عضو هیات‌علمی دانشگاه تهران در مراسم بزرگداشت روز ملی مشهد که با عنوان مشهد و ارتباطات میان فرهنگی، شامگاه گذشته ۱۰ دی‌ماه در فرهنگسرای جهاد دانشگاهی خراسان رضوی برگزار شد، با اشاره به ویژگی‌های هادی خانیکی اظهار کرد: ما با آقای خانیکی انتهای خط رفاقت هستیم و وارد ۵۷ سالگی دوستی خود شده‌ایم اما کسی مثل من که از نزدیک با او کار کرده است می‌فهمد که زجر و گرفتاری برای او مساله است. او همیشه حواسش به حضور داشتن در نقاط وصل بود. آقای خانیکی رو به خودش است و مسئولیت را رو به خود می‌بیند، نه دیگری و همه‌جانبه در همه حوزه‌ها ورود پیدا می‌کند. البته او سعی هم کرده است که نگذارد ارتباطات کاهنده بشود.

وی افزود: خانیکی فرصت حرکت در مثلثی را داشت که یک ضلع آن آکادمیک و محیط‌های آموزشی و دانشگاه بود و جنبه دوم او هم این بود که در محیط‌های رسانه‌ای بزرگ شد. ممکن بود ساعت‌ها در اتاق تیتر بنشینیم و برای  یک روزنامه تیتر بزنیم، چراکه بلوغ روزنامه‌نگاری تیتر است. تیتر مانند یک قلاب، ماهی را از آب می‌کشد و سومین ضلع مثلث را هم محیط‌های مدنی پر می‌کند.

شکرخواه تصریح کرد: هادی خانیکی با توجه به اینکه در خانیک زندگی کرده است، خود را به یک کانون محلی سنجاق کرده و از آن کانون محلی مفهوم ملی را بیرون می‌کشد و نگاه بین‌المللی را دنبال می‌کند. البته صراحت او هم باعث شده است که نقدهایش را بتواند بگوید. باورهای مومنانه و خیلی چیزهای دیگر به هادی خانیکی کمک می‌کند تا هادی بدون اینکه اسمی از نسل‌ها بیاورد نسل ساکت را هم نگهداری کند. تا سال ۱۹۴۵ رسانه‌ها شبکه اجتماعی نیست و ما صدایی از آن نمی شنویم، اما پس از آن هادی به آن حوزه هم سرک کشیده است؛ بعد از نسل x به نسل y رسید و نسل z که خیلی‌ها با نسل z اوضاع را تحلیل می‌کنند که اصلا آن نسل هم z نیست.

هادی خانیکی ارتباطات را به رسانه‌ها تقلیل نداد

این استاد روزنامه‌نگاری عنوان کرد: هادی خانیکی درباره نسلی که آلفا شناخته می‌شود زیاد نوشته است‌. این نسل آلفا هست که جهان امروز از جمله جهان ما با آن مواجه است. آن محصول نسل وب است اما دیگر با مرورگرها کاری ندارد. آقای خانیکی هم سطح ملی را حفظ کرده است و هم سطح بین‌المللی را و بزرگ‌ترین کار او این بود که ارتباطات را به رسانه‌ها تقلیل نداد.

وی خاطرنشان کرد: او سوژه مورد نظر خود را پرورش می‌داد، پس از آن به ما ارائه می‌کرد و ما را صاحب عبارتی که ترکیب از مدیا و رئالیتی است، کرد. می‌گویند به خانمی گفتند دختر بچه ما زیباتر است یا عکسش؟ گفت عکسش از او زیباتر است. این ماجرای جهان معاصر ماست که عکس‌ها را به ما ارجاع می‌دهند و عکس هم از خودش زیباتر است. جنگ بین رسانه‌ها که هادی متوجه آن بود یک وضعیتی را برای ارتباطات ایران به وجود آورد که توانست برای رسانه‌سازی پیشگام باشد. قطعا در حوزه انجمن‌ها هم خواهیم دید که چقدر نهادهای صنفی و مدنی بوده که هادی خانیکی آن‌ها را بنیان گذاشته است.

مگر می‌شود هویت مشهد را به اماکن محدود و از روح آن غافل بود؟

علی‌اصغر محکی، عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران نیز در ادامه این مراسم اظهار کرد: روز ملی هر شهر برای این است که هویت و تاریخ آن شهر بهتر معرفی شود. مگر می‌شود هویت مشهد را به اماکن محدود و از روح آن غافل بود. آنچه به کالبد شهر معنا می‌دهد فرهنگ آن شهر است و مهم‌ترین سرمایه‌های هر شهر مفاخر و فرهیختگان آن شهر هستند. بر این اساس دلایل بسیاری وجود دارد که بگوییم دکتر خانیکی انتخاب درستی برای این تجلیل، در این مناسبت ملی است.

وی افزود: هر شخصی را می‌توان در مسیر  تحول زندگی و اندیشه‌هایش رصد کرد و تعابیر درباره زندگی فراوان است. مانند سهراب که زندگی را راز بزرگی می‌داند که در تک تک ما جاری است. باید دریافت که راز بزرگ جاری در زندگی خانیکی که بوده که او را برجسته کرده است. چه ایده‌ها و مفاهیمی با سرنوشت او پیوند خورده که امروز این جایگاه را پیدا کند و آیا می‌توان این ایده‌ها را در پیرامون یک دال مرکزی جمع و تحلیل کرد؟ علاوه بر مرور زندگی او با تعدادی از صاحب نظران و کسانی که سابقه همزیستی با او را داشتند صحبت داشتم که با تحلیل تجربه مشترک آنان روی یک سری ایده‌ها و مفاهیم توانستیم توقف کنیم که واژگانی مثل گفت‌وگو، ارتباطات انسانی، امید، توسعه و پیشرفت، اخلاق ارتباطی و... بود.

عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران بیان کرد: گفت‌وگو شاید پربسامدترین واژه‌ای است که با نام هادی خانیکی همراه شده است. تلاش او در موضوع گفت‌وگو فقط به کار علمی محدود نبوده، بلکه در اخلاق، رفتار و عمل خود به عنوان وجه زیستی قرار داده بوده و همه اذعان دارند که او هم اهل گفت‌وگو است و هم دیگران را به گفت‌وگو دعوت می‌کند.

ارتباط انسانی زیربنای تمام ارتباطات است

محکی تصریح کرد: ارتباط انسانی زیربنای تمام ارتباطات که در ایران مغفول مانده و در حوزه ارتباطات انسانی آن‌گونه که باید و شاید ورود زیاد نداشته‌ایم، اما رفتار، منش، اندیشه و پیگیری علمی هادی خانیکی به منظره تجسم عینی ارتباطات انسانی زبانزد است و در زمانه عدم مدارا ارزش دکتر خانیکی را بیش از همیشه برجسته کرده است.

وی با اشاره به اینکه خانیکی حتی در شرایط نامساعد بیماری از راهنمایی و مشاوره دانشجویان مضایقه نکرده و آن‌ها را رها نکرده است، خاطرنشان کرد: در موضوع ارتباطات انسانی با مفاهیمی مانند همدلی، حمایتگری، تسلیم معنا و بازخورد سروکار داریم. اینکه شنونده خوبی باشیم و توانایی ارتباط کلامی بالایی داشته باشیم، تمام این موارد را ارزیابی کنیم را می‌توانیم در زندگی دکتر خانیکی به عینه ببینیم که نمونه‌هایی از نقل قول‌ها در این خصوص وجود دارد. هادی خانیکی هم در رفتار و هم در اندیشه به امید پایبند بود. این امید صرفا یک عادت کلامی نیست بلکه باید فارغ از ناملایمات، در عمل امید را نشان دهند و مدافع آن باشند.

این استاد علوم ارتباطات با اشاره به گفتگو ویدیوئی از سیانور زیرزبان تا زبان گفت‌وگو که اشاره به دوران مبارزات هادی خانیکی دارد گفت: علت این نامگذاری این بوده که در دوران مبارزات همواره سه چیز همراهش بوده است. یکی سیانور، یکی دیوان شمس و سوم قرآن. بر این اساس می‌بینیم چنین انسانی به جایی می‌رسد که امید و گفت‌وگو وجه بارز و پر بسامدترین واژه زندگی‌اش می‌شود.

محکی افزود: خانیکی امید را به صورت عملیاتی به دیگران نشان می‌دهد و از افراد برگزارکننده همایش امید اجتماعی است‌. سومین مورد بحث توسعه و پیشرفت با تاکید بر توسعه علمی و فرهنگی است و ویژگی بارز او ورود به همه عرصه‌های توسعه از دریچه فرهنگ، به ویژه فرهنگ مدار و گفت‌وگو بوده است؛ به نحوی که می‌توان او را از معدود چهره‌های سیاسی برشمرد که از دریچه فرهنگ به سیاست می‌نگریست.

وی بیان کرد: خانیکی بیشترین تولید ادبیات بومی را در حوزه ادبیات سلامت داشته و در این خصوص نگاه انسانی و اخلاقی او را در توسعه این رشته می‌توانیم بهتر طرح کنیم. درب اتاق او همیشه باز بوده و کتابخانه‌اش همیشه در دسترس بوده. او در واقع سرپل ارتباطات در دانشگاه علوم ارتباطات بوده است، با اساتید و نخبگان در ارتباط بوده و گسست بین نخبگان و دانشگاه را پر می‌کرد.

خانیکی نماد واقعی علوم ارتباطات است

این استاد علوم ارتباطات ادامه داد: خانیکی نماد واقعی علوم ارتباطات از جنس انسانی است. او سنگ ارتباطات را در اقیانوس معرفت انداخته که نتیجه آن ایجاد تعامل، گفت‌وگو و امید در سطح گسترده است. تاریخ فردی و مسیر زندگی هر فرد نشان دهنده این است که چقدر مسیر تعالی و اندیشه را طی کرده است. در مجموع اگر بخواهیم تمام این ها را جمع کنیم باید گفت دکتر خانیکی همیشه در پی رفع گسست‌ها و ایجاد پیوندها بوده‌. او روی گسست جغرافیا و زمان پیوند زده و گذشته ایران قبل از انقلاب را به بعد از آن پیوند زده است.

وی اضافه کرد: پوشش، ظاهر و ساده زیستی خانیکی نشان‌دهنده این است که تمام زندگی او به ارتباطات و پیوند زدن خلاصه شده است‌ یک دلیل اصلی که جامعه ما باوجود مسائل و مشکلات امیدوارانه روی پای خود ایستاده، وجود فرهیختگانی از این جنس هستند تا چشم امید را به راه آینده باز نگه دارند.

انتهای پیام