چهارمین جشنواره ملی مهدویت به همت جهاددانشگاهی واحد استان قم و با مشارکت بخش‌های مختلف فرهنگی و علمی و هنری کشور در حال برگزاری است.

در همین راستا جهاددانشگاهی درکنار برگزاری سلسله کارگاه‌های آموزشی ویژه جشنواره، برگزاری سلسله کارگاه‌های تخصصی در حوزه توسعه و ترویج معارف مهدوی و معرفی تازه‌های نشر مهدوی و نقد و بررسی آن‌ها، آشنایی با پژوهش‌های صورت گرفته در این حوزه را یکی از رسالت‌های اصلی چهارمین جشنواره ملی مهدویت تعریف کرده است.

به این ترتیب با دکتر معصومه بهرامی پژوهشگر و مدیرکل تبلیغ جامعه الزهرا (س) در خصوص مقاله مبانی اعتقادی انتظار راهبردی در مکتب سلیمانی به گفت و گو پرداختیم.

ایسنا. موضوع مقاله‌­تان چیست؟

مبانی اعتقادی انتظار راهبردی در مکتب سلیمانی

ایسنا. منظورتان از مکتب سلیمانی چیست؟

اسلام مکتب انسان­ سازی است و آیات قرآن و روایات معصومین(ع)، بیانگر این ویژگی هستند. جنبه تربیتی این مکتب پیروان حقیقی­‌اش را به مرتبه‌­­ای می­‌رساند که خود به یک مکتب تبدیل می­‌شوند، البته زمانی فرد قابلیت تبدیل به الگو و مکتب را می­‌یابد که به ‌لحاظ اعتقادی و رفتاری تابع محض آموزه­‌ها و ارزش­‌های دینی باشد.

شهیدسلیمانی تربیت یافته مکتب انسان­‌ساز اسلام بوده و دارای ویژگی‌هایی است که او را در قالب یک مکتب تربیتی به تصویر می‌کشد. سردار سلیمانی چنان در مکتب اسلام تربیت یافته و مصداق انسان مومن و متعهد به دین و ایثارگر در راه حق شده بود که رهبر معظم انقلاب برای اولین بار در تاریخ انقلاب با تعبیر"مکتب سلیمانی"جایگاه رفیع ایشان را بیان نمودند.

البته باید توجه داشت که مکتب سلیمانی تجلی مکتب اسلام و عقاید آن است. بر این اساس مکتب سلیمانی نوع برداشت، تفکر و در واقع جهان‌بینی سردار بزرگ اسلام، شهید قاسم سلیمانی است که عملکرد و رفتار وی بر اساس آن تفکرات شکل گرفته و تمام آن برگرفته از مکتب و آموزه­‌های اسلام است.

در واقع مکتب سلیمانی را سلیمانی به وجود نیاورده؛ بلکه این مکتب اسلام است که سلیمانی را تربیت کرده و ساخته است بنابراین مکتب سلیمانی همان مکتب انبیا و توحید و تجلی مکتب اسلام است که در عصر حاضر به عنوان الگویی مجسم در جهان می­‌درخشد.

ایسنا. این مکتب با انتظار راهبردی که در موضوع مقاله آوردید چه ربطی دارد؟

مکتب سلیمانی بر مبانی اعتقادی استوار است که بر اساس آن، انتظار راهبردی در جامعه منتظر معنا می­یابد.  

ایسنا. پرداختن به این مکتب چه ضرورتی دارد؟

از آن جا که می­‌توان از این مکتب، به عنوان معرفی الگوی عملی انسان منتظر به جامعه به خصوص جوانان بهره برد، از این رو شناخت مکتب حاج قاسم ضرورت امروز کشور است.

ایسنا. چگونه می‌توان به این شناخت دست یافت؟

برای درک بهتر نحوه‌ تفکر و جهان بینی ایشان باید متن وصیت نامه سردار را با دقت مطالعه نمود؛ زیرا وصیت­‌نامه یکی از مستندترین منابع برای دست­یابی به اعتقادات و باورهای انسان است. از طرفی راه دیگر درک باورهای انسان، تطبیق تفکر و نگرش فرد با مقتدایش، است؛ بر این اساس مقایسه و توجه به هم‌سویی سخنان سردار با مراد و مقتدایش؛ مقام معظم رهبری نیز در درک بهتر باورهای سردار، راه‌گشا است.

