بخشی از بافت تاریخی شهر یزد در تاریخ  ۱۸ تیر ۱۳۹۶ در چهل و یکمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو در کراکوف لهستان با اجماع اعضا، در فهرست میراث جهانی ثبت شد تا نخستین پرونده یک شهر تاریخی ایران در فهرست جهانی به ثبت رسد؛ اقدامی که مسئولیت‌های بیشتری را متوجه متولیان میراث فرهنگی کرد اما در طی این مدت به دنبال ضعف مدیریت در حفظ و نگهداری از این میراث ارزشمند و تداوم این روند حتی پس از وقوع دو سیل در اردیبهشت و مرداد ماه امسال، جلوه‌هایی نازیبا را در این بافت جهانی شاهد هستیم.

بافت تاریخی یزد در مساحت ۷۴۳ هکتار و با حریمی پنج هزار هکتاری در سال ۱۳۸۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و ۱۲ سال بعد نیز یونسکو به جهانی شدن آن رای داد ولی به رغم وعده‌های مسئولان شهر و میراث فرهنگی در مورد شکوفایی بافت و رونق گردشگری در آن طی بازه زمانی از ملی تا جهانی شدن، به ویژه در سالهای اخیر تغییر محسوسی را در این عرصه شاهد نیستیم.

البته در یکسال نخست پس از جهانی شدن که قرار بود همه چیز برای این تاریخی نونوار شود، اقداماتی را شاهد بودیم ولی همه وعده‌ها طی این سالها، اندک اندک به سمت فراموشی و تخریب و حتی ویرانی رفته است.

شهریور ۱۳۹۵ ارزیاب یونسکو بعد از بررسی وضعیت بافت تاریخی شهر، نتیجه بازدیدش را این طور گزارش کرد که: «اکثر سایت‌های جهانی دارای ویژگی‌های خاص خود در حوزه‌های میراث ملموس و ناملموس هستند، اما میراث فرهنگی و تاریخی مردم یزد دارای ذات و روح مشترکی است» در واقع قرار بود به دنبال بافت تاریخی این شهر، جهانی شدن همه‌ی شهر را در برگیرد.

همه این تعریف و تمجیدها در حالی در تاریخ ماندگار شد که قطعا هیچ کدام فکر نمی‌کردند، چندین سال بعد از جهانی شدن بافت تاریخی یزد، قرار است خانه‌های تاریخی که بافت را تشکیل می‌دهند، به این شکل مخروبه شوند.

«فاطمه حقیرالسادات» عضو شورای اسلامی شهر یزد سال گذشته در همین رابطه به این نکته اشاره داشت که «برخی از مجوزهایی که توسط میراث فرهنگی در بافت تاریخی یزد صادر می‌شود، با این بافت همخوانی ندارد» اما همچنان تغییر کاربری خانه‌های قدیمی و تبدیل آنها به کافی شاپ‌ با صدور مجوزهای رسمی از سوی متولیان حفظ و نگهداری از این میراث ارزشمند ادامه یافت به نحوی که آلودگی‌های سمعی و بصری حاصل از آن، نه تنها ساکنان بومی را مجدداً به این بافت بازنگرداند که مهاجرت تعدادی دیگری از این ساکنان که در این بافت تاریخی همچنان سکنه داشتند را به دنبال داشت؛ بافتی که یکی از مهم‌ترین دلایل جهانی شدنش از سوی یونسکو، زنده بودن و سکونت در آن ذکر شده بود.

رهاسازی فاضلاب بومگردی‌ها و کافی‌شاپ‌ها در چاه‌های جذبی و قنوات و خطر فرونشست این بافت، بلاتکلیفی بناهای تاریخی مجهول‌المالک و کثیرالمالک، تهدید خطرات ناشی از آتش‌سوزهای احتمالی، آلودگی‌های سمعی و بصری و هزاران معضل گوناگون دیگر که اکنون بافت تاریخی تنها شهر جهانی شده کشور با آن روبه رو شده، بیش از پیش مدیریت غلط متولیان امر در حفظ و نگهداری از این میراث جهانی را آشکار کرده است.

ضعف مدیریتی و دور از انتظار متولیان بافت تاریخی در حالی در گوشه به گوشه این بافت و تنها با قدم زدن در چند کوچه پس کوچه آن هویداست و هرچند مسئولان ارشد استان از گردشگری به عنوان یکی از بال‌های توسعه این دیار یاد می‌کنند ولی مشاهدات و تصاویر ثبت شده که بارها در رسانه‌ها نیز نشر داده شد بیانگر چیز دیگری است برای یزد به اصطلاح گردشگرپذیر است.

هزینه‌های میلیاردی برگزاری جشن سالروز ثبت این میراث کهن در طی این چند سال و به خصوص در تیرماه امسال با ادعای متولیان این میراث کهن مبنی بر نبود بودجه برای مرمت و ساماندهی این بافت جهانی همخوانی ندارد.

از سویی حضور چندین باره مقام ارشد وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و معاونین وی در طی یکسال گذشته در استان و عدم بازدید آنان از بافت تاریخی و مشکلات آن به نظر این تصور را برای مقامات کشوری ایجاد کرده که حال بافت تاریخی یزد خوب است اما غافل از این که مدتهاست زنگ خطر برای از بین رفتن فرسایشی این بافت به صدا درآمده است.

اکنون و در آستانه فراررسیدن نوروز ۱۴۰۲ و فروکش کردن موج همه‌گیری ویروس کرونا پس از گذشت چند سال و امید به رونق گرفتن دوباره صنعت گردگشری کساد شده این سالها، انتظار می‌رفت که متولیان حفظ و و مرمت بافت تاریخی یزد اقدامی برای مرمت و احیای دوباره این میراث جهانی انجام دهند اما گویا تمامی حواس‌ها و هزینه‌ها متمرکز بر نمایشگاه گردشگری و صنایع دستی تهران شده بود.

ایجاد غرفه‌هایی میلیاردی در قلب نمایشگاه گردشگری با نام «زیر گنبد کبود یزد»، واکنش‌هایی را به همراه داشت که چرا این هزینه‌های میلیاردی صرف مرمت و بازپیرایی بافت تاریخی یزد در آستانه نوروز و شروع زود هنگام سفر های نوروزی به واسطه شروع شدن ماه مبارک رمضان نشده و نمایشگاهی با غرفه‌های ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر برپا نشده است.

حال فقط خوشحالی برای جهانی شدن بافت و در کنار آن ورود گردشگران، تنها خواستۀ بومی‌های بافت تاریخی یزد نیست بلکه یکی از مهمترین خواسته‌های آن‌ها امنیت، آرامش و بازگشت اصالت به بافت جهانی یزد در طول چند سال گذشته بوده و همچنمان هست.

انتهای پیام