گرانترین فرش‌های جهان نیز متعلق به ایران هستند که رتبه اول آن فرش ویس کرمان متعلق به قرن ۱۶ با ارزشی معادل ۱۰ میلیون دلار است که در سال ۲۰۱۰ با قیمتی ۲۰ برابر قیمت پیشنهادی فروخته شد. پس از آن فرش ابریشمی اصفهان متعلق به قرن ۱۶، فرش ابریشمی دیگری از عهد صفویه متعلق به ۴۰۰ سال پیش و فرش تبریز متعلق به قرن ۱۶ را می‌توان در دسته گران‌ترین فرش‌های جهان جای داد.

از آنجایی که قالی و در کل فرش به صرف کاربردی و تزئینی بودنش از سالیان دور مورد توجه اقوام گوناگون بوده است، شاید دانستن اینکه کدام نوع از فرش‌های ایرانی محبوبیت بیشتری در جهان دارند و جایگاه‌شان کجاست، خالی از لطف نباشد.

ایسنا به بهانه ۲۰خرداد ماه، روز ملی فرش با عبدالله احراری، مدرس و محقق فرش ایرانی به گفت‌وگو نشست.

وی در خصوص محبوب‌ترین فرش‌های ایرانی اظهار کرد: به طور کلی فرش‌های عشایری و روستایی باف مانند فرش‌های قشقایی، بلوچ خراسان، کردی و ... از محبوبیت بالاتری برخوردار هستند و در بازار امارات عربی و ژاپن نیز فرش‌های ابریشمی قم محبوب هستند.

احراری با اشاره به اینکه برند فرش ایرانی محبوب است، افرود: این محبوبیت باعث شده است که بسیاری از رقبا فرش‌های خود را به نام فرش ایرانی روانه بازار کنند. به عنوان مثال افغانستان، پاکستان و دیگر کشورها از این ترفند برای فروش فرش‌های خود استفاده می‌کنند.

دومین نماد ایرانی که نیازمند حمایت است

این محقق فرش جایگاه حال حاضر فرش ایرانی را به عنوان دومین نماد ایران ضعیف دانست و گفت: دلایل متعددی در این موضوع تاثیرگذار است. به عنوان مثال فرش در بازاراهای جهانی در گذشته یک کالای سرمایه‌ای محسوب می‌شد اما امروزه جایگه مصرفی پیدا کرده است و نسل جوان به عنوان یک کالا از آن استفاده می‌کنند.

احراری ادامه داد: عامل دیگری که جایگاه فرش را متزلزل کرده، تولید انواع کف‌پوش است که  ظاهری زیبا دارند به نوعی رقیب فرش دستباف در بازار هستند. از دیگر عوامل تاثیرگذار بر افول جایگاه فرش در بازارهای جهانی نیز باید به تورم در بازار اشاره کرد. همچنین تحریم‌های آمریکا تاثیر مستقیمی بر روند کاهش جایگاه فرش در بازار داشته است، چراکه دو سوم بازار فرش ایرانی در کشور آمریکا قرار داشته است و در حال حاضر ما از این بازار محروم هستیم.

وی افزود: در حال حاضر فرش صادر می‌شود و چند سال می‌ماند تا مشتری پیدا شود و آن را بخرد، دیگر سفارشی وجود ندارد تا بر اساس آن صادرات انجام شود.

احراری تصریح کرد: در حال حاضر وضعیت اقتصادی کشور به شکلی است که تولیدکننده نمی‌تواند برای آینده برنامه‌ریزی داشته باشد، چراکه نمی‌داند دستمزدها و قیمت مواد اولیه با چه تغییراتی همراه خواهد شد.

 تبلیغاتی جهانی فرش، ضرورتی اجتناب ناپذیر

این محقق فرش ایرانی خاطرنشان کرد: مشکلات گفته شده در دیگر کشورها مانند پاکستان، افغانستان، ترکیه، کشورهای آسیای میانه و ... کمتر است و به مراتب راحت‌تر از کشورما به بازار دسترسی دارند و شرایط کشورشان به لحاظ تورم مطلوب‌تر است، به همین دلیل است که به لحاظ قیمتی می‌توانند قدرت رقابت بیشتری داشته باشند. متاسفانه موارد گفته شده باعث شده است که صادرات ما در سال به ۵۰ تا ۶۰ میلیون دلار برسد.  

