به گزارش ایسنا، پیشرفت فناوری باعث ایجاد تحول در تمامی حوزه‌ها شده است و تسلیحات نظامی نیز از این قاعده مستثنی نمانده‌اند. از سگ‌های رباتیک مجهز به مسلسل تا تانک‌های مجهز به هوش مصنوعی همگی حاصل پیشرفت روزافزون فناوری هستند. روسیه، آمریکا و چین جزو کشورهای نخست دارای بیشترین تعداد تانک در جهان هستند که روسیه در رتبه اول، آمریکا در رتبه سوم و چین در رتبه چهارم قرار دارد. رتبه دوم را نیز کره شمالی کسب کرده است. این کشورها که از نظر پیشرفت فناوری نیز حرفی برای گفتن دارند تانک‌های نسل جدید خود را متناسب با نیازهای روز طراحی کرده‌اند.

چندی پیش خبری مبنی بر ارسال‌ تانک‌های «آبرامز» آمریکا به اوکراین منتشر شد و در این خبر اعلام شد که آمریکا تمایلی ندارد که روسیه به فناوری زرهی «اورانیوم ضعیف شده» تانک‌هایش دست یابد و به گفته‌ی‌ برخی منابع آگاه، تانک‌های اسال شده به اوکراین فاقد «زره محرمانه» مورد نظر هستند!

روسیه، آمریکا و چین جزو کشورهای نخست دارای بیشترین تعداد تانک در جهان هستند که روسیه در رتبه اول، آمریکا در رتبه سوم و چین در رتبه چهارم قرار دارد. وزیر دفاع اوکراین حتی به شوخی پیشنهاد تغییر نام «آبرامز» به «وسیله نقلیه مفید تفریحی» را داد تا هرگونه نگرانی بالقوه ایالات متحده در مورد ارسال تانک را کاهش دهد! اما نمی‌توان از این نکته چشم‌پوشی کرد که این تانک‌های سنگین یکی از توانمندترین تانک‌های جهان هستند. به همین بهانه نگاهی به فناوری‌های به کار برده شده در تانک‌های این سه کشور می‌اندازیم.  

تانک‌های آمریکا از نظر فناورانه چه ویژگی‌هایی دارند؟

تانک‌ «آبرامز» (M۱ Abrams) یک محصول زرهی سنگین متعلق به شرکت «جنرال داینامیکس لند سیستمز»(General Dynamics Land Systems) است که در دهه ۱۹۷۰ به عنوان جایگزینی برای تانک‌های قدیمی M۶۰ توسعه یافت. این تانک‌ها تا دهه ۱۹۹۰ و تا زمان جنگ خلیج فارس مورد استفاده قرار نگرفتند.

در طول این جنگ ۲۰۰۰ تانک مورد استفاده قرار گرفت که تنها ۲۳ مورد آنها آسیب‌ دیده یا تخریب شدند و از ۹ موردی که تخریب شدند هیچ‌کدام در عملیات‌های دشمن از بین نرفته بودند.

پس از جنگ خلیج فارس ارتش ایالات متحده آمریکا تانک‌های آبرامز را ارتقا داد.

تانک‌های M۱A۲ جدید کنونی بیش از ۷۰ تن وزن دارند و با موتور توربین گازی AGT۱۵۰۰ که قدرت آن ۱۵۰۰ اسب بخار با سرعت ۴۲ مایل بر ساعت (۶۷ کیلومتر بر ساعت) است، کار می‌کنند.

این تانک‌ها مجهز به یک مسلسل اصلی ۱۲۰ میلی‌متری و یک مسلسل کالیبر M۲ .۵۰ و همچنین یک جفت مسلسل ۷.۶۲ میلی‌متری M۲۴۰ هستند.

شرکت جنرال داینامیکس اکنون در حال توسعه نسل بعدی تانک‌های آبرامز با نام «تانک نبرد اصلی Abrams X » است که به تعداد خدمه کمتری نیاز دارد و توسط هوش مصنوعی پشتیبانی می‌شود.

