پنجم دی‌ماه، مصادف با سالروز زلزله بم، به‌عنوان یکی از فاجعه‌بارترین حوادث طبیعی کشور، برای مردم ایران یادآور خاطرات تلخی است. این اتفاق ناخوشایند که پرتلفات‌ترین زلزله قرن اخیر در کشور بوده، یادآور الزام مهندسان و مسئولان شهری به قوانین و مقررات ملی ساختمان است.
در دهه‌های اخیر علی‌رغم پیشرفت‌های علمی و فناوری گسترده در پیش‌بینی حوادث، ساختمان‌سازی و مدیریت بحران، بلایای طبیعی همچنان هزینه‌های سنگینی را به جوامع انسانی وارد می‌کند. از میان بلایای طبیعی زمین‌لرزه در ایران، بنا به ماهیت خاص خود از اهمیت و توجه بیشتری برخوردار است، چراکه نسبت به بلایای طبیعی دیگر فراوانی آن بیشتر بوده و از سویی تلفات و صدمات فراوانی نیز به همراه دارد. استان قزوین نیز به‌عنوان استانی در مسیر گسل و همچنین به دلیل وجود بافت‌های نامتجانس و فرسوده شهری، به‌عنوان یکی از استان‌های زلزله‌خیز محسوب می‌شود.
شهرداری قزوین؛ به مناسبت روز ایمنی در برابر بلایای طبیعی، همایشی تحت عنوان ایمنی در برابر زلزله برگزار کرده است که ماحصل آنچه گفته و شنیده شد را در گزارش زیر می‌خوانید.
قزوین در رتبه دوم خطرآفرینی
فرشاد غنچه، معاون مدیرکل دفتر مطالعات و امور ترویجی شرکت بازآفرینی شهری ایران اظهار کرد: ۹۰ درصد خاک ایران روی گسل زلزله‌خیز است و قزوین در رتبه دوم خطرآفرینی قرار دارد.
وی خاطرنشان کرد: زلزله شهرهای آوج و رودبار زنگ خطری جدی برای سایر شهرها بود. در حال حاضر در شهر قزوین ۳۴ هزار واحد ناپایدار وجود دارد که تاب ایستادگی در برابر زلزله ۶ ریشتر به بالا را ندارد.
معاون مدیرکل دفتر مطالعات و امور ترویجی شرکت بازآفرینی شهری ایران بابیان اینکه ۴۹ درصد از بناهای شهری کشور، ناکار هستند؛ عنوان کرد: این آمار برگرفته از سرشماری نفوس و مسکن سال۹۵ است و نشانگر آن است که ما در شهری بسیار ناپایدار زندگی می‌کنیم.
وی در بیان راهکار بهبود شرایط موجود خاطرنشان کرد:مقام معظم رهبری نیز نسبت به ایمن‌سازی ساختمان‌ها به‌خصوص در بافت فرسوده، تأکید داشتند و فرمودند که دولت، سرمایه‌گذاران را برای ساخت واحدهای چهار و پنج طبقه در بافت‌های قدیمی کمک کند. معتقدیم که با تخریب هر واحد در بافت فرسوده می‌توان ۳ واحد مستحکم و مقاوم در برابر زلزله را بنا کرد.
غنچه یادآور شد: ۲/۷ درصد از واحدهای موجود در شهر قزوین واحد ناپایدارند و این قابلیت وجود دارد که در بافت فرسوده شهر پنج میلیون واحد مسکونی جدید بسازیم.
وی در ادامه به بسته‌های تشویقی برای جذب سرمایه‌گذار و ایجاد انگیزه برای مالکین اشاره کرد و گفت: ۵۰ درصد تخفیف عوارض بافت فرسوده، تسریع در صدور پروانه ساخت، اهداء پروانه پایان کار در اسرع وقت ازجمله موشق‌هایی است که می‌تواند در بهبود شرایط و اوضاع بافت فرسوده مثمرالثمر باشد.
