زبان عضوی است که همیشه در حال افت و خیز، تحول و دگرگونی بوده و اوج هنر پروردگار است.

در سال ۱۹۵۲ میلادی، دانشجویان دانشگاه‌های مختلف شهر«داکا» پایتخت امروزی کشور بنگلادش، که در آن زمان، پاکستان شرقی نامیده می شد، برای ملی کردن زبان بنگالی به عنوان دومین زبان پاکستان، تظاهرات مسالمت آمیزی در این شهر به راه انداختند. به دنبال این حرکت دانشجویان، پلیس به آنها تیراندازی کرد و عده‌ای از آنها را مجروح کرد. بعد از استقلال بنگلادش از پاکستان، سازمان یونسکو در«۱۷ نوامبر ۱۹۹۹ میلادی» برای اولین بار، روز «۲۱ فوریه» برابر با«۲ اسفند» را روز جهانی زبان مادری نامید که از سال ۲۰۰۰ میلادی این روز در بیشتر کشور ها گرامی داشته می‌شود.

سمیرا سمیعی کارشناس آموزش زبان می گوید: ملتی بی هویت است که زبان مادری و جغرافیای مادری ندارد! کسی که از آموزش زبان مادری محروم است، ۵۰درصد از هوش هیجانی و استعداد خدادادیش محروم می شود!

سمیعی می گوید: تاریخچه زبان مادری در ایران برای اولین بار به مناسبت روز جهانی زبان مادری، در دوم اسفند سال ۱۳۸۲ خورشیدی طی مراسمی در دانشگاه علم و صنعت، توسط دانشجویان دانشگاه های تهران برگزار شد که در این مراسم، سخنان مدیرکل سازمان آموزش علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد، درباره نامگذاری این روز اعلام کرده بود، بدین ترتیب خوانده شد:«به مناسبت روز جهانی زبان مادری، به سوی آینده ای پایه دار، از طریق آموزش چند زبانه، درخواست تجدید ظرفیت آموزش چند زبانه را دارم و می خواهم در آموزش و پرورش و سیستم‌های اداری، مکان های فرهنگی و رسانه، فضای مجازی و تجارت اجرا شود».

 وی با اشاره به اینکه ترویج و توسعه پایدار در زبان و آموزش، باید به آموزش زبان مادری و دیگر زبان‌های رایج پیش برود گفت: این مهم از طریق تسلط بر زبان مادری که مهارت‌های اولیه خواندن و نوشتن و حساب را در اختیارشان می‌گذارد صورت گیرد و همچنین از طریق تسلط بر زبان های محلی به ویژه زبان های اقلیت و بومی و با انتقال فرهنگ و ارزش و دانش سنتی که نقش مهمی در ترویج آینده پایه دار دارد محقق شود.

 این کارشناس آموزش زبان می گوید: آموزش زبان مادری برای کودکان به دو گروه اصلی تقسیم می شوند؛ گروه اول از همان تولد فرزند، به زبان رسمی کشور با او صحبت می کنند. استدلال اینگونه خانواده ها این است که به دلیل زندگی در فضای شهری بهتر است که کودک فقط یک زبان یاد بگیرد، تا زمانی که به مدرسه رفت در مواجه با کودکان دیگر به دلیل لهجه و یا ادای نادرست بعضی کلمات مورد تمسخر قرار نگیرد. گروه دوم در آموزش زبان مادری برای کودکان، کسانی هستند که با فرزندشان به همان زبان مادری حرف می‌زنند و بر این باورندکه به هر حال به دلیل مدرسه، شرایط جامعه و غیره در نهایت کودک زبان رسمی کشور را یاد خواهد گرفت، اما چون امکان آموزش و یادگیری زبان مادری را ندارد! پس بهتر است که در خانه با وی به زبان مادری حرف بزنیم، نگرش معنوی هر دو گروه برای تعلیم زبان مادر به کودک به گونه ای درست است و تجربه نشان داده معمولاً کسانی که از بچگی به زبان مادری حرف نزده اند در آینده بسیار کم اتفاق می افتد با خواست و علاقه خود آن زبان را یاد بگیرند.

سمیعی می گوید: سازمان یونسکو معتقد است که باید امکان و شرایطی فراهم شود تا زبان های دیگر، زبان هایی که در حال فراموشی هستند در کنار زبان های فراگیر شانس ادامه حیات داشته باشند. ارزش زبان های مادری از دیدگاه بزرگان سازمان یونسکو از جایگاە ویژەای برخوردار است.

وی در ادامه می گوید: سازمان یونسکو اعلام کرده «کسی که نتواند به زبان مادری خود بنویسد و بخواند بی سواد محسوب می شود».

او با گریزی به سخن بزرگان تاریخ در این حوزه می گوید:  آلفونس دوده نویسنده فرانسوی گفته «هر ملتی که زبان مادری خود را فراموش کند، مانند زندانی است که کلید زندانش را گم کرده است»، هایدگر، جامعه شناس گفته«اگر زبان ملتی از بین برود، آن ملت منقرض می شود»، پروفسور حسابی گفته«نه سبزم نه قرمز، زبان مادری ام را یاد بگیرم برایم کافیست»، فیتگنشتاین، فیلسوف جهان معاصر نیز گفته «زبان من جهان من است‌. جهان من زبان من است».

سمیعی، معتقد است که، هر زبان عامل اصلی بازتاب دهنده فرهنگ آن دسته از مردمی است که به آن سخن می‌گویند. نباید فراموش کنیم که مرگ یک زبان به معنای مرگ واقعی قسمتی از فرهنگ جامعه بشری خواهد بود. زبان مادری مانند رنگ چشم، شکل بینی، رنگ پوست و... است که نمی‌توانیم هیچ دخل و تصرفی در آن داشته باشیم! زبان مادری بخش عظیمی از هویت هر شخص است. نخستین زبانی است که کودک به آن سخن گفتن خود را به طور ناخودآگاه و پیش از تحصیل آغاز می کند. 

وی می گوید: زبان مادری یک اصطلاح است، صرفاً به معنی زبانی نیست که مادر انسان یا خانواده به آن سخن می گوید. در بعضی از کشورها، اصطلاح زبان مادری بیشتر به زبان قومی و ناحیه جغرافیایی دلالت می‌کند، تا زبان اولی که مادر کودک بدان صحبت می کند. 

 وی گفت: با تاکید بر اهمیت فرهنگ بومی و زبان مادری، در ایران ۷۴ زبان مادری وجود دارد که باید در حفظ و نگهداری این شناسنامه ملی کوشا باشیم. طبق آمار سازمان یونسکو حدود ۴۳ درصد از ۶ هزار گویش تخمین زده شده روی کره زمین در معرض خطر نابودی است. که در نظام های آموزشی امروز تنها چند صد زبان موجود، آموزش داده می‌شود و کمتر از ۱۰۰ زبان در دنیای دیجیتال مورد استفاده قرار می گیرد. این زنگ خطری برای زنده نگه داشتن تنوع فرهنگی و زبانی دنیا و دلیل اصلی به رسمیت شناختن این روز به عنوان روز جهانی زبان مادری، ترویج تنوع زبانی و فرهنگی و حفاظت از میراث فرهنگی و هویت ملی هر فرد و کشور می باشد. به پاس گرامیداشت این روز، برای کودکان خود داستان های محلی بخوانید.

انتهای پیام