال ۱۳۶۵ سیاست‌های تنظیم خانواده شروع شود.
شروع سیاست‌های تنظیم خانواده موجب سقوط نرخ باروری در کشور شد، به طوری که نرخ باروری کلی از ۶.۸ در سال ۶۰ به ۲ در سال ۸۰ تا ۸۲ رسید و اکنون این نرخ در کشور به ۱.۷ و در خراسان رضوی به ۲.۰۱ و در شهرستانی مانند کاشمر به ۱.۹۲ رسیده و همچنان روز به روز در حال کاهش است.
اکنون صدای گام‌های بلند کاهش جمعیت به خوبی به گوش می‌رسد و ضربان این تپش ناخوشایند، هر روز نبض جامعه را تندتر می‌کند. سال‌هاست دغدغه کاهش جمعیت و نیروی انسانی مولد جنبه عمومی گرفته و صاحب‌نظران و کارشناسان مختلف در این خصوص هشدارهای مستمری می‌دهند.
اگر نرخ باوری ۲.۱ باشد جمعیت به سمت پیری نمی‌رود
در حالی کارشناسان اعلام می‌کنند نرخ باروری باید حدود ۲.۵ درصد افزایش پیدا کند که برای رسیدن به این هدف تنها ۶ سال فرصت است و اگر برنامه‌های فرزندآوری اجرا نشود و نرخ باروری افزایش پیدا نکند جمعیت ایران به شدت پیر می‌شود.
رئیس مرکز بهداشت کاشمر در همین خصوص در گفت و گو با ایسنا وضعیت فرزندآوری را در این شهرستان قابل قبول ندانست و گفت: نرخ باروری روز به روز در کشور و به تبع منطقه رو به کاهش است.
مجتبی قائمی افزود: نرخ باروری کلی نشان می‌دهد یک خانم در سن باروری چند بچه به دنیا خواهد آورد، اگر نرخ باوری ۲.۱ باشد جمعیت به سمت منفی و پیری نمی‌رود.
وی عنوان کرد: نرخ باروری اکنون در کشور به ۱.۷ در خراسان رضوی به ۲.۰۱ و در شهرستان کاشمر به ۱.۹۲ رسیده و هنوز تا رسیدن به نرخ جایگزینی فاصله بسیاری داریم.
قائمی گفت: علیرغم اینکه در گذشته سن باروری یا زمان طلایی ۱۸ تا ۳۵ سال تعیین می‌شد اما طبق تعریف‌های جدید اکنون ۱۰ تا ۵۴ سال سن باروری و ۱۶ تا ۴۹ سال سن مناسب بارداری اعلام می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: هرچند اکثر زایمان‌های اول در سن ۱۸ تا ۳۵ سالگی اتفاق می‌افتد اما این سن رو به افزایش است به طوری که اکنون فرزند اول در ۲۸ سالگی و فرزندان بعدی در سن‌های بالا به دنیا می‌آیند.
معاون بهداشتی کاشمر افزود: اگر نرخ باروری به ۲.۲ برسد می‌توان گفت که جمعیت ثابت می‌ماند و به سمت پیر شدن نمی‌رود اما بر اساس آخرین آمار این نرخ در شهرستان ۱.۹۲ است و هنوز با استاندارد فاصله داریم.
وی اظهار کرد: اکنون به دلیل جمعیت دهه ۶۰، یک جمعیت جوان در سن ازدواج و فرزندآوری داریم اما اگر وضعیت به همین منوال ادامه داشته باشد سال‌های خوبی را پیش رو نخواهیم داشت.
وی گفت: پارسال در گروه سنی ۱۵ تا ۱۷ سال از ۳۵۲۲ نفر ۵۵۵، در سن ۱۸ تا ۱۹ سال از ۲۰۰۰ نفر ۶۵۱، در سن ۳۰ تا ۳۴ سال از ۶۸۵۷ نفر ۶۱۳۹ نفرشان فقط متأهل بوده‌اند.
رئیس مرکز بهداشت کاشمر با بیان اینکه پارسال بیشترین سن زنانی که زایمان کرده‌اند ۳۰ تا ۳۴ سال بوده است، افزود: بر اساس آمارهای موجود خانم‌های شهرستان ۱۰ سال دیرتر باردار می‌شوند، آن‌ها در ۲۴ سالگی ازدواج می‌کنند و به طور میانگین در ۲۸ سالگی اولین فرزند و باقی فرزندان را در سن بالای ۳۰ سال به دنیا می‌آورند.