آبرامز هنگام درگیری با دشمن توسط یک زره کامپوزیتی Chobham که با شبکه‌ای از اورانیوم ضعیف شده بهبود یافته است، محافظت می‌شود.

فناوری اورانیوم ضعیف شده چیست؟

اورانیوم ضعیف شده به اورانیومی گفته می‌شود که میزان ایزوتوپ‌های قابل شکافت ۲۳۵ در آن کمتر از اورانیوم طبیعی باشد. این فلز فرآورده جانبی غنی‌سازی اورانیوم است و با توجه به چگالی بسیار بالای آن که نزدیک به دو برابر سُرب است، در صنایع مختلف از جمله وزنه‌های تعادل هواپیما، محافظ‌های ضد تشعشعات رادیواکتیو، تجهیزات رادیوتراپی، کانتینرهای حمل مواد رادیواکتیو، گلوله‌ها و و زره‌های دفاعی مثل زره تانک‌ها کاربرد دارد.  

اورانیوم ضعیف شده عمدتاً ذرات آلفا را ساطع می‌کند و این ذرات انرژی کافی برای عبور از پوست را ندارند. در نتیجه‌ قرار گرفتن در معرض آن یک خطر جدی به حساب نمی‌آید با این حال اگر این ماده بلعیده یا استنشاق شود خطری جدی برای سلامتی خواهد بود. ذرات آلفا مستقیماً بر سلول‌های زنده اثر می‌گذارند و می‌توانند باعث آسیب به کلیه شوند.

در دهه ۱۹۷۰ وزارت دفاع ایالات متحده شروع به ساخت گلوله و زره برای تانک‌ها از این ماده به دلیل مقادیر زیاد آن کرد. اورانیوم ضعیف شده به عنوان یک محصول جانبی تولید می‌شد و به همین دلیل ارزان و فراوان بود.

آلودگی گلوله‌های مصرف شده در میدان‌های نظامی هنوز هم به عنوان یک عامل خطر در نظر گرفته می‌شود.

استفاده از هوش مصنوعی در تانک‌های آمریکا

نسل‌ بعدی تانک‌های ایالات متحده آمریکا ممکن است مجهز به هوش مصنوعی برای شناسایی اهداف باشد.

AbramsX قرار است از نظر مصرف سوخت کارآمدتر و بی‌صداتر باشد. به گفته‌ی مقامات نظامی سابق، این بزرگ‌ترین ارتقاء در فناوری تانک‌های نظامی آمریکا از آغاز جنگ سرد تاکنون خواهد بود.

AbramsX ویژگی‌های معمول سلاح‌های نظامی مدرن را دارد. این تانک از یک موتور دیزلی هیبریدی استفاده می‌کند که سبک‌تر و بسیار کم مصرف‌تر از تانک‌های آبرامز قبلی است. وزن آن نیز ۱۰ تن کمتر از مدل‌های قبلی است. و AbramsX برای محافظت در برابر بمب‌هایی که توسط پهپادها پرتاب می‌شوند، به زره‌های پیشرفته‌تری مجهز است.

AbramsX در شرایط جنگی و زمانی که چندین دشمن به سمت تانک‌ می‌آیند، میتواند با هوش مصنوعی خود فهرست اهداف را اولویت‌بندی کند البته نمی‌تواند به طور خودکار به هیچ یک از اهداف حمله کند و تصمیم‌گیری در این مورد بر عهده یک اپراتور انسانی خواهد بود.

نرم‌افزار به کار برده شده در این تانک از ارتقاء‌های حائز اهمیت آن است. یک سیستم هوش مصنوعی روی آن می‌تواند برای تشخیص خطرات از فاصله دور استفاده شود. این نرم‌افزار می‌تواند به سربازان هشدار دهد که تانک دشمن در چه فاصله‌ای از آن‌ها قرار دارد و درصد اطمینان آن ۹۰ درصد است. این تانک می‌تواند با پهپادهای بدون سرنشین ارتباط برقرار کند و بدین وسیله خطرات پیش رو را شناسایی کند.

