در واقع جاذبه‌ها و تنوع بازی‌های رایانه‌ای امروزی موجب شده کمتر کسی به سراغ بازی‌های سنتی و محلی برود. متأسفانه بیشتر بازی‌های دوران بچگی این نسل رایانه‌ای است به همین دلیل کمتر به بازی‌های گروهی می‌پردازند و در دنیایی سیر می‌کنند که پرشده از بتمن‌ها و انگری‌بِردز و هزاران بازی دانلود شده از دنیای پر نقش اینترنت. این روزها متخصصان معتقدند؛ پایان بازی‌های رایانه‌ای برنده‌ای ندارد و مقصر غرق شدن کودکان در دریای متلاطم بازی‌های رایانه، والدینی هستند که به دلایل مختلف کودک خود را در برابر صفحات تلویزیون و رایانه رها می‌کنند و سلامتی فرزندشان را می‌بازند.
با وجود اینکه بازی‌های رایانه‌ای سال‌های زیادی نیست که در جامعه ما رایج شده‌اند، اما در همین مدت کوتاه توانستند با سرعت عجیبی جای خود را در پر کردن اوقات فراغت نوجوانان پیدا کنند. بازار گیم نت‌ها اغلب با شروع ایام نوروز و آغاز ۱۳ روزه اوقات فراغت محصل‌ها و تابستان داغ‌تر از همیشه می‌شود اگرچه بچه‌ها می‌نشینند روبروی مانیتورها و غرق می‌شوند در دنیای پرهیجان و خشن بازی‌های رایانه‌ای، اما آیا والدین می‌دانند که این یک‌جا نشستن بعدها برای بچه‌ها دردسرساز می‌شود؟
البته تغییر سبک زندگی و آپارتمان‌نشینی را در گرایش به دنیای دیجیتال و به ویژه بازی‌های رایانه‌ای نمی‌توان نادیده گرفت. فضاهای کم محیط داخل خانه موجب شده تا خانواده‌ها سعی کنند بچه‌ها را در محیط کوچک آپارتمان و بدون ایجاد مزاحمت برای سایرین سرگرم نمایند.
البته این تمام ماجرا نیست؛ مشغله زیاد خانواده‌ها و تمایل نداشتن به بازی با کودکان و در نهایت به روز بودن بازی‌های رایانه‌ای موجب شده تا بچه‌ها کمتر در خارج از خانه به بازی بپردازند. این عوامل موجب شده تا دوران کودکی که عمدتاً باید تخلیه انرژی و به اصطلاح بچگی کردن پر شود، به دورانی خاکستری و آرام تبدیل شود که انزوا، کم‌تحرکی، افسردگی، بی‌خوابی و گوشه‌نشینی از شاخصه‌های بارز آن است.
عوامل زیادی موجب شده تا این روزها بازی‌های رایانه‌ای جزء محبوب‌ترین بازی‌ها برای بچه‌ها لقب گیرد اما باید توجه داشت این بازی‌ها می‌تواند به عنوان تهدیدی جدی برای سلامت روح و روان و جسم کودکان و نوجوانان به حساب بیاید.
تفاوت بازی‌های بچه‌های دیروز با امروز
متخصص آموزش تفکر به کودکان در همین خصوص در گفت و گو با ایسنا با بیان اینکه بازی در فرهنگ لغت با تعابیری چون سرگرمی، مشغولیت، تفریح، لعب، کار، ورزش و در اصطلاح به معنی تلاش و فعالیت لذت‌بخش برای رشد همه جانبه یاد می‌شود، گفت: در اهمیت اوقات فراغت همین بس که افـلاطون کسانی را که اوقات فراغت ندارند، صاحب حق رأی نمی‌شناسد و معتقد است این گروه در زمره بـردگان‌اند و آنـان را در مدینه فاضله خود راه نمی‌دهد.
احمد اکبری خاطرنشان کرد: کودک از طریق بازی، نیروی اضافی بدن خود را تخلیه می‌کند، مشروط بر آنکه صداقت، امانت، صفا و صمیمیت بر بازی حاکم شود، افزود: دنیای کودکی بدون بازی و خیال معنا و مفهومی ندارد و تمام کودکان دنیا از بازی لذت می‌برند اما در این میان یک تفاوت عمده وجود دارد و آن نوع بازی کودکان است.