معاون مدیرکل دفتر مطالعات و امور ترویجی شرکت بازآفرینی شهری ایران افزود: همچنین امتیازی برای دستگاه‌های دولتی که باهدف تسهیلگری در امور خدمات‌رسانی اقدام به رفع موانع بهسازی بافت فرسوده می‌کنند؛ در نظر گرفته‌شده است.
وی تصریح کرد همچنین بالغ‌بر ۳۵۰ میلیون تومان تسهیلات به متقاضیان نوسازی در بافت فرسوده، پرداخت خواهد شد. همچنین در ۹ ماهه نخست امسال ۴۲۶ واحد معرفی‌شده و ۲۵۴ واحد وام خود را دریافت کردند.
غنچه افزود: اسکان موقت مالکان بناهای بافت فرسوده، با اعطای تسهیلات۶۰ میلیون تومانی با نرخ ۲۴ درصد و بازپرداخت ۳۶ ماهه یکی دیگر از بسته‌های تشویقی در این حوزه است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی دیگر از برنامه‌های دفتر مطالعات و امور ترویجی شرکت بازآفرینی شهری ایران در خصوص بافت فرسوده شهر قزوین، اجرای مصوبه‌ای جهت از بین بردن نقاط کور در بلوک‌های شهری است.
وی در پایان گفت: بر اساس این مصوبه، مواردی همچون نوسازی قطعات غیرقابل تجمیع(پلاک‌های ساختمانی کمتر از حدنصاب و ۵۰ متر)، نوسازی در عمق بافت فرسوده شهری، نوسازی در مقیاس محورهای اصلی محله‌ای، بازآفرینی یکپارچه در مقیاس بلوک شهری، سیاست‌ها و ضوابط تشویقی و توجه به پدافند غیرعامل در آن موردتوجه قرارگرفته است.
قزوین و زنگ خطری که به صدا درآمدهاست
سید صادق قدسی‌پور، مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر قزوین در این همایش اظهار کرد: شهر قزوین به دلیل دارا بودن بافت فرسوده شهری و همچنین بافت تاریخی، در معرض برخی آسیب‌های احتمالی و غیرمترقبه است از همین رو سازمان نوسازی و بهسازی شهر قزوین، به‌عنوان یکی از سازمان‌های متولی در تلاش بوده تا تمامی اقدامات انجام‌شده در این سازمان با رویکرد ایمنی در بافت‌های فرسوده باشد.
وی بابیان اینکه قزوین جز مناطق زلزله‌خیز کشور است، عنوان کرد: شهر قزوین با دارا بودن کمتر از یک درصد از مساحت کشور، بیشترین آثار تاریخی را در خود جای‌داده و ازلحاظ قطب صنعتی در جایگاه ششم کشوری قرار دارد. همچنین این شهر دارای باغستانی سنتی به قدمت یک هزار و ۴۰۰ سال است که نیاز است اهمیت این شهر را ۲ چندان کرده است.
مدیرعامل سازمان نوسازی و بهسازی شهر قزوین خاطرنشان کرد: شهر قزوین دارای ۶۱۴ هکتار مساحت است که از این میزان بالغ‌بر ۵۲۲ هکتار آن بافت تاریخی و در دل بافت تاریخی، ۵۰۴ هکتار بافت فرسوده است. متأسفانه مواجهه این ۲ بافت با یکدیگر شرایط آسیب‌زایی را برای شهر تاریخی مینودر به وجود آورده است.
وی عنوان کرد: شهرداری قزوین طبق مصوبه قانون سال ۱۳۸۹، در راستای بازآفرینی شهری، اقداماتی انجام داده که ازجمله آن‌ها می‌توان به طرح احیاء و بهسازی محدوده هادی‌آباد قزوین، به مساحت ۳/۷ هکتار اشاره کرد. گفتنی است که تاکنون ۲۳۶ واحد طرح احیاء و بهسازی محدوده هادی‌آباد قزوین تملک شده و تنها ۳۹ واحد آن باقی‌مانده است.
قدسی‌پور ادامه داد: طرح مشارکتی خیابان شهید نواب صفوی که باهدف ساماندهی بافت فرسوده و بهبود فضای مسکونی شهری در مساحت ۴ هزار و ۵۲۵ مترمربع کلید خورده، از دیگر طرح‌های این سازمان است که باهدف بهبود رفت‌وآمد خودروها در شهر انجام‌شده است.