از این رو برای تبیین مبانی اعتقادی انتظار راهبردی در مکتب سلیمانی باید با رویکردی مهدوی و به وسیله تحلیل متن وصیت نامه این سردار سرفراز و بهره­‌بردن از کلام مقام معظم رهبری به بیان مبانی اعتقادی و تبیینی نوین از انتظار راهبردی در مکتب سلیمانی دست یافت.

ایسنا. منظور از مبانی اعتقادی این مکتب چیست؟ و شناخت این مبانی چه رابطه ای با مسئله ظهور دارد؟

مبانی اعتقادی در این مکتب پایه‌ها و زیر ساخت‌های فکری است ‌که مکتب سلیمانی بر آن استوار است. تبیین این مبانی تاثیر بسزایی در زمینه­‌سازی ظهور خواهد داشت؛ زیرا نسل امروز نیاز دارد تجلی و عینیت اعتقادات نجات­‌بخش اسلام را در صحنه زندگی خود و جامعه مشاهده کند و مکتب سلیمانی این مهم را ممکن ساخت. این مبانی ساختار مکتب را ترسیم نموده و به آن هویت می­‌بخشند. حوزه مباحث اعتقادی انتظار راهبردی از مبانی اعتقادی مهدویت که حوزه­‌ای وسیع و گسترده است، نشأت می­‌گیرد.

مبانی اعتقادی مکتب شهید سلیمانی مبتنی بر مکتب اسلام و اهل بیت (ع) است که در وصیت­‌نامه ایشان به این مبانی اشاره شده است. وی در ابتدای وصیت‌­نامه خود می نویسد: «شهادت می‌دهم به اصول دین؛ اشهد أن  لا اله الا الله و اشهد أنّ محمداً  رسول الله و اشهد أنّ امیرالمؤمنین علی‌بن ابی‌طالب و اولاده المعصومین اثنی‌عشر ائمّتنا و معصومیننا حجج الله» در میان این مبانی، توحید باوری، معادباوری و ولایت­‌پذیری از جایگاه خاصی در مکتب سلیمانی برخوردار هستند.

منتظران وظیفه مهم و خطیری در بسترسازی ظهور دارند، بدین جهت در تمامی تاریخ اسلام نشانه‌هایی از آن‌ها وجود دارد و با استفاده از آیات الهی می‌توان به تبیین مبانی بینشی آنها پرداخت. سردار سلیمانی به عنوان پیرو واقعی مکتب اهل بیت علیهم السلام، از منتظران واقعی مهدی موعود (ع) بود، وی با برخورداری از بینش اسلامی، مظهرتوحیدباوری، معادباوری و ولایت‌­پذیری است.

ایسنا. منظور از توحیدباوری در این مکتب چیست؟

توحیدباوری از اصلی­‌ترین زیرســاخت‌­هــای فهــم و معرفــت دینــی اســت که نقش اساسی در سامان دهی معرفت دینـی داشته و یکی از مهم‌ترین مسائل مورد مواجهه بشر است. بدون اعتقاد به توحید، انتظار تحقق پیدا نمی‌کند و منکر خدا از اساس، نمی­‌تواند به حکومت جهانی مهدوی معتقد گردد. طبق آموزه‌­های دینی تدبیر جهان به دست مدبر یگانه و کارگزار واحدی است که هیچ موجودی توان یاری دادن به او را نداشته و تنها خداوند است که مدبر سراسر هستی می‌باشد. منتظران حقیقی، توحیدباور و طبق کلام وحی بنده صالح خدا و وارث زمین هستند.

