محمد ملتجی در گفت و گو با ایسنا با بیان اینکه دریاچه بزنگان بزرگترین دریاچه طبیعی در شمال شرقی ایران و تنها آبگیر طبیعی در خراسان رضوی است، اظهار کرد: این دریاچه طبیعی از چشمه‌ها، سیلاب رودهای اطراف و آب باران تغذیه می‌شود و محل زندگی جانوران مختلف از جمله پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان است.

وی از شغال، گرگ، روباه معمولی، خارپشت گوش دراز، پایکا (خرگوش‌موش)، خرگوش، تشی، گراز، گربه جنگلی و گربه وحشی به عنوان مهمترین پستانداران موجود در این ناحیه نام برد.

سرپرست اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان سرخس همچنین تصریح کرد: پرندگان تالاب نیز به دو دسته ساکن و مهاجر تقسیم می‌شوند که در این میان پرندگان مهاجر خود به سه دسته مهاجران عبوری، زمستان گذران‌ها و جوجه‌آورها تقسیم می‌شوند که مهمترین آنها شامل خوتکا، اردک سرسبز، آنقوت، حواصیل‌ها، تنجه، مرغابی‌سانان و اگرت که بیشتر در فصول سرد سال این منطقه را انتخاب کرده و مجدد دریاچه را ترک و مهاجرت می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه همزمان با فصل بهار بیشتر پرندگان جوجه آور به این منطقه مهاجرت می‌کنند، تصریح کرد: دریاچه بزنگان در سال 1385 و بر اساس مصوبه شماره 275 شورای عالی حفاظت محیط‌زیست به عنوان اولین اثر طبیعی ملی خراسان رضوی ثبت شده است.

سرپرست اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان سرخس بیان کرد: در دریاچه بزنگان پاسگاه محیط‌بانی مستقر است که در هر شیفت چند محیط‌بان از فضای چند هکتاری دریاچه محافظت کرده و از وارد آمدن خسارت‌های احتمالی به منطقه توسط گردشگران و مسافران جلوگیری می‌کنند.

بزنگان تنها دریاچه طبیعی خراسان رضوی

ملتجی با اعلام اینکه بزنگان تنها دریاچه طبیعی خراسان رضوی است، گفت: بیشتر پرندگان از حوزه شمال و سیبری به این منطقه مهاجرت می‌کنند.

وی ادامه داد: شهرستان سرخس به دلیل وجود رودخانه و تالاب تجن از یک سمت و دریاچه بزنگان از سمت دیگر و با توجه به اینکه در کل خراسان رضوی پایین‌ترین سطح ممکن از سطح دریا را دارد و محل آبریز تمامی رودخانه‌هایی است که به این منطقه می‌آیند موجب شده محل مناسبی برای مهاجرت پرندگان مهاجر باشد.

سرپرست اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان سرخس گفت: در گذشته این تالاب و دریاچه آب بسیار زیادی داشته و پرندگان بسیاری به این منطقه می‌آمدند.

کاهش بارندگی‌ها و تهدید خشک شدن تالاب

وی با اظهار نگرانی از اینکه کاهش بارندگی‌ها و برداشت بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی این تالاب را در معرض تهدید و خشک شدن قرار داده است، افزود: خشکسالی‌های متوالی و پی در پی سال‌های گذشته و از سویی کاهش چشمگیر بارندگی‌ها به یکی از مهمترین تهدیدات دریاچه بزنگان تبدیل شده و آب آن بسیار کاهش یافته است.

ملتجی با اشاره به اینکه در این راستا توسط اداره حفاظت محیط‌زیست و همکاری اداره کل اقدامات بسیار خوبی صورت گرفته است، گفت: انتقال مازاد آب کشاورزی از طریق لوله‌گذاری به این دریاچه، ساخت دیوار ساحلی و هدایت سیلاب‌ها به دریاچه از جمله اقدامات مهمی بوده که در راستای حفاظت از دریاچه بزنگان صورت گرفته است.

خشکسالی عامل کاهش توان مقاومت دریاچه در مقابل پدیده‌های طبیعی

وی خاطرنشان کرد: اگرچه خشکسالی دریاچه بزنگان را تهدید می‌کند اما با تمهیداتی که اداره کل حفاظت محیط‌زیست خراسان رضوی اندیشیده و با پشتکار همکارانم در شهرستان تمام تلاش خود را در حفاظت از آن به کار گرفته‌ایم.

وی افزود: خشکسالی سبب کاهش توان مقاومت دریاچه در مقابل پدیده‌های طبیعی شده است، می‌طلبد تمامی متولیان تلاش خود را برای حفاظت از آن به‌کار ببرند، در صورت بازگرداندن بزنگان به سال‌های گذشته و پر آب می‌توانیم تأثیر آن در محیط‌زیست را مشاهده کنیم.

