فتوای جواز پیوند عضو از فرد دچار مرگ مغزی اردیبهشت ۱۳۶۸ از سوی امام خمینی (ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی ایران صادر شد. روز ۳۱ اردیبهشت مصادف با سالروز فتوای تاریخی امام خمینی (ره) مبنی بر جایز بودن اهدای عضو، در تقویم ملی کشور به‌ عنوان روز ملی اهدای عضو، اهدای زندگی به ثبت رسیده است.

اهدای عضو، انتقال اعضای بدن یک فرد به فرد دیگر برای نجات زندگی یا بهبود کیفیت زندگی او است. برخی از ارگان‌ها و بافت‌ها را می‌توان زمانی که شخص اهداکننده زنده است به شخص دیگری پیوند زد مانند یکی از کلیه‌ها یا بخشی از کبد اما در بیشتر موارد اهدای عضو زمانی صورت می‌گیرد که فرد اهداکننده دچار مرگ مغزی شده باشد.

پیوند عضو تنها راه ادامه حیات با کیفیت بیمارانی است که دچار نارسایی شدید قلب، کلیه، کبد و موارد دیگر هستند و در لیست انتظار پیوند عضو قرار دارند و ادامه حیات و ارتقای کیفیت زندگی آن‌ها وابسته به این فرایند درمانی است.

برخی از بیماران مرگ مغزی، پیش از مرگ با دریافت کارت اهدای عضو تمایل خود را برای این اقدام خداپسندانه اعلام می‌کنند، اما با تایید مرگ مغزی توسط چهار پزشک معتمد متخصص داخلی، متخصص بیهوشی، متخصص مغز و اعصاب و متخصص پزشکی قانونی، در صورت اعلام رضایت قانونی خانواده متوفی نسبت به اهدای عضو، اعضای حیاتی مناسب به بیماران نیازمند اهدا می‌شود.

بنابراین کارت اهدای عضو صرفاً نشان دهنده رضایت قلبی هر شخص برای اهدای عضو در زمان مرگ است و جنبه‌ی قانونی ندارد، اما قطعا می تواند در تصمیم گیری خانواده بیمار مرگ مغزی در آن شرایط سخت موثر و کمک کننده باشد.

به مناسبت روز اهدای عضو، به گفت‌وگو با کارشناس مسئول واحد پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی استان قم پرداختیم.

ولی الله صمدی در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن گرامیداشت سالروز صدور فتوای تاریخی امام خمینی (ره) مبنی بر جایز بودن اهدای عضو، تفاوت مرگ مغزی با کما را مورد توجه قرار داد و عنوان کرد: در مرگ مغزی، خونرسانی مغز مختل می‌شود در این حالت بعد از ۶ دقیقه نارسایی خون و اکسیژن به مغز؛ سلول‌های مغز می‌میرند و امکان بهبودی و بازگشت بیمار مرگ مغزی به هیچ عنوان وجود ندارد، این در حالی است که در شرایط کما مغز نسبت به احساسات و عواطف و واکنش های محیطی پاسخ نمی‌دهد، اما عملکرد اندام‌های داخلی بدن را کنترل می کند.

صمدی با تاکید بر اینکه بیمارانی که در شرایط کما هستند امکان بازگشت به زندگی دارند اما امکان بهبودی و بازگشت بیمار مرگ مغزی به هیچ عنوان وجود ندارد، اظهار کرد: با مرگ سلول‌های مغزی ۱۰۴ نوع سم در بدن تولید می‌شود و ارگان‌ها در محیط سمی خون دچار آسیب و تخریب می‌شوند، بنابراین ارگان‌های بیماران مرگ مغزی را بین ۱۲ تا ۱۴ روز با تکنیک‌های پیچیده تنفس مصنوعی و دارو نگهداری می‌کنند.

این کارشناس مسئول واحد پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی استان قم، ادامه داد: اعضای قابل‌اهدا کلیه‌ها، کبد، قلب، ریه، لوزالمعده، روده و نسوج قابل اهدا شامل قرنیه، استخوان، سیاهرگ، غضروف، دریچه‌های قلبی، پوست و تاندون هستند.

صمدی با اشاره به اینکه به‌رغم وجود کارت اهدای عضو، اگر اعضای خانواده بیمار مرگ مغزی رضایت ندهند، اهدای عضو انجام نمی‌شود، تاکید کرد: افراد با دریافت کارت اهدای اعضا تمایل قلبی خودشان را برای اهدای عضو در صورت مرگ مغزی به اعضای خانواده اعلام می کنند و تجربه نشان می‌دهد بیمارانی که کارت اهدای عضو داشتند تصمیم‌گیری را برای اعضای خانواده راحت‌تر کردند. علاوه‌ بر این، گرفتن این کارت و اطلاع‌دادن به دیگران درباره آن نوعی فرهنگ‌سازی برای ترویج این عمل انسانی است.

این کارشناس مسئول واحد پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی استان قم، یادآور شد: افرادی که کارت اهدای عضو می‌گیرند بهتر است خانواده خود را در جریان این اقدام قرار دهند چرا که پذیرش و رضایت برای اهدای عضو در خانواده هایی که از تمایل قلبی بیمار خود آگاهی داشتند بسیار راحت تر صورت می‌پذیرد.

صمدی با اشاره به ۱۱ مورد اهدای عضو در سال ۱۴۰۰، بیان کرد: سال گذشته ۱۸ مورد بیمار مرگ مغزی برای اهدای عضو به تهران اعزام شدند، همچنین در دو ماه ابتدای سال جاری ۵ مورد اهدای عضو در استان داشتیم.

وی ادامه داد: میانگین شاخص پی. ام. پی (تعداد اهدای عضو به ازای هر یک میلیون نفر) در کشور حدود ۸/۱۱ درصد است در حالی که این میزان در استان قم تقریبا ۵/۱۲ تا ۱۳ درصد است و به این معنا از میانگین کشوری بالاتر هستیم.

صمدی با بیان اینکه هر بیمار مغزی می‌تواند ۷ ارگان و ۵۵ نوع نسج را اهدا کند، اضافه کرد: از حدود ۲۷ هزار بیمار در لیست انتظار پیوند اعضا، تقریبا ۱۷ هزار بیمار نیازمند پیوند کلیه هستند. و متاسفانه روزانه ۱۰ تا ۱۲ نفر از بیماران در انتظار پیوند فوت می‌کنند.  

وی بر نقش رسانه‌ها در آموزش و فرهنگ سازی در رابطه با اهدای عضو در جامعه تاکید کرد و گفت: حدود ۱۵ سال پیش نرخ اهدای عضو دو دهم درصد بوده در حالی که امروز ۷۰ برابر شده است؛ این نشان ‌می‌دهد آموزش و فرهنگ سازی در جامعه در زمینه اهدای عضو تاثیرگذار بوده است.

صمدی بر اهمیت آموزش و آگاهی بخشی در خصوص تفاوت مرگ مغزی با کما تاکید و افزود: یکی از مواردی که منجر به عدم رضایت خانواده‌های بیماران مرگ مغزی برای اهدای عضو می‌شود، عدم آگاهی تفاوت شرایط مرگ مغزی با کما است؛ بنابراین اگر همین مسئله را آموزش دهیم اکثر خانواده‌ها برای اهدای عضو رضایت خواهند داد.

این کارشناس مسئول واحد پیوند اعضای دانشگاه علوم پزشکی استان قم اضافه کرد: برای دریافت کارت اهدای عضو، افراد می‌توانند کد ملی خود را به شماره ۳۴۳۲ به وسیله پیامک ارسال کنند.

انتهای پیام