وی در پایان اظهار کرد: طرح بهسازی و ایمن‌سازی بازار قزوین، اصلاح معابر قدیمی بافت فرسوده، احیا و مرمت بناهای تاریخی ارزشمند، تدوین طرح مشارکتی احیاء فضاهای مستعد اطراف خیابان امام‌خمینی (ره)، استفاده بهینه از فضاهای متروک شهر، احیا و زنده سازی بناهای تاریخی از دیگر اقدامات انجام‌شده در سازمان نوسازی و بهسازی شهر قزوین برای افزایش ایمنی شهر در برابر بلایای طبیعی همچون زلزله است.
لزوم رعایت مقررات ملی ساختمان علیه زلزله
در ادامه این همایش فرماندار سابق بم طی سخنرانی کوتاهی از خاطرات روز زلزله و ضرورت قانون مداری در علم شهرسازی گفت.
علی شفیعی زرندی، اظهار کرد: آنچه بم را زمین زد، زلزله نبود بلکه عدم توجه مسئولان شهری به مقررات ایمنی ساختمان یا آئین‌نامه‌های مرتبط همچون آئین‌نامه ملی ساختمان و آئین‌نامه ۲۸۰۰ بوده است.
وی بابیان اینکه، در شهرکنونی بم، زیرساخت‌های اقتصادی و عمران با جدیت هرچه بیشتر بناشده است، گفت: محلی برای پرداختن به چرایی زلزله بم وجود ندارد چراکه زلزله امری بدیهی و طبیعی است؛ اما مسئله مهم آن است که چرا در زلزله‌ای با اندازه ۶/۶ ریشتر ۴۰ هزار نفر جان خود را از دست دادند؟ زلزله بم با بیش از ۴۰ هزار کشته، یکی از تلخ‌ترین واقعه تاریخی ایران است. متأسفانه روزها و سال‌های سختی بر بم گذشته است اما امروز این شهر باشکوه گامی برای توسعه برداشته است.
فرماندار سابق بم خاطرنشان کرد: آنچه بم را زمین زد، زلزله نبود بلکه عدم توجه مسئولان شهری به مقررات ایمنی ساختمان یا آئین‌نامه‌های مرتبط همچون آئین‌نامه ملی ساختمان و آئین‌نامه ۲۸۰۰ بوده است.
وی با تأکید بر اینکه، نظارت عالیه بر اجرای ساخت‌وسازها در بم صورت نگرفته بود، بیان کرد: در آن زمان شهر بم، باغ شهر بود و خانه‌ها از حداقل پایداری برخوردار بودند.
شفیعی زرندی خاطرنشان کرد: طرح بازآفرینی شهری که هم‌اکنون در استان‌های کشور در حال اجرا است، گامی مؤثر در عرصه ایمن‌سازی و شهرسازی است. نیاز است که کارگروه‌ها و کمیته‌های تخصصی این طرح به‌صورت مستمر از آخرین اقدامات و چگونگی انجام کار و تسهیل در امور مربوط به ایمنی و ساخت‌وسازها را بررسی کنند.
این کارشناس مسائل شهری تصریح کرد: بروکراسی حاکم در دستگاه‌های اجرایی سدی در مسیر نوسازی و بهسازی فضای شهری است و دستگاه‌هایی همچون ادارات کل استانداری، راه و شهرسازی و یا شهرداری‌ها می‌توانند با عمل به این طرح، یاریگر متقاضیان در بهسازی و بازسازی شهری و همچنین امور زیربنایی و ایمنی باشند.
وی عنوان کرد: نگرانی و دغدغه من به‌عنوان کسی که ۳۵ سال کار اجرایی در حوزه شهری انجام داده‌ام بسیار ملموس است که اگر اجرای این طرح به ورثه فراموشی سپرده شود در آینده نه‌چندان دور همان واقعه‌ای که برای شهروندان بمی به وجود آمده برای مردم کشور هم به وقوع خواهد پیوست،
شفیعی زرندی گفت: یکی از دلایل خرابی در بم، عدم بازنگری طرح‌های تفصیلی بوده است که فکر می‌کنم تمام شهرهای کشور با این مسئله درگیر هستند.