احراری با بیان اینکه جایگاه فرش در بین مسئولین نیز ضعیف شده است، گفت: مرکز ملی فرش ایران در حال حاضر مانند شیری بی‌یال و دم است؛ در این ۲ سال نمی‌بینیم مسئولین متولی این حوزه کوچکترین اشاره‌ای به فرش داشته باشند. بیمه بافندگان فرش چند سالی است که متوقف شده و در مجموع حمایتی از فرش، تولیدکننده فرش و به اصطلاح کالایی که نماد ایران و پرچم دوم ایرانیان است، نمی‌شود.

وی در خصوص اقداماتی که باید انجام داد تا فرش ایرانی محبوبیت بیشتری کسب کند و به جایگاهی‌ که لیاقت آن را دارد برسد، خاطرنشان کرد: یکی از روش‌ها تبلیغات است و تبلیغات ما در رسانه‌های پربیننده دنیا تقریبا صفر است. حتی بخش خصوصی نیز که بخش سنتی‌تر این حوزه است قدرت اقتصادی زیادی برای تبلیغات جهانی ندارد، البته نگاه بلند مدتی نیز در این حوزه ندارد و در این خصوص توجیه نیست.

احراری ادامه داد: اقدام بعدی شرکت تولیدکنندگان در نمایشگاه‌های مختلف است تا بتوانند از این روش به بازاریابی بپردازند و کالای خود را به صورت کامل معرفی کنند.

وی مهمترین کار برای بهتر کردن جایگاه فرش ایرانی را مساعد کردن شرایط برای تولیدکنندگان فرش و افراد مرتبط با این حوزه عنوان کرد و ادامه داد: در این حوزه باید شرایطی فراهم شود تا تولیدکنندگان بتوانند به راحتی فرش را از کشور خارج کرده و در صورت عدم فروش آن دوباره فرش را به کشور بازگردانند.

احراری مدعی شد: بخشی از فرش‌هایی که به اسم فرش دستباف در بازار وجود دارد، ربات‌باف است. در حال حاضر فرش‌های ماشینی به اسم فرش دستباف و یا شبه دستباف به بازار عرضه می‌شوند و این به دلیل نبود وجود متولی قدرتمند در کشور است.

این محقق فرش ایرانی با بیان اینکه در مشهد بخشی از فرش‌ها بدون گره بافته می‌شود و این فرش‌ها در کنار فرش دستباف اصیل قرار می‌گیرند، گفت: تولیدکننده اصیل از ۴ طرف محاصره شده است به عنوان مثال تولیدکننده فرش ابریشم قم برای تولید یک متر فرش چیزی حدود ۶۰ الی ۷۰ میلیون تومان هزینه می‌کند حالا تولیدکننده دیگری فرشی را با ماشین تولید می‌کند و به اسم فرش دستباف ۲۰ میلیون تومان به فروش می‌رساند که این اقدام باعث می‌شود تولیدکننده اصیل از بازار خارج شود.

احراری با اشاره به موضوع قاچاق فرش، افزود: فرش افغانستان بسیار زیاد وارد می‌شود. فرش‌های ایران چگونه می‌تواند از نظر قیمتی که بافنده‌اش به مقاطی کمتر از ۲۰۰ هزارتومان قانع نیست با فرش افغانی که با مقاطی ۶۰ یا ۵۰ هزارتومان بافته می‌شود، رقابت کنند؟

احراری اذعان کرد: متولی فرش شدیدا از حراست آن چیزی که به او مربوط می‌شود ناتوان است. به عنوان مثال متولی باید بتواند دستگاه‌های اجرایی را وادار کند تا مقابل قاچاق فرش را بگیرند یا نظارت کنند و از طریق ادارات صنعت و معدن در شهرستان‌ها باعث شود فرش بدون گره تولید نشود یا بتواند واحدهایی که فرش ماشینی تولید می‌کنند را وادار کند تا پشت فرش‌هایشان بنویسند این فرش‌ها ماشین‌باف هستند.

انتهای پیام