وی در خصوص تفاوت بازی‌های بچه‌های دیروز با امروز گفت: اگرچه بچه‌های دیروز تیله‌بازی و الاکلنگ را به عنوان بازی‌های بسیار ساده انجام می‌دادند، اما بچه‌های امروز بیشتر بازی با تبلت و رایانه را ترجیح می‌دهند. بازی‌هایی که مهمترین مشخصه آن «خشونت» و از خطرات آن اعتیاد به آن است و از سرگرمی‌های کودکان، نوجوانان، جوانان و حتی بزرگسالان در عصر جدید است.
این متخصص کودکان با اعلام اینکه از حدود ۲ سالگی می‌توان نشانه‌های اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری را در کودکان مشاهده نمود، بیان کرد: علائم این‌کار با تمایل کودکان به گوشی موبایل و یا تبلت مشخص می‌شود. زمانی که کودکان با سر و صدا به هدفشان می‌رسند و برای ساعت‌های متمادی و بدون وقفه در بازی‌های کامپیوتری غرق می‌شوند.
وی با اعلام اینکه طراحان بازی‌های رایانه‌ای به شکلی هنرمندانه این بازی‌ها را با زندگی کودکان متداخل ساخته‌اند به شکلی که ساعت‌ها کودکان و نوجوانان را بی‌تحرک جلوی صفحه نمایشگر می‌نشاند و دنیای واقعی او را با دنیای خیالی جابجا می‌سازد، افزود: این هنر به سبب درآمدزایی بالا به صنعتی مهم در غرب بدل شده و به سرعت در حال گسترش است.
وی عنوان نمود: برخی از این بازی‌ها همچون مرد عنکبوتی ابتدا به صورت فیلم تولید شد و پس از استقبال جهانی، نسخه بازی آن در اختیار علاقه‌مندان (البته با قیمت بسیار بالا) قرار گرفت.
اکبری با بیان اینکه برای این جذابیت علاوه بر انگیزه‌های مالی، برنامه‌ریزی دقیق و علمی نیز صورت گرفته است، گفت: جذابیت چنین بازی‌هایی همچون اسپایدرمن یا مرد عنکبوتی که به عنوان فیلم در ذهن و جان کودکان نقش بسته‌اند، می‌تواند آثار مخرب بدنی و روانی همچون اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای برای کودکان و نوجوانان به دنبال داشته باشد.
بهترین راه پیشگیری از اعتیاد کودکان به بازی‌های کامپیوتری چیست؟
در ادامه یک روانشناس در گفت و گو با ایسنا در پاسخ به این سؤال که با این وضعیت، بهترین راه پیشگیری از اعتیاد کودکان به بازی‌های کامپیوتری چیست؟ گفت: با وجود آنکه برخی والدین خود از طرفداران بازی‌های رایانه‌ای هستند اما با مشاهده رفتارهایی چون؛ عصبانیت، بی‌حوصلگی یا بداخلاقی کودک در صورت ممانعت از بازی رایانه‌ای احساس خطر می‌کنند که این علاقه وافر به بازی‌هایی از این دست ممکن است کنترل کودک را از اختیار پدر و مادر خارج سازد.
محمدرضا ابراهیمی بیان کرد: اولین نکته در این خصوص که چگونه می‌توان از اعتیاد کودکان به بازی‌های رایانه‌ای پیشگیری نمود؟ آن است که هر چه اطلاعات والدین درخصوص این بازی‌ها بیشتر باشد، شیوه برخورد با این مشکل کارشناسانه‌تر است، بنابراین والدین باید تا حدی با بازی‌های رایانه‌ای آشنا و بدانند که هر بازی برای چه سنی است؟ این کار می‌تواند برخی بازی‌های مفید را از بازی‌های مخرّب جدا کرده و برای پر کردن وقت کودک و جلوگیری از آثار محرومیت شدید استفاده از بعضی بازی‌ها را (البته با قوانینی خاص مثلاً از رایانه مانند دیگر وسایل زندگی متعادل استفاده کنند) مجاز شمارد.
