محدوده محله همت‌آباد ۸۵ هکتار و جمعیت آن بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵، حدود ۱۴ هزار و ۱۷۴ هزار نفر است، درحالی‌که محدوده بافت فرسوده همت‌آباد ۳۰ هکتار و جمعیت ساکن در این بافت ۸ هزار و ۷۲ نفر است.
آن‌گونه که معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان بر اساس ارزیابی‌های انجام شده اعلام می‌کند سرانه فضای قابل قبول بافت فرسوده همت‌آباد ۷۳ درصد، مرمتی ۳۱ درصد، تخریبی ۲ درصد، نوساز ۳ درصد و فاقد بنا ۱ درصد است. همچنین ۶۱ درصد از بافت فرسوده همت‌آباد مسکونی، ۲۹ درصد شبکه معابر و فضای باز، ۲ درصد آموزشی، ۲ درصد مسکونی-تجاری، ۴ درصد تجاری، ۱ درصد کارگاهی و ۱ درصد بایر است.
وحید مهدویان، معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به اینکه ۹۹ محله در شهر اصفهان به‌عنوان محلات ناکارآمد یا دارای بافت فرسوده مشخص شده‌اند، اظهار کرد: این محلات بر اساس معیارهایی که شورای عالی شهرسازی و معماری مشخص کرده شناسایی شده و برای هرکدام از آن‌ها باید طرح بازآفرینی تهیه و اجرا شود.
وی با بیان اینکه محله همت‌آباد جزو ۹۹ محله ناکارآمد یا دارای بافت فرسوده شهر اصفهان است، گفت: محله همت‌آباد جزو ۷ محله دارای اولویت شهر اصفهان است، یعنی جزو ۷ محله با بیشترین فرسودگی و کمبود خدمات است و به همین دلیل جزو محلات هدف و اولویت برای بازآفرینی قرار گرفته است.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با اشاره به سوابق اجرای طرح‌های شهری در محله همت‌آباد، تصریح کرد: امسال در هر منطقه شهر اصفهان حداقل دو محله انتخاب کردیم که همت‌آباد دوباره جزو مناطق اولویت‌دار و در دستور کار بازآفرینی قرار گرفت.
وی با یادآوری اینکه نگاه بازآفرینی صرفاً کالبدی نیست، بلکه نگاه فرهنگی، اجتماعی و زیرساختی است، بیان کرد: بر این اساس باید برنامه بازآفرینی برای محله تهیه شود که تهیه این برنامه نیز با مشارکت مردم و بر اساس نیازهایی است که در دل محلات احصا می‌شود، از مسائل زیرساختی گرفته تا مسائل کالبدی و اجتماعی. در واقع مجموع این مشکلات و نیازهایی که از دل محلات احصا و اولویت‌بندی می‌شود به سند بازآفرینی محله تبدیل می‌شود. در سند بازآفرینی محله دوباره مشکلات دسته‌بندی و اولویت‌بندی می‌شود و بعد در ستاد بازآفرینی شهرستان مسائل و نیازها به دستگاه‌ها ابلاغ می‌شود تا مشخص باشد هر دستگاه و یا نهادی چه اقداماتی باید انجام دهد. در نهایت مجموع اقداماتی که به‌صورت برنامه اقدامات مشترک بین دستگاه‌ها تعریف می‌شود باعث ارتقا کیفی محله از نظر کالبدی و غیر کالبدی خواهد شد.
مهدویان با یادآوری اینکه برای محله همت‌آباد در ستاد بازآفرینی استان برنامه تعریف و تکلیف دستگاه‌ها مشخص شده است، افزود: یکی از اقداماتی که در سال‌های گذشته شروع شده بود و ادامه پیدا خواهد کرد تجمیع و تفکیک مجدد است که یک نمونه آن قبلاً در همت‌آباد اجرا شده و قرار است در سایر پهنه‌های مشخص طبق اسناد بالادستی ادامه پیدا کند، درعین‌حال که مشارکت مردمی در قالب تعاونی‌های مسکن مردمی برای آن پیش بینی شده است.