در شرایط جنگی و زمانی که چندین دشمن به سمت تانک‌ می‌آیند، هوش مصنوعی می‌تواند فهرست اهداف را اولویت‌بندی کند البته نمی‌تواند به طور خودکار به هیچ یک از اهداف حمله کند و تصمیم‌گیری در این مورد بر عهده یک اپراتور انسانی خواهد بود.

ایالات متحده آمریکا با تانک‌های آبرامزش تنها کشوری نیست که دست به ساخت تانک‌های هوشمند زده است و روسیه نیز با بیشترین تعداد تانک در میان تمام کشورها در این زمینه پیشرفت‌هایی داشته است.

تانک پیشرفته روسیه چه ویژگی‌هایی دارد؟

به تازگی این کشور اعلام کرده که قصد دارد نسخه جنگی تانک رباتیک «مارکر» خود را توسعه دهد. به گفته‌ی روسیه این تانک می‌تواند خودروهای زرهی پیشرفته غربی مانند آبرامز ایالات متحده و لئوپارد آلمان را از بین ببرد.

دیمیتری روگوزین (Dmitry Rogozin) مدیر سابق آژانس فضایی روسیه و رئیس فعلی گروه مشاوره نظامی این کشور اعلام کرده است که تیمش با بنیاد تحقیقات پیشرفته که سازمانی مشابه سازمان پروژه‌های پژوهشی پیشرفتهٔ دفاعی (دارپا) ایالات متحده است و همچنین شرکت «Android Technika» کار می‌کند تا خودروی بدون سرنشین مارکر را به یک تانک کشنده تبدیل کند.

به گفته‌ی خبرگزاری دولتی تاس روسیه، تانک مارکر دارای دید فنی و سیستم‌های کنترل خودکار به همراه قابلیت‌های جنگ الکترونیکی است که به آن اجازه می‌دهد به طور خودکار انواع مختلفی از ماموریت‌های رزمی را به انجام برساند.

یوگنی دودروف (Yevgeny Dudorov) مدیر اجرایی «Android Technika» نیز خبر از مجهز بودن این تانک به هوش مصنوعی داده است.

الکسی بوگدانوف (Alexei Bogdanov)، رئیس پروژه مارکر نیز ادعا می‌کند که این تانک رباتیک می‌تواند همزمان چندین هدف را با سیستم‌های تسلیحاتی مختلف مورد هدف قرار دهد. او به تاس گفته است که نیمه چپ و راست تانک به طور مستقل از هم عمل می‌کنند.

به تازگی این تانک به عنوان یک سیستم ضد هوایی برای شناسایی و خنثی کردن پهپادهای دشمن نیز توصیف شده است. البته برخی باور دارند که عدم حضور این تانک در جنگ اوکراین می‌تواند ناشی از تحقق یافتن برخی از موارد اعلام شده توسط روسیه باشد.

از تانک نسل چهارم چین چه می‌دانیم؟

چین به عنوان چهارمین کشور دارنده بیشترین تانک نیز اطلاعات کمی در مورد نسل چهارم تانک‌های پیشرفته خود منتشر کرده است. تلوزیون دولتی چین تصاویری از آنچه گمان می‌رود جدیدترین تانک این کشور باشد منتشر کرده و سونگ ژونگ پینگ، یک کارشناس نظامی چینی به ساوث چاینا مورنینگ پست گفته است که افشای جزئی این تانک نشان می دهد که توسعه‌ی پیشرفته‌ترین تانک جنگی چین تقریبا به اتمام رسیده است.

اگرچه جزئیات رسمی در مورد این تانک نسل چهارم فاش نشده اما برخی از رسانه‌های چینی گمانه زنی‌هایی در مورد ویژگی‌های احتمالی آن داشته‌اند.