وی افزود: استفاده از بازی‌های فکری و معمایی یکی از راه‌های رشد خلاقیت و نوآوری بچه‌هاست، بازی‌هایی که بیشتر سلول‌های مغزی را به کار وادار و فکر آنان را درگیر کند؛ این مهم زمانی مفیدتر می‌شود که والدین در یک فضای دوستانه آسیب‌های احتمالی و مخرب بازی‌های رایانه‌ای را برای فرزندانشان تبیین کنند.
ابراهیمی با اشاره به اینکه هر قدر صمیمیت و ارتباط صحیح بین فرزندان و والدین بیشتر باشد، زمینه استفاده از چنین بازی‌هایی کمتر فراهم می‌شود، خاطرنشان کرد: این کار با برنامه‌ریزی درست در جهت استفاده کودکان و نوجوانان از بازی‌های رایانه‌ای در امر آموزش مفیدتر خواهد بود به خصوص زمانی که جایگزین‌های مناسب برای این بازی‌ها معرفی و فراهم شوند.
وی در خصوص تأثیر بازی‌های رایانه‌ای در رفتار بیان کرد: در گذشته بعضی از بازی‌ها همانند بازی یه قُل دو قُل روی عملکرد جسم و نوع حرکات بچه‌ها تأثیر می‌گذاشت به خصوص اینکه برای تمرکز و توجه بچه‌ها مفید بوده از طرفی کودکان با انجام بازی‌های گروهی مهربانی و صمیمیت را با هم تقسیم می‌کردند که همین مشارکت، آنها را از منزوی بودن در می‌آورد و از این طریق خیلی چیزها می‌آموختند.
این روانشناس با اشاره به اینکه بازی بچه‌های امروزی بیشتر تک نفره است و انگیزه‌ای برای دور هم جمع شدن ندارند، تصریح کرد: بازی‌های رایانه‌ای با وجود داشتن مزایایی چون تسهیل امر یادگیری، افزایش توانایی حل مسئله، افزایش دقت دیداری و تفکر خلاق، قابلیت بالا در جذاب نمودن محتوای یادگیری، پر کردن اوقات فراغت و ... باید دانست که معایب بسیاری هم دارند که «اعتیاد» به این بازی‌ها، متزلزل شدن اعتماد به نفس کودک، عوارض بینایی و ذهنی، کندی ذهن، کاهش روابط خانوادگی، تقویت حس پرخاشگری، افت تحصیلی، گوشه‌گیری و ... را در بر دارد؛ بنابراین به نظم درآوردن و منطقی ساختن این فرآیند امری است مهم و ضروری که نیازمند یک برنامه‌ریزی فکورانه است.
خطر سقوط کودکان از بام زندگی رایانه‌ای
اینترنت و بازی‌های رایانه‌ای حکم شمشیر دو لبه را دارند و مواجهه کودکان و نوجوانان با سایت‌های اینترنتی و این بازی‌ها هم تبعات مثبت و منفی را در پی دارد.
همه می‌دانیم که این روزها نمی‌توان کودکان را از بازی‌های رایانه‌ای محروم کرد پس بهترین روش این است، زمانی که کودک هنوز اولین تجربه‌ها را در به کارگیری این وسیله درک می‌کند، به او کمک کنیم تا قوانین استفاده سالم و بی‌ضرر از آن را یاد بگیرد و به عادات نادرست دچار نشود تا هنگام ایستادن بر بام زندگی رایانه‌ای، سقوط نکند.
با توجه به این هشدارها، به نظر می‌رسد؛ با در نظر گرفتن روند روزافزون گرایش کودکان و نوجوانان به این سرگرمی‌ها، لازم است دستگاه‌ها و نهادهای مسئول دست به کار شوند تا با ارائه آموزش‌های لازم به خانواده‌ها و فرزندانشان درباره نحوه و میزان استفاده از بازی‌های کامپیوتری از طریق گنجاندن چنین مباحثی در متون درسی و برنامه‌های تلویزیونی، از بروز آسیب‌های اجتماعی و اختلالات رفتاری که در آینده ممکن است گریبان افراد جامعه را بگیرد، پیشگیری شود.
انتهای پیام
نظرات