وی با اشاره به اینکه اگر در سن بالا ازدواج کرده و بچه‌دار شوند فرصتی برای بچه دوم و سوم (به دلیل بروز ریسک ناباروری و بیماری‌های غیر واگیر) در برخی موارد نخواهند داشت، خاطرنشان کرد: اگرچه میانگین سنی جمعیت در سال ۵۵ حدود ۲۲ سال بوده، اما در سال ۱۳۹۹ این میانگین به ۳۲ سال رسیده یعنی طی ۴۵ سال جمعیت کشور ۱۰ سال پیرتر شده است.
قائمی افزود: اکنون ۱۰.۰۸ درصد جمعیت شهرستان کاشمر معادل ۱۶۷۳۰ نفر بالای ۶۰ سال و سالمند هستند، متأسفانه بیشترین روند رشد گروهای سنی در گروهای سالمندی است.
وی اظهار کرد: پارسال از کل جمعیت ۱۵۸ هزار نفری شهرستان ۲۱۳۹ نفر زیر یک سال و ۱۲۱۲ نفر بالای ۸۵ سال سن داشتند، بر اساس آنچه اعلام شده ازدواج‌ها در کاشمر کاهش و آمار طلاق نیز افزایش داشته که باید تدابیر لازم برای جلوگیری از طلاق اتخاذ شود.
برای افزایش فرزندآوری باید کارهای فرهنگی کرد
در ادامه کارشناس برنامه جوانی جمعیت مرکز بهداشت شهرستان کاشمر به ایسنا گفت: کاشمر با اینکه به نسبت جمعیت جوان‌تر و درصد سالمندی کمتری در سالیان گذشته داشته اما در حال حاضر به خصوص از سال ۹۵ روند سالمندی رو به افزایش است به طوری که درصد سالمندان از سال ۸۸ که ۸.۴۲ بوده در سال ۱۴۰۰ به ۱۰.۰۸ رسیده است.
فاطمه ذوالفقاری با بیان اینکه برخی روستاها به دلیل درصد سالمندی بسیار بالایی که دارند در حال تخلیه شدن و برخی روستاها نیز از نیروی جوان بیشتری برخوردارند، افزود: الگوی جمعیت کاشمر به شدت رو به کاهش است، هرچند در سال ۱۴۰۰ در این شهرستان ۲۲۲۹ تولد داشتیم اما پارسال این آمار با کاهش ۱۷۹ تولد به حدود ۲۰۵۰ مورد رسید.
وی گفت: بر اساس آمار سال ۱۴۰۰ از جمعیت ۱۵۸ هزار نفری شهرستان میزان تولد حدود ۱۰ در هزار، مرگ ۲ در هزار، رشد جمعیت ۷ دهم، آمار ازدواج ۱۷۳۷ نفر و طلاق ۵۹۸ نفر بوده است، متأسفانه از هر ۱۲ ازدواج ۴ نفر طلاق گرفته‌اند.
وی خاطرنشان کرد: علیرغم اینکه در بحران جدی کاهش جمعیت هستیم اما نه تنها فعالیت‌های سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی و غیر دولتی و مردمی حتی گروه‌های جهادی در این زمینه کم رنگ و ناکافی به نظر می‌رسد در برخی مواقع در جلسات سطح شهر وقتی از این موضوع صحبت می‌شود حضار موضوع را جدی نمی‌گیرند.
ذوالفقاری گفت: هرچند برخی مسائل بر دامن زدن به مشکل بحران جمعیت بی‌تأثیر نیست اما به نظر من موضوع و مشکل اصلی، مسئله فرهنگی است که باید اصلاح شود؛ چراکه بررسی الگوی فرزندآوری در خانواده‌های با تمکن مالی و خانواده‌های از نظر مالی ضعیف نشان می‌دهد، هر چه وضعیت مالی و تحصیلی زوجین ارتقاء پیدا می‌کند تعداد فرزندان کمتری نسبت به خانواده‌های ضعیف‌تر خواهند داشت.
امیدواریم با اندکی تأمل به اوضاع پیش رو و جایگاه مسئله جمعیت در ابعاد مختلف مسائل کشوری، اجتماعی و خانواده، روند کنونی فرزندآوری با همت بالای مردم و مسئولین دغدغه‌مند اصلاح شده و در فرصت ۵ الی ۷ ساله باقی مانده مثل گذشته کشور و جامعه از بحران جمعیت نجات یابد. مسئولان باید ضرباهنگ اجرای برنامه‌های افزایش جمعیت و کاهش موانع ازدواج جوانان و فرزندآوری را تندتر کنند تا با سونامی هولناک جمعیت که در تعقیب کشورمان است برخورد نکنیم.
انتهای پیام
نظرات