براساس این گزارش‌ها، نسل بعدی تانک‌های چین به جای سه سرنشین تنها دو سرنشین خواهند داشت که یکی از آن‌ها وظایف مربوط به عملیات‌های نظامی را بر عهده می‌گیرد و دیگری وظیفه هدایت تانک را بر عهده دارد.

درون این تانک مجهز به سیستم کنترل و جوی‌استیک است و اعتقاد بر این است که تانک جدید چین تحرک، قابلیت ضربت و مخفی شدن بالایی دارد.

براساس گزارش‌ها تجهیزات نوری الکترونیکی تانک به آن امکان فعالیت یکسان در روز و شب را می‌دهد. این تجهیزات همچنین می‌توانند با موشک‌های ضد تانک هدایت شده با لیزر مقابله کنند.

اورانیوم ضعیف شده، یک شمشیر دو لبه برای تانک‌ها

جالب است بدانید که استفاده از اورانیوم ضعیف شده علاوه بر پوشش تانک‌ها در سایر سلاح‌های جنگی و حتی سلاح‌های ضد تانک نیز رایج است. براساسی گزارشی از گاردین، برخی از نظریه‌پردازان ادعا می‌کنند که این یک توطئه بین ارتش و صنعت هسته‌ای برای دفع زباله‌های خطرناک در سایر کشورها است اما به نظر می‌رسید دلایل واقعی آن پیچیده‌تر از این باشند.   

برای درک اینکه چرا اورانیوم ضعیف شده یک سلاح ضد تانک خوب می‌سازد باید به دنیای برخوردهای پُر انرژی پا بگذارید.

زمانی که فلز با سرعتی پنج برابر سرعت صوت به یک فلز دیگر برخورد می‌کند، فولاد سخت شده مانند شیشه می‌شکند و فلز بخار یا ذوب می‌شود. یک خمپاره سریع‌تر لزوما بیشتر در زره‌ فرو نمی‌رود بلکه مانند سنگریزه‌ای که به درون آب پرتاب می‌شود، پاشش بیشتری ایجاد می‌کند.

نفوذ در یک زره با تمرکز نیروی یک خمپاره بر یک ناحیه کوچک افزایش می‌یابد و در این حالت پرتابه‌ها شبیه به دارت‌های غول‌پیکر به نظر می‌رسند. هرچه پرتابه متراکم‌تر باشد، ضربه آن سخت‌تر است. اورانیوم ضعیف شده تقریبا دو برابر سرب چگالی دارد که آن را بسیار مناسب برای چنین مواردی می‌کند. فلز دیگری که در گلوله‌های ضد تانک استفاده می‌شود تنگستن است که آن نیز سخت و متراکم است. اورانیوم آتش‌زا است. این عنصر در نقطه برخورد به بخار تبدیل می‌شود و هنگامی که از بین می‌رود، اورانیوم در حال سوختن داخل تانک را به جهنمی از گاز سفید داغ و جرقه تبدیل می‌کند.

اورانیوم معمولی به سختی تنگستن نیست اما یک روش محرمانه به آن امکان سخت شدن می‌دهد. برخی باور دارند که این روش شامل ترکیب آن با تیتانیوم و خنک کردن آن است تا به جای یک توده بی‌نظم از کریستال‌های کوچک یک کریستال فلزی بزرگ تشکیل شود. این ساختار بسیار قوی است. مزیت آن نسبت به تنگستن قیمت ارزان‌تر و فراوانی آن است. تنگستن گران است اما دولت‌ها اورانیوم ضعیف شده را به طور معمول کم و بیش رایگان عرضه می‌کنند.

اگر چه اورانیوم ضعیف شده به اندازه‌ای که ادعا می‌شود کشنده نیست اما اثرات طولانی مدت آن بر سلامتی هنوز مشخص نشده است.