وی با بیان اینکه نمی‌تواند گفت این برنامه‌ها چه زمانی به اتمام می‌رسد، توضیح داد: این برنامه‌ها جنبه‌های کالبدی و غیر کالبدی را شامل می‌شود، اما نمی‌توان زمان‌بندی مشخصی برای اتمام آن اعلام کرد. چنین برنامه‌ای برای محله شاهد در منطقه ۷ و محله شمس‌آباد در منطقه ۸ تعریف شده که بر اساس اولویت‌بندی انجام خواهد شد و معمولاً اقدامات آن از حداقل ۳ تا ۸ سال طول می‌کشد.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان خاطرنشان کرد: در طول برنامه زمان‌بندی تعیین شده اقداماتی مشخص و بودجه تعریف می‌شود تا در نهایت به ارتقا این محلات منجر شود. بخشی از اقدامات به مسائل کالبدی و بسته‌های تشویقی برمی‌گردد که شهرداری تعریف می‌کند و به تسریع در بهسازی کالبدی بافت کمک می‌کند.
تصویب برنامه جامع اقدام مشترک برای همت‌آباد
وی اظهار کرد: برای محله همت‌آباد در برنامه جامع اقدام مشترک که در ستاد بازآفرینی استان در سال ۹۷ مصوب شده و بر اساس آن اقدام می‌شود تکالیف تمام دستگاه‌ها از شهرداری تا استانداری، اداره کل آموزش و پرورش، ورزش و جوانان و حتی بخش خصوصی مشخص شده است. یعنی تمام تکالیف به عهده شهرداری نیست، اگرچه شاید نقش شهرداری به دلیل تکالیف ذاتی که به عهده دارد پررنگ‌تر است، اما وقتی محله‌ای نیاز به فضای آموزشی، ورزشی، انتظامی و ... دارد همه دستگاه‌ها درگیر و ملزم به ارائه خدمات در آن محله می‌شوند.
مهدویان به ستاد بازآفرینی شهرستان به ریاست فرماندار و دبیری شهرداری اصفهان اشاره و تصریح کرد: سازمان نوسازی و بهسازی نماینده شهرداری در ستاد بازآفرینی شهرستان است و طبیعتاً برنامه‌هایی که سند بازآفرینی تهیه می‌کند در ستاد شهرستان بررسی و توسط فرماندار به دستگاه‌ها ابلاغ می‌شود، اما خیلی از این برنامه‌ها به تکلیف استانی نیاز دارد، بر این اساس ستاد بازآفرینی استان با حضور استاندار برگزار می‌شود.
وی با بیان اینکه در دوره قبل جلسات ستاد بازآفرینی استان کمتر برگزار می‌شد، اما در دوره جدید تقریباً هرماه جلسات برگزار می‌شود، افزود: در این جلسات تکالیف دستگاه‌ها بر اساس برنامه زمان‌بندی از طرف استاندار مطالبه می‌شود، ضمن اینکه اخیراً سازمان بازرسی نیز ورود پیدا کرده و با توجه به اینکه مصوبات ستاد بازآفرینی شهرستان به ریاست فرماندار و استاندار تکلیف و اجرای آن لازم است، سازمان بازرسی از دستگاه‌ها ازجمله شهرداری‌ها، روند اجرای مصوبات ستاد بازآفرینی را پیگیری می‌کند.
تقویت هم‌افزایی بین دستگاه‌ها برای ساماندهی همت‌آباد
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با بیان اینکه چه در محله همت‌آباد و چه بافت‌های دیگر اساس کار همسویی دستگاه‌هاست، توضیح داد: درست است که ستاد بازآفرینی مصوب و دستگاه‌ها را ملزم به اجرا می‌کند، اما باید هم‌افزایی بین دستگاه‌ها نیز تقویت شود. در این دوره از فعالیت مدیریت شهری تلاش می‌کنیم این هم‌افزایی تقویت شود. برای مثال پیش‌ازاین، شهرداری بر اساس ضوابط و قوانین بالادستی دفاتر تسهیلگری ایجاد کرده بود و استانداری هم بر اساس تکالیف قانونی خود دفاتر تسهیلگری بافت ایجاد کرده بود، درحالی‌که ما نگاه کالبدی داشتیم و آن‌ها نگاه اجتماعی، اما در این دوره با تفاهمی که انجام شد و ادغام این دو، عملاً همگرایی و همسویی بیشتری اتفاق افتاده است.