سرپرست اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان سرخس با بیان اینکه خشکسالی دریاچه بزنگان تهدیدی جدی برای جمعیت حیات‌وحش منطقه محسوب می‌شود، گفت: با ادامه روند خشکسالی، وضعیت این دریاچه بحرانی خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: اثر ملی دریاچه بزنگان سرخس به دلیل تداوم پدیده خشکسالی این روزها حال و روز خوشی ندارد و برای رهایی از نابودی و خشکیدن نیازمند همکاری و همراهی جامعه محلی و نیز مسئولان و دوستداران محیط‌زیست است.

خشکسالی کارکردهای زیست بومی بزنگان را کاهش داده است

ملتجی با اعلام اینکه خشکسالی فشار زیادی را به زیست‌بوم منطقه وارد کرده است، ادامه داد: علیرغم خشکسالی‌های شدید و عدم وجود پوشش گیاهی برای تغذیه جانوران از جمله آهو، قوچ و میش اوریال خوشبختانه با تدابیر اتخاذ شده سعی شده جمعیت حیات‌وحش شهرستان در مناطق تحت مدیریت شهرستان کاهش نداشته باشد.

سرپرست اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان سرخس در همین خصوص اذعان کرد: خوشبختانه تاکنون اعتباراتی برای حفاظت و احیاء دریاچه بزنگان اختصاص یافته که البته می‌طلبد با توجه به اهمیت این تالاب افزایش یابد.

وی ادامه داد: در شهرستان سرخس دریاچه بزنگان به عنوان اثر طبیعی ملی و مناطق حفاظت شده تخت سلطان، جنگل خواجه، کوه بزنگان، گرزمی، رودخانه حفاظت شده کشف رود، رودخانه حفاظت شده تجن و منطقه شکار و صید ممنوع مرزی جزء مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط‌زیست هستند.

ملتجی عنوان کرد: خوشبختانه با حضور شبانه‌روزی محیط‌بانان در مناطق حفاظت شده امسال تخلف شکار و صیدی نداشتیم اما اگر موردی مشاهده شود بر اساس قانون برخورد و متخلفین تحویل مراجع قضایی خواهند شد.

وی گفت: سازمان حفاظت محیط‌زیست در راستای حفظ و بهره‌وری معقول از این پدیده طبیعی و نگهداری اصالت و تعادل اکولوژیکی آن، ‌برنامه‌هایی طی یک سال گذشته اجرا کرد که موجب بهبود وضعیت این اثر ملی طبیعی شد.

سرپرست اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان سرخس در خصوص فعالیت سمن‌های زیست‌محیطی در شهرستان گفت: در حال حاضر فقط یک سمن زیست‌محیطی در شهرستان داریم که در حال ثبت است و امیدواریم در آینده تعامل و همکاری‌های خوبی داشته باشیم.

خراسان رضوی در شمال شرقی ایران، سه دریاچه زیبا و دیدنی دارد که دریاچه بزنگان یا گل بی بی یکی از مهمترین آن‌هاست. برجسته ترین ویژگی این دریاچه این است که زیستگاه پرندگان مهاجر و انواع آبزیان محسوب می‌شود.

دریاچه بزنگان در یک کیلومتری جاده روستایی بزنگان و ۷۰ کیلومتری شهر سرخس به عنوان تنها اثر ملی - طبیعی خراسان رضوی با زیبایی‌های فراوان به عنوان نگین طبیعت این خطه همچنان درخشان است. پژوهشگران زمین‌شناسی معتقدند ساختار این دریاچه متعلق به دوران دوم و سوم زمین‌شناسی است که بر اثر  عوامل کوه‌زایی به وجود آمده است.

۲۰ درصد گستره ۱۱۷ هزار و ۷۶۹ کیلومتر مربعی خراسان رضوی زیر پوشش حراستی اداره‌ کل حفاظت محیط‌زیست این استان است. مساحت زیستگاه‌های طبیعی و وحوش در خراسان رضوی ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار است. خراسان رضوی دارای ۴۱ منطقه چهارگانه و شکار ممنوع شامل ۲۸ اثر ملی طبیعی، پارک ملی، پناهگاه حیات‌وحش، مناطق حفاظت شده و ۱۳ منطقه شکارممنوع است.
حدود ۸۰ گونه پستاندار، ۲۸۵ گونه پرنده، ۲ گونه دوزیست، ۶۸ گونه خزنده و ۲۴ گونه ماهی در طبیعت خراسان رضوی زیست می‌کنند. گونه‌های شاخص حیات‌وحش این استان شامل بز وحشی، قوچ، گوسفند وحشی، آهو، پلنگ، یوزپلنگ، گرگ، کفتار و انواع پرندگان از قبیل پرندگان شکاری، هوبره و کبک است.

انتهای پیام