ایسناپلاس: دیوارنگاره «و فتح قریب» ۴۸ ساعت پیش از فرارسیدن روز جهانی قدس با فراخوان قبلی از سوی حوزه هنری انقلاب اسلامی و همکاری جمعیت هنری رسالات لبنان، در جنوب لبنان و پشت دیوار حائل میان فلسطین اشغالی و لبنان ترسیم شد.
در طراحی و ترسیم این دیوارنگاره «مسعود نجابتی» از ایران، «ولاء محمد» از مصر، «رضا قصیر» از لبنان، «علی جروان» از فلسطین، «فادی الفرج» از سوریه و «سمیر بعداش» از الجزائر مشارکت داشتند.
این دیوارنگاره برگرفته از آیه قرآنی«نصر من الله و فتح قریب» است و به صورت خودجوش و داوطلبانه توسط این جمع از هنرمندان مسلمان بر روی دیوار حائل ترسیم شد.
«حمید وکیلی» عکاس خبری یکی از خبرگزاری‌های کشورمان نیز در این رویداد هنری و در کنار این هنرمندان به عنوان عکاس حضور داشته است. وکیلی می‌گوید که طبق عادت هرساله‌اش، قرار بود برای شب‌های قدر خودش را به مشهد برساند و کاملا آماده سفر مشهد بود اما با تماسی از سوی حوزه هنری مقصدِ او از مشهد، به سمت جنوب لبنان و در مجاورت فلسطین اشغالی تغییر کرد.« این سفر برای من یک دفعه‌ای پیش آمد و هیچ ذهنیتی نسبت به آن نداشتم. پشت خط تلفن فقط متوجه شدم که گروهی از هنرمندان مسلمان با همراهی استاد نجابتی، قرار است سفری به لبنان داشته باشند و بر روی دیوار حائل به مناسبت روز جهانی قدس، طرحی را نقاشی کنم. دلم نمی‌خواست چنین موقعیت و این تجربه را از دست بدهم، برای همین همانجا پشت تلفن موافقت را اعلام کردم. قرار شد فردا صبح به سمت بیروت پرواز کنیم.»
ایرانی‌ها را قلبا دوست داریم
وکیلی تعریف می‌کند که پس از یک روز اقامت برای جمع شدن تمام گروه و هنرمندان در بیروت اقامت داشته‌اند. پیش از حرکت به سمت جنوب لبنان، وکیلی و تعدادی دیگر از همسفرانش مهمان لبنانی‌ها می‌شود.« در آن مهمانی، درباره شرایط زندگی در دو کشور لبنان و ایران گفتگو کردیم. من ذهنیتی درباره لبنان نداشتم و فقط سال ۸۸ یک سفر به لبنان داشتم. برای همین پس از آن سفر، تصویر زیبایی از لبنان و اصطلاح عروس خاورمیانه از لبنان در ذهنم نقش بسته بود و خبری از وضعیت فعلی این کشور نداشتم. در آن گفتگوها متوجه شدم که مردم لبنان مشکلات بسیاری در حوزه انرژی دارند و با لبنانی که در ذهنم داشتم تفاوت و فاصله زیادی وجود داشت. با این وجود اما می‌توانم به جرائت بگویم، در این گفتگوها متوجه شدم که اکثر لبنانی‌ها ایرانی‌ها را قلبا دوست دارند و تا حدی خودشان را مدیون می‌دانند.
این عکاس جوان که تجربه سفر به دیگر کشورهای مسلمان را هم دارند اما گفتگو با لبنانی‌ها را بیشتر از همه چیز دوست داشت:« نسبت به مهمان اعتماد بسیار بالایی دارند و مردم بسیار امیدواری بودند. به دلیل شرایط بد اقتصادی در لبنان، خیلی از لبنانی‌ها سه شیفت کار می‌کنند اما باز هم این سه شیفت کار کردن را گام مثبت برای زندگی و کشورشان می‌دانستند. در عرصه هنر هم می‌توانم بگویم تقریبا هیچ امکاناتی ندارند و اکثر هنرمندان لبنانی به طور مستقل اما همگام با اهداف جبهه مقاومت فعالیت می‌کنند. گرافیست‌هایی حرفه‌ای نقاشان فعال و عکاسان بسیار خبره در لبنان فعالند. آنچه برای من جالب است، این بود که این هنرمندان در شرایط غیرعادی رشد کرده‌اند و اگر امکانات هنری ما ایرانی‌ها را داشتند بدون شک، هم قدر اساتید و هم وضعیت‌شان را می‌دانستند.»