وی یکی دیگر از مسائل مهم برای اجرای برنامه بازآفرینی محلاتی همچون همت‌آباد را مباحث مالی دانست و گفت: هزینه فعالیت‌های عمرانی بسیار سنگین است که بخشی از آن‌ها نیاز به بودجه دولتی دارد و بخشی هم که شهرداری هزینه می‌کند از ردیف بودجه سالیانه است که به دلیل اینکه رقم قابل‌توجهی است سرعت کار را کند می‌کند.
مردم، بزرگ‌ترین و مهم‌ترین عامل موفقیت طرح‌های بازآفرینی
مهدویان در ادامه از مردم به‌عنوان بزرگ‌ترین و شاید مهم‌ترین عامل موفقیت طرح‌های بازآفرینی نام برد و گفت: مردم با اعلام نیازهای محلات، طرح‌هایی که اجرا می‌شود را می‌پذیرند و با آن همراهی می‌کنند. به همین دلیل بزرگ‌ترین مسئولیت ما قبل از اجرای هر برنامه‌ای ایجاد اعتماد در مردم است.
وی دفاتر تسهیلگری را در زمینه جلب مشارکت مردم بسیار مؤثر دانست و گفت: دفاتر تسهیلگری بین مردم و دستگاه‌های اجرایی قرار می‌گیرند و هرچقدر بتوانند تعامل بین این دو بخش را بیشتر کنند، می‌توانیم موفقیت بهتری در طرح‌های بازآفرینی داشته باشیم، چون اساس بازآفرینی مشارکت مردمی است و با زمانی که می‌خواهیم یک طرح عمرانی اجرا کنیم تفاوت زیادی دارد، البته برای اجرای طرح‌های عمرانی هم مشارکت مردم نیاز است، اما اساس اجرای طرح‌های بازآفرینی اعتمادسازی است، به همین دلیل گاهی تا زمانی که این اعتمادسازی انجام شود زمان زیادی طول می‌کشد.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان یادآور شد: پروژه‌ای که اکنون در محله همت‌آباد به‌عنوان پروژه مسکونی تعریف شده این باور را در مردم به وجود آورده که می‌توان بر اساس فرایند و ایجاد تعاونی مردمی و ارائه طرح‌های بازآفرینی، تصویب و اخذ پروانه، این محله را ارتقا داد. به همین دلیل است که در حال حاضر تقاضاهای زیادی به دفاتر تسهیل‌گیری می‌آید و مشارکت کنندگان خوبی ورود کردند که امیدواریم نمونه‌های مشابه در همت‌آباد را امسال و سال‌های آینده داشته باشیم.
وی با بیان اینکه نمی‌توانیم بگوییم مردم صد در صد اعتماد و مشارکت دارند، گفت: اما تلاش ما در همت‌آباد و دیگر بافت‌های فرسوده جلب اعتماد مردم و همراه کردن آن‌ها و کمک برای اجرای طرح‌ها در بافت است.