این امکان وجود دارد که این عنصر نه به دلیل مشکلات بهداشتی و سلامتی بلکه به دلایل نظامی از تسلیحات حذف شود. این عنصر برای حل مشکل شکستن زره‌های سنگین معرفی شد اما زره تانک عمدتا در بخش جلویی آن متمرکز شده است و در طرفین و بخش بالا نازک‌تر است. اگر کل این وسیله نقلیه با زره پوشیده شود نیز برای حرکت بسیار سنگین می‌شود و رویکرد هوشمندانه در جنگ حمله به نقاط ضعیف آن است.

نسل جدید سلاح‌های ضد زره

پس از چندین دهه توسعه نسل جدیدی از سلاح‌های ضد زره در حال تولید است. این سلاح‌های جدید بر خلاف بمب‌های هوشمند که باید هدایت می‌شدند، خود هدف را پیدا می‌کنند. یکی از نمونه‌های آن سادارم(Sadarm) است. این سلاح مانند یک خمپاره معمولی به ناحیه مورد نظر پرتاب می‌شود. در آن نقطه دو بمب خوشه‌ای با چتر به بیرون می‌آیند.

زمانی که آن‌ها به زمین برخورد می‌کنند سادارم زمین را با یک رادار و حسگرهای مادون قرمز بررسی می‌کند. اهداف شناسایی شده و مهم‌ترین آن‌ها انتخاب می‌شوند.

در این شرایط سادارم یک گلوله فلزی مذاب به سمت هدف شکلیک می‌کند. گلوله پرتاب شده در هوا شکلی آیرودینامیکی به خود می‌گیرد که برای سوراخ کردن زره ایده‌آل است. اگرچه این ماده قدرت کمتری نسبت به اورانیوم ضعیف شده دارد اما می‌تواند از زره بالایی هر تانکی عبور کند.

سادارم و سایر سلاح‌های قابل توجه از تانتالم(tantalum) استفاده می‌کنند. تانتالم که با نشان Ta در جدول تناوبی دیده می‌شود یک فلز واسطه براق، سخت، کمیاب و خاکستری‌رنگ است. در مورد این فلز اطلاعات کمی در دست است اما به نظر می‌رسد زمانی که بخار می‌شود بسیار سمی است با این حال اثرات کامل آن هنوز مشخص نیست. از این فلز علاوه بر صنایع نظامی در ساخت خازن، تلفن‌های هوشمند، پیجرها و رایانه‌ها استفاده می‌شود. آلیاژهایی از آن نیز برای ساخت قطعات موتورهای جت، ابزار فرایندهای شیمیایی، رآکتورهای هسته‌ای و قطعات موشک بکار می‌رود.

از اکسید تانتالم برای ساخت شیشه‌هایی با ضریب شکست بالا جهت ساخت لنز دوربین استفاده می‌شود و از آن جا که در برابر واکنش مایعات بدن مصون است و تحریک کننده نیز نمی‌باشد، در ساخت وسایل جراحی کاربرد وسیعی دارد.  

اگرچه ترکیبات دارای تانتالم به‌ ندرت مشکل ساز بوده‌اند اما باید آن‌ را سمی به حساب آورد. شواهدی مبنی بر تومور زایی ترکیبات تانتالم وجود دارد و گرده فلز آن، خطر انفجار و احتراق در پی دارد.

سخن پایانی

همانطور که گفته شده فناوری پای خود را در عرصه تسلیحات نظامی نیز باز کرده است و کشورها هر چه بیشتر تلاش می‌کنند تا با استفاده از هوش مصنوعی و فناوری رباتیک به کاهش آمار تلفات انسانی در جنگ‌ها کمک کنند و وظایف انجام عملیات‌های جنگی را هر چه بیشتر به ربات‌ها و سیستم‌های کنترل از راه دور بسپارند. و با توجه به پیشرفت روزافزون فناوری در حوزه‌های مختلف به نظر می‌رسد تانک‌های نسل آینده هیولاهای بی‌رحم متفاوتی باشند.

انتهای پیام