وکیلی ادامه می‌دهد:«وقتی با استاد نجابتی به فرودگاه رسیدیم، تعدادی از هنرمندان لبنانی با پلاکارد نام استاد در فرودگاه منتظر رسیدن و دیدار با او بودند. در طول مدتی که اینجا بودیم، تا به حال هیچ جا ندیده‌ام که مردم و یا هنرمندان یک کشور تا این اندازه برای دیدار با یک هنرمند، شوق داشته باشند. در این چند روز چندباری که استاد نجابتی ورکشاپ برگزار کرد؛ هنرمندان لبنانی سعی می‌کردند تمام مدت از استاد نجابتی بهره ببرند. با وجود اینکه من هم در جمع‌شان تازه وارد بودم اما باز هم سراغ اکانت اینستاگرامم می‌رفتند و درباره عکاس‌هایم از من سوال می‌پرسیدند.»
حضور در بزرگترین هیئت حزب الله
او همچنین پس از تجربه احیاء شب قدر در میان لبنانی‌ها معتقد است که جوانان لبنان ارادت بسیار ویژه و زیادی به اهل بیت دارند و شاید در بین سایر کشورهای مسلمانِ شیعه، لبنانی‌ها از همه بیشتر مرید اهل بیت هستند.« پس از گذراندن شب نوزدهم احیا در میان ایرانی‌های مقیم بیروت؛ یکی از جوانان بیروتی به من پیشنهاد داد تا با او به بزرگترین هیئت حزب الله بروم که مراسم آن پس از اذان صبح آغاز می‌شود. نام این هیئت، هیئت روضتین بیروت بود. با خودم می‌گفتم که پس از نماز صبح قاعدتا مسن‌ها برای مراسم می‌آیند و جوانان کمی خواهند آمد. اما تقریبا جوانانی به این جمعیت در هیچ تجمع مذهبی ندیده بودم. چرا که اکثر حاضرین نوجوانان ۱۵ تا جوانان ۲۵ ساله بودند که اتفاقا کارهای هیئت را هم خودشان پیش می‌بردند. پس از اقامه اذان و نماز صبح؛ اول روضه خواندند و بعد سینه‌زنی کردند. نماز صبح با بچه‌های هیئت لبنانی روضتین احساس متفاوت و غم خاصی داشت که من فقط در نماز میت بر پیکر سردار سلیمانی تجربه کرده بودم.»
مردم بیروت از لحاظ گرایش دینی، پیرو چند دین الهی هستند. و علاوه بر مسلمانان اعم از شیعیان و اهل تسنن، مسیحی و یهودی نیز دارد.« در بیروت‌گردی که در یکی از صبح‌ها داشتم، متوجه شدم که در خیابان‌های لبنان با وجود اینکه پیروان سایر ادیان نیز در آن زندگی می‌کنند اما کمتر کسی بود که در خیابان‌ها روزه‌خواری می‌کنند. حتی در منطقه ضاحیه که مسیحیان و شیعیان در آن منطقه ساکنند، به اهل بیت ارادت ویژه دارند.»
ظاهرا روزی که هنرمندان مسلمان به سمت جنوب لبنان حرکت می‌کنند، باران شدیدی باریده است. اما باز هم جوانان لبنانی با وجود بارش شدید باران، دیوار حائل را برای طرح دیوارنگاره پاکسازی کرده‌اند و هنرمندان مسلمان به محض رسیدن به دیوار حائل متوجه حضور جوانان لبنانی می‌شوند.
وکیلی می‌گوید که وقتی هنرمندان درحال ترسیم نقش دیوارنگاره بودند، پراسترس‌ترین فرد آن جمع خودش بود. چرا که در آن شرایط، خودش را مسئول بازتاب رسانه‌ای این کار می‌دانست.« لبنانی‌ها مدام می‌خواستند تا خودشان نیز در تکمیل دیوارنگاره شریک باشند و دائم درحال تردد بودند تا مبادا رنگ تمام شود و هنرمندان لنگ رنگ باشند. حتی وقتی که باران شدت گرفت و هنرمندان دیگر نمی‌تواستند کار کنند، تعداد از بچه‌های لبنان برای هنرمندان کاورهای بارانی خریدند تا کار متوقف نشود. به نظر من پس از این کار، ارادت بچه‌های لبنان در آن لحظات به هنرمندان و خصوصا ایرانی‌ها، دوست داشتنی‌ترین تصویری بود که رقم خورد.»