ایسنا. تاثیر توحیدباوری بر پیروان مکتب سلیمانی چیست؟

توحیدباوری در مکتب سلیمانی، به عنوان اولین مبنای بینشی، علاوه بر اینکه انسان را در مسیر تکامل الهی قرار می‌دهد، جامعه منتظر را آماده ظهور و حضور در حکومت توحیدی مهدوی می­‌کند. سردار حاج قاسم سلیمانی، شاگرد مکتب توحید است. در وصیت نامه ایشان توحیدباوری و اخلاص موج می­‌زند. عبارت «یا ارحم الراحمین! مرا بپذیر؛ پاکیزه بپذیر؛ آن‌چنان بپذیر که شایسته دیدارت شوم. جز دیدار تو را نمی‌خواهم، بهشت من جوار توست، یا الله!» نمایانگر اوج عبودیت و اخلاص اوست.

 سردار سلیمانی در وصیت نامه خود به زیبایی فقر مطلق بنده را در پیشگاه خدا به تصویر کشیده و می‌گوید: «خداوندا! در دستان من چیزی نیست؛ نه برای عرضه و نه قدرت دفاع دارند، اما در دستانم چیزی را ذخیره کرده‌ام که به این ذخیره امید دارم و آن روان بودن پیوسته به‌سمت تو است. وقتی آن‌ها را به ‌سمتت بلند کردم، وقتی آنها را برایت بر زمین و زانو گذاردم، وقتی سلاح را برای دفاع از دینت به دست گرفتم؛ اینها ثروت دست من است که امید دارم قبول کرده باشی.»

ایسنا. منظور از معادباوری در این مکتب چیست؟

یکی از مسائل مهم اعتقادی، معاد و حیات پس از مرگ است. پرسش از سرانجام حیات انسان، دغدغه­‌ای همگانی است که نوع پاسخ به آن، تأثیر به سزایی در چگونگی حیات انسان و رستگاری و شقاوت ابدی وی دارد. البته باید توجه داشت که اعتقاد در اسلام هنگامی ارزشمند است که منشأ اثر و منجر به عمل شود.

انسان معتقد به معاد و زندگی اخروی، ضمن مراقبت از تمام اعمال و رفتار خود، در این مسیر فقط به دنبال رضای الهی خواهد بود. مقام معظم رهبری معتقدند که یقین به آخرت زندگی را در یک جهت خاصی حرکت خواهد داد، براین اساس آنچه در مکتب سلیمانی عامل شجاعت و شهامت است و روحیه مقاومت و ایستادگی در مقابل دشمن را تقویت می­‌کند، معادباوری است.

سردار سلیمانی اعتقاد به معاد را در وصیت نامه خود اینگونه بیان می­‌کند: «شهادت می‌دهم که قیامت حق است، قرآن حق است، بهشت و جهنّم حق است، سؤال و جواب حق است، معاد، عدل، امامت، نبوت حق است.» این بینش اسلامی در وجود او به باوری تاثیرگذار تبدیل شده بود تا جایی که حقیقت مرگ برایش مکشوف شده و ایثار و جهاد معنا یافته بود. این باور است که او را در بین رزمندگان حق علیه باطل در سراسر جهان، اسوه پایداری و استقامت در راه دین گردید.

ایسنا. این اعتقادات چه تاثیری در زندگی سردار داشت؟

عملکرد دلیرانه و بی‌­بدیل سردار سلیمانی در جبهه­‌های جهانی نبرد حق علیه باطل، نتیجه روحیه توحیدی و باور زندگی اخروی بود. و این همان چیزی بود که به تفکر ایثارگرانه و جهادی او هویت می­‌بخشید. الگوی ایشان مقام معظم رهبری است که می‌فرماید: «اعتقاد به امتداد نتایج عمل، ایثار و جهاد را معنا می‌­بخشد و منطقی می­‌کند.»

پایداری در جهاد و جانفشانی در راه خدا او را در صحنه‌­های نبرد با دشمنان و پاسداری از انقلاب اسلامی به خروش می­‌آورد. او در وصیت نامه خود از کشور ایران نه فقط به عنوان وطن؛ بلکه به نام حرم اهل بیت (ع) و قرارگاه فرماندهی لشکر مهدوی، نام می­‌برد و به این جهت به آن عشق می­‌ورزد.