مهدویان در ادامه به سوابق مطالعات و طرح‌های تهیه شده در محدوده همت‌آباد اشاره و اظهار کرد: نوسازی و بهسازی پروژه‌های همت‌آباد، قلعه شمس‌آباد و قصر شمس‌آباد و طالقانی با عنوان طرح ساماندهی بافت فرسوده محدوده همت‌آباد در سال ۱۳۸۶ در محدوده ۶۰ هکتار؛ انجام مطالعات و تهیه طرح قسمت دوم مرحله اول مجموعه مسکونی، تجاری و اداری پیرامون بزرگراه شهید همت با محوطه سازی مربوطه در سال ۱۳۸۶ با مساحت تقریبی ۷.۵ هکتار؛ طرح نوسازی بافت فرسوده شهر اصفهان با عنوان مطالعات طراحی شهری و تعریف پروژه‌های نوسازی محدوده همت‌آباد در سال ۱۳۸۷ با محدوده ۶۰ هکتار، خدمات مشاوره در زمینه نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده شهر اصفهان در سال ۱۳۹۰؛ تهیه طرح تفصیلی موضعی به مساحت تقریبی ۶۰ هکتار، طراحی شهری پروژه و انجام مطالعات امکان‌سنجی محدوده پروژه و زمینه‌سازی برای تحقق‌پذیری پروژه؛ انجام مطالعات و تهیه طرح‌های مراحل اول و دوم ساختمان‌های بلوک ۵ همت‌آباد در سال ۱۳۹۰ در محدوده ۶۲ هکتار بافت فرسوده همت‌آباد و محدوده ۵.۵ هکتار محدوده پیرامون بزرگراه شهید همت؛ طراحی شهری همت‌آباد با رویکرد الگوی مشارکتی در سال ۱۳۹۲؛ خدمات بخش اول در محدوده همت‌آباد به مساحت تقریبی ۶۰ هکتار؛ خدمات بخش دوم و سوم در محدوده مداخله مستقیم طراحی شهری به مساحت ۲.۱ هکتار؛ مطالعات و طراحی شهری در محدوده ۳ هکتاری بلوک پنج اراضی بافت فرسوده همت‌آباد و امکان‌سنجی و تهیه چشم‌انداز اقتصادی پروژه‌های تعریف شده در سال ۱۳۹۵ در محدوده ۳ هکتاری بلوک پنج اراضی بافت فرسوده همت‌آباد ازجمله این طرح‌هاست.
تولی‌گری، بزرگ‌ترین اشتباه دستگاه‌ها
وی با بیان اینکه ۱۵ سال است برای محله همت‌آباد طرح تهیه می‌شود، تأکید کرد: بزرگ‌ترین اشتباه دستگاه‌ها طی این مدت تولی‌گری بوده است و باید این نگاه حذف شود، چون ما باید بسترساز و تسهیل کننده باشیم و بر اساس نیاز مردم پروژه‌ها را تعریف کنیم.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با اشاره به اینکه طرح‌های مختلفی روی کاغذ می‌آید اما هیچ‌وقت اجرا نمی‌شود چون با نگاه مشارکت مردمی نبوده است، تصریح کرد: اگر به‌جای اینکه بخواهیم طرح‌های کالبدی بدهیم و برای مردم تصمیم بگیریم اجازه بدهیم خودشان برای خودشان تصمیم بگیرند نتیجه بهتری خواهیم گرفت، ضمن اینکه باید پروژه‌ها محدودتر شود، یعنی به‌جای اینکه روی ۶۰ هکتار همت‌آباد طرح بدهیم و مصوب کنیم با لکه‌های یک هکتاری و دو هکتاری که خود مردم پا به میدان گذاشته‌اند شروع کنیم، آرام آرام مشارکت‌شان را جلب کنیم و تلاش کنیم مردم به‌عنوان بازیگران اصلی در نظر گرفته شوند.
وی عامل اصلی شکست خوردن طرح‌ها در همت‌آباد و بافت‌های دیگر را عدم مشارکت مردم دانست و گفت: مشارکت طلبی مردم باید به معنای واقعی و نه‌فقط در شعار اتفاق افتد. ما در طرح‌هایی که امسال برای محله‌های ناکارآمد برنامه‌ریزی کردیم قصد داریم به‌اتفاق تمام حوزه‌های مرتبط علاوه بر دفاتر تسهیل گری به سراغ مردم برویم، حرف‌هایشان را بشنویم، نیازهایشان را استخراج کنیم و بتوانیم بر اساس نیازهای مردم، برنامه‌ریزی به معنای واقعی انجام دهیم. اگر توانستیم این کار را انجام دهیم و بر اساس نیازهایی که مردم دارند طرح‌های موضعی را تهیه کردیم موفق می‌شویم، اما اگر دوباره به سمت نگاه تفصیلی برویم و تصمیم‌گیری برای مردم برویم تا سنوات آینده نیز نمی‌توانیم محلات را از این وضعیت خارج کنیم.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان با دسته‌بندی بافت‌های ناکارآمد شهری، توضیح داد: یک دسته بافت تاریخی ناکارآمد است که تکلیفشان مشخص است، این‌ها بافت‌های ارزشمندی هستند که باید حفظ شوند. در شهر اصفهان نیز ۵۰۰ هکتار بافت ناکارآمد تاریخی داریم.