لبنانی‌ها به مراتب از اسراییلی‌ها متنفرتند!
بالاخره شب بیست و سوم ماه رمضان، کار دیوارنگاره به اتمام رسد. وکیلی می‌گوید که آن شب درحال تدارک شرایط برای عکاسی از دیوارنگاره در شب بودند.« وقتی کنار دیوار حائل رسیدیم، یکی از بچه‌های لبنان به صورت خودجودش، شروع به خواندن دعای افتتاح و دعای توسل کرد. احساس خاص و غیرقابل وصفی به من دست داد و قطعا تا به آن لحظه متفاوت‌ترین شب قدری بود که تجربه کرده بودم. آن لحظات به معنای واقعی کلمه برای ما شب قدر شد، شب قدری که با هنر هنرمندان مسلمان مقابل استکبار جهانی و اسراییل ایستاده بودیم. پس از پایان عکاسی از دیوارنگاره، متوجه نور پروژکتور و حضور گروهی از لبنانی‌ها در امتداد دیوارنگاره و دیوار حائل شدیم. وقتی با آن‌ها وارد گفتگو شدیم، به این پی بردیم که تعدادی دیگر از هنرمندان لبنانی به صورت خودجوش تصمیم به طراحی دیوارنگاره‌ای دیگر، در کمتر از ۴۸ ساعت گرفته‌اند. »
وکیلی درباره اهمیت روز قدس در میان لبنانی‌ها می‌گوید که تمام مدتی که هنرمندان کار می‌کردند، لبنانی‌ها ترانه‌ها و آهنگ‌های حماسی و ضد استکبار پخش می‌کردند و زیرلب زمزمه می‌کردند.«در این مدت شاهد بودم که تک تک لبنانی‌ها به مراتب بیشتر از ما از اسرائیل متنفرند و قطعا حضور نمایندگانی از کشورهای مصر و یا الجزایر؛ نشان می‌دهد که مردم آن کشور هم از اسرائیل متنفرند و احساس خوشایندی نسبت به آن ندارد و این فقط ما ایرانی‌ها نیستیم که ضد اسرائیلیم. به هرحال ایران همیشه حکم پشتیبان در منطقه و لیدر جریان را دارد.»
همیشه ما ایرانی‌ها درباره تصویر خودمان در ذهن مردم کشورهای دیگر کنجکاویم چرا که در اکثر مواقع رسانه‌های خارجی، تصویری برخلاف واقعیت از ما به نمایش داده‌اند.« از اتفاقات جالب دیگر در این سفر؛ این بود که ذره‌ای ندیدم که در ذهن لبنانی‌ها یا هنرمندان دیگر کشورهای مسلمان، تصویر پرتنش مانند تصاویر رسانه‌های خارجی ثبت شده باشد.
روز آخر فرارسید ما از محل اقامت با شور و ذوق به سمت دیوار حائل و طرحی که کشیده بودیم حرکت کردیم تا از طرح کامل بدون حضور داربست ها عکسی دسته جمعی بگیریم. عکس را گرفتیم و پس از آن که یکی از سخت ترین لحظات حداقل برای من بود؛ لحظه خداحافظی با دوستان لبنانی رقم خورد . واقعا دوست داشتم کنارشان باشم، بالاخره خداحافظی کردیم و با هنرمندان به سمت بیروت برگشتیم اما این پایان ماجرا نبود هنرمندان کشورهای مصر، الجزایر، سوریه و فلسطین از حضور در این رویداد بسیار خوشحال بودند و حضور خود را برای پروژه های بعدی با شوق بسیار بالا اعلام کردند. در میان این خداحافظی‌ها من در فضای مجازی بازخوردهای بسیار خوبی از انتشار و وایرال شدن گسترده عکس هایم از این اتفاق به ویژه در کانال های عربی می دیدم که من را خوشحال تر می کرد.بیروت رسیدیم و هر هنرمند برای بازگشت به وطنش از گروه جدا شد اما این را همه ما نانوشته فهمیدیم که وطن مشترک همه ما بیت المقدس است.»
انتهای پیام
نظرات