جمله «امروز قرارگاه حسین‌بن علی، ایران است. بدانید جمهوری اسلامی حرم است و این حرم اگر ماند، دیگر حرم‌ها می‌مانند. اگر دشمن، این حرم را از بین برد، حرمی باقی نمی‌ماند، نه حرم ابراهیمی و نه حرم محمّدی(ص).» در وصیت نامه سردار از جملات ماندگار و تاثیرگذار در بین مجاهدین است. این نگاه توحیدی سبب شد که سردار سلیمانی به عنوان یک موحد حقیقی در راس مکتبی قرار گیرد که تجلی توحید ناب اسلامی و دشمن استکبار جهانی است.

ایسنا. منظور از ولایت باوری در این مکتب چیست؟

ولایت یکی از ارکان اصلی و آموزه‌­های اساسی اسلام و دارای جایگاه بلند اعتقادی و محتوای عمیق ارزشی است. در عصر غیبت که در ظاهر امکان ارتباط و تبعیت از امام معصوم وجود ندارد، تنها شیعیانی می‌­توانند خود را منتظر امام مهدی (عج) بدانند که در امتحان اطاعت از ولی و رهبر جامعه اسلامی سرفراز باشند. نقش رهبری و زعامت ولایت فقیه در عصر غیبت بسیار حائز اهمیت است. در حقیقت ولایت فقیه، ولایت ایدئولوژیک و ولایت اهل بیت است. مکتب سلیمانی نیز که برگرفته از مکتب اسلام است، تجلی نهایت ولایت‌­پذیری است. منتظران حقیقی با اطاعت از ولایت فقیه جامعه را برای ظهور  آماده می­‌کنند.

ولایت‌مداری از مبانی مکتب شهید سلیمانی است، به همین جهت اندیشه و عملکرد ایشان تجلی اعتقاد راسخ به ولایت و تبعیت مطلق از آن است. ذکر نام امام راحل در نهایت عظمت و توصیف رهبر فرزانه با عباراتی؛ همچون «حکیم» و «مظلوم» به عنوان «تنها نسخه نجات ‌بخش امت» و «خیمه رسول ‌الله» و توصیه به پیروی از ایشان در وصیت نامه این شهید والامقام، نمایانگر اوج ولایت‌پذیری اوست.

جمله «خداوندا! تو را شکرگزارم که پس از عبد صالحت خمینی عزیز، مرا در مسیر عبد صالح دیگری که مظلومیتش اعظم است بر صالحیتش، مردی که حکیم امروز اسلام و تشیّع و ایران و جهان سیاسی اسلام است، خامنه‌ای عزیزـ که جانم فدای جان او بادـ قرار دادی.»در وصیت­نامه سردار سلیمانی اوج ولایت پذیری او را نشان می‌دهد.

ایسنا. نکته پایانی؟

در تفکر الهی و نظام اسلامی، پیروی مطلق از آموزه‌­های دین، سردار سلیمانی را به مقامی می­‌رساند که خود مظهر حق و دارای مکتب ­گردید. کاربردی‌­ترین اصل در تفکر این مکتب، نگاه مهدوی و توجه به وظیفه خطیر زمینه‌­سازی ظهور است. مکتب سلیمانی ادامه دهنده مسیر انقلاب و عاملی موثر در گسترش نهضت بیداری اسلامی در سراسر جهان و تربیت­‌کننده منتظرانی که وظیفه مهم و خطیری در بسترسازی ظهور دارند، خواهد بود.

گفتنی است، چهارمین جشنواره ملی دانشجویی مهدویت با محوریت «گفتمان سازی مهدویت با تکیه بر مفهوم انتظار» در چهار بخش ادبی، هنر و رسانه، ایده پردازی و نوآوری و کتابخوانی برگزار می‌شود.

لازم به ذکر است، علاقه‌مندان برای شرکت در چهارمین جشنواره ملی مهدویت و کسب اطلاعات بیشتر می‌توانند به وبسایت جشنواره ملی مهدویت به آدرس www.Mahdaviatfest.ir مراجعه کنند.

انتهای پیام