به‌گزارش ایسنا، در کشور به صورت سالانه نزدیک به ۹۸ میلیارد مترمکعب آب مصرف می‌شود که از این بین ۵۵ درصد توسط منابع زیرزمینی و ۴۵ درصد دیگر توسط منابع آب سطحی تأمین می‌شود البته توزیع استانی برداشت آب زیرزمینی در استان‌های مختلف کشور به یک اندازه نیست، بررسی‌ها نشان می‌دهد در برخی استان‌ها سهم منابع زیرزمینی در تأمین آب مورد استفاده به شدت افزایش یافته است. به عنوان نمونه در استان کرمان حدود ۹۳ درصد از آب مصرفی از طریق چاه‌های زیرزمینی تأمین و در استان یزد نیز حدوداً ۹۱ درصد از آب مصرفی از آب‌های زیرزمینی برداشت می‌شود.
به طور کلی در ۲۱ استان کشور بیش از ۵۰ درصد از آب مصرفی از منابع زیرزمینی برداشت می‌شود، وضعیتی که در آن قرار داریم و طی یک روند صعودی سبب شده است تا اکنون با رقمی معادل ۱۴۳ میلیارد مترمکعب کسری تجمعی آب زیرزمینی رو به رو باشیم و این روند موجب پایین رفتن سطح آب در آبخوان‌ها و در نتیجه برداشت آب از قسمت‌های عمیق‌تر شده است.
در حال حاضر در برخی چاه‌ها ۱۲ تا ۱۳ سانتیمتر شاهد فرونشست زمین هستیم و ۷۰ درصد استان‌ها درگیر این مساله شده‌اند که با کنترل برداشت منابع آب‌های زیرزمینی می‌توان این مساله را مدیریت کرد. اکنون از ۶۰۹ محدوده مطالعاتی آب‌های زیرزمینی ۴۱۴ محدوده وارد نقطه بحران شده‌اند لذا زمانی که موضوع آب مطرح می‌شود دو مساله حکمرانی آب‌های سطحی و تعادل آن با حکمرانی آب‌های زیرزمینی مورد توجه قرار می‌گیرد.
در برخی از بخش‌ها میزان برداشت آب‌های زیرزمینی بیشتر بوده و با شرایط بحرانی‌تری مواجه هستیم، اکنون در دشت‌های استان‌های مشهد، تهران، قزوین، کرج، فارس، اصفهان، کرمان، یزد و به طور کلی ۷۰ درصد استان‌ها با موضوع فرونشست مواجه هستیم.
متوسط جهانی میزان فرونشست دو سانتیمتر ثبت شده اما بعضا دیده می‌شود که به دلیل افزایش میزان برداشت کشاورزی و چاه‌های غیرمجاز این عدد در ایران بسیار بالاتر است که باید با تغذیه مصنوعی، انسداد چاه‌های غیرمجاز این مساله را ساماندهی کرد. در شرایط فعلی ۶۰ میلیارد مترمکعب از آب‌های سطحی را مصرف می‌کنیم، ۳۸.۲ درصد در بخش کشاورزی، ۳.۲ درصد در بخش شرب و یک میلیارد مترمکعب در بخش صنعت استفاده می‌شود و حجم برداشت از منابع آب‌های زیرزمینی نیز ۴۵ میلیارد مترمکعب است که عمده آن در بخش کشاورزی مصرف می‌شود به گونه‌ای که ۴۳.۸ میلیارد مترمکعب به این بخش اختصاص یافته ۵.۱ میلیارد مترمکعب را بخش شرب و ۱.۴ میلیارد مترمکعب را بخش صنعت مورد استفاده قرار می‌دهد.
تقی عبادی مدیرکل دفتر توسعه نظام‌های فنی، بهره‌برداری و دیسپاچینگ برق‌آبی شرکت مدیریت منابع آب ایران در همین باره ضمن تأکید بر ضرورت اتخاذ سیاست‌های کنترلی و حفاظتی در رابطه با میزان برداشت آب از منابع زیرزمینی هشدار داد: در صورت استمرار وضع موجود و عدم کنترل برداشت‌های بی رویه شاهد ضربات مهلک تری بر بقای حیات عموم مردم ایران خواهیم بود.
به گفته وی، در صورت عدم اتخاذ سیاست‌های کنترلی و حفاظتی و اصلاح رویه‌های غلط موجود، پیامدهایی، چون کاهش میزان برداشت و خشک شدن چاه ها، رشد زمین‌های بایر، افزایش درخواست کف شکنی و جا به جایی چاه‌ها، گسترش فرونشست، خطر مهاجرت‌های آبی و افزایش تنش‌های اجتماعی اجتناب ناپذیر است.
در حال حاضر ۴۱۴ هزار چاه در بخش کشاورزی، ۵۲ هزار چاه در بخش صنعت، ۲۶ هزار چاه در بخش شرب وجود دارد که در مجموع ۴۹۹ هزار حلقه چاه در کشور فعال هستند، همچنین ۳۳۰ حلقه چاه غیرمجاز در کشور فعال است اما به دلیل مسائل مالی نمی‌توانیم آنها را مسدود کنیم که باید سازوکاری در این حوزه صورت بگیرد، سیاست وزارت نیرو در این راستا نصب ۱۴۰ هزار کنتور تا اواخر اردیبهشت‌ماه است که البته اکنون اجرای آن به صورت پایلوت در استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری آغاز شده است.
باید توجه داشت که سرانه مصرف آب در کشور در سال ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ مترمکعب به ازای هر فرد است، این در شرایطی است که در تنش آبی قرار داریم چرا که در مقطعی از زمان ۱۳۰ میلیارد مترمکعب آب تجدیدپذیر داشتیم و اکنون این عدد کاهش یافته که بخشی از آن به دلیل تغییرات اقلیم و بخشی دیگر به دلیل برداشت‌های مجاز و غیرمجاز بوده و این شرایط وضعیت منابع آب‌های تجدیدپذیر را جدی کرده است و امیدواریم در سال‌های آینده بتوانیم این شرایط را دنبال کنیم.
میزان سرانه مصرف آب در ایران بسیار بالاتر از متوسط جهانی است، سرانه مصرف آب ۱۵۰ لیتر برای هر فرد است که این عدد در استان‌های مختلف متفاوت بوده در استان‌هایی که هوا گرمتر است این عدد به بالای ۳۰۰ لیتر، در استان‌های دارای آب و هوای معتدل به بیش از ۲۴۰ لیتر و در برخی از کلانشهرها به ۳۰۰ تا ۳۵۰ لیتر می‌رسد.
انتهای پیام
نظرات