تبدیل سکونتگاه‌های غیررسمی به بافت‌های ناکارآمد حاشیه‌ای
وی افزود: یکسری بافت ناکارآمد حاشیه‌ای داریم که اطراف و حاشیه شهر اصفهان است و بیشتر سکونتگاه‌های غیررسمی بوده که تبدیل به بافت‌های ناکارآمد حاشیه‌ای شده‌اند. علاوه بر آن یکسری بافت‌های ناکارآمد روستایی داریم که قبلاً مناطق روستایی بوده‌اند و با توسعه شهر به شهر الحاق شده‌اند و یا بافت‌های میانی که در دوره معاصر بر اساس الگوی عرفی شکل گرفته‌اند.
مهدویان با تأکید بر اینکه در حوزه بافت‌های روستایی تکلیف مشخص است و هر آنچه باید به شهر اصفهان الحاق می‌شده اتفاق افتاده و به‌عنوان بافت‌های روستایی برنامه بازآفرینی متفاوتی دارند، گفت: در بافت‌های تاریخی هم الگوی بازآفرینی با سیاست‌گذاری برای حفظ این بافت، ایجاد محورهای گردشگری، بسته‌های تشویقی و ... مشخص شده است. یک دسته هم بافت‌های میانی هستند که برای آن‌ها برنامه توسعه درونی داریم.
وی در مورد بافت‌های حاشیه‌ای نیز گفت: باید با ایجاد تمهیدات بازدارنده جلوی توسعه بافت‌های حاشیه‌ای را گرفت، درحالی‌که اگر نظارت قوی نداشته باشیم و ساخت‌وساز کنترل نشود، دوباره بافت‌های ناکارآمدی در حواشی شهر خواهیم داشت. عوامل محدودکننده‌ای مثل ایجاد رینگ‌های عبوری، ایجاد کمربندهای سبز حفاظتی و ... از توسعه بی‌رویه و بی‌برنامه شهر جلوگیری می‌کند و در هر قسمت شهر به فراخور خودش باید تصمیم‌گیری و اجرا شود تا از گسترش بی‌رویه و حاشیه‌ای شهر ممانعت شود.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری اصفهان خاطرنشان کرد: بافت‌های حاشیه‌ای معضل همه شهرهای کشور و دنیاست و جلوگیری از شکل‌گیری و توسعه آن‌ها نیاز به نگاه بازدارنده دارد.
وی بار دیگر با اشاره به اینکه علاوه بر همت‌آباد، هرساله برنامه ورود به حداقل دو محله در هر منطقه را داریم، گفت: ورود به‌صورت این است که بر اساس اولویت‌بندی، محلات اسکن می‌شوند و بعد از انجام نیازسنجی، اسناد بازآفرینی تهیه می‌شود. اسناد بازآفرینی در ستاد بازآفرینی شهرستان و استان تصویب و ملاک عمل می‌شود تا برنامه ورود به محلات هدف باشد.
مهدویان با بیان اینکه با توجه به رویکرد شهردار در زمینه محله محوری، بازآفرینی محلات جزو اقداماتی اولویت‌دار شهرداری است، خاطرنشان کرد: این اقدامات در سال‌های آینده نیز ادامه خواهد داشت و یک برنامه مستمر خواهند بود که باید طی چند سال اجرایی شود. اساس آن هم مشارکت مردم است، یعنی مردم باید نیازهای خود را به شهرداری اعلام کنند تا بتوانیم با یک برنامه اجرایی و تحقیق پذیر، شاهد ارتقا کیفیت زندگی در محلات باشیم.
انتهای پیام
نظرات