فرماندار سابق بم بابیان اینکه بعد از زلزله سه حادثه را در بم شاهد بودیم اظهار کرد: متأسفانه زلزله در بم نه‌تنها خسارات جانی و مالی در برداشت، باعث عدم توسعه و پیشرفت شهروندان بم در تمام امور خود شد. دوره‌ای شهروندان بم در گریه و زاری بودند و بعدازآن دچار افسردگی شدید و سپس وارد دوره پرخاشگری شدند.
وی خطاب به مسئولین استان قزوین گفت: این تجارب تلخ را استفاده کنید، شرایط سخت و دشواری است که در دمای منفی ۱۳ درجه سانتی‌گراد، کسی را ببینی که لابه‌لای جنازه‌ها به دنبال بازمانده‌ای برای خود بازمانده‌ای برای خود باشد. پس از ۱۹ سال هنوز کابوس، رنج و بغض آن برای اهالی این شهر باقی‌مانده است اما فراموش نخواهیم کرد که استان قزوین به‌عنوان استانی متعهد، یاریگر مردم داغدار بم بود.
وقوع حوادث به اصلاح ضوابط منجر می‌شود
در پایان همایش محسن اسماعیلی، مدیرکل دفتر شهری و شوراهای استانداری قزوین اظهار کرد: اگرچه در بافت ناکارآمد قزوین، اقدامات ارزنده‌ای صورت گرفته است؛ اما استانی هستیم که در کارنامه حادثه‌خیزی خود زلزله‌های بزرگی را از جهت خسارت و تلفات با خطر بالا، ثبت کرده‌ایم.
وی گفت: سالیان گذشته به‌واسطه پروژه دانشگاهی، بازدید میدانی از شهر دانسفهان داشتم و از نزدیک شاهد بودم که پس از زلزله بوئین‌زهرا طرحی که برای شهر دانسفهان تهیه‌شده بر مبنای نظام محله، الگوی سکونت و رعایت حرفه و پیشه مردم منطقه است.
مدیرکل دفتر شهری و شوراهای استانداری قزوین عنوان کرد: نوع طراحی دهکده دانسفهان طی سالیان گذشته و تأثیرات مثبت آن در روحیه و نشاط و پویایی مردم در جای‌جای این شهر بروز و ظهور دارد.
وی تصریح کرد: وزیر فعلی راه و شهرسازی به بافت فرسوده به‌عنوان فرصت نگاه می‌کند و در پی آن است که تعهدات نهضت ملی مسکن را در این مناطق اجرا کند.
اسماعیلی خاطرنشان کرد: در حوزه بافت‌های فرسوده و تاریخی که عمدتاً باهم منطبق هستند باید نگاه جراحی و سرعت در پیشبرد کار را کنار گذاشته و کیفیت را مدنظر قرارداد چون این بافت شهری با هویت و فرهنگ ما گره‌خورده است.
وی بابیان اینکه در بهسازی و نوسازی شهری باید به دنبال توسعه متوازن باشیم گفت: با این نوع نگاه در کنار ساخت‌وساز واحدهای مسکونی باید سایر کاربری‌های عمومی را هم به‌موازات هم پیش ببریم، همان‌گونه که در شهرهای تاریخی دنیا با نگاه حفاظتی بافت‌های تاریخی بهسازی می‌شوند.
مدیرکل دفتر شهری و شوراهای استانداری قزوین یادآور شد: نحوه رسیدگی به بافت فرسوده و سرعت ساخت‌وساز به نحوی نباشد که مسبب نابودی بافت فرسوده شویم و لازم است راه و شهرسازی و نوسازی شهرداری توجه ویژه‌ای به این موضوع داشته باشند.
وی خاطرنشان کرد: باید سیاست‌های ویژه‌ای برای شهرهای کوچک‌تر تدوین شود چون الحاق‌های خارج از ضابطه برای روستاها، هویت و فرهنگ آن‌ها را به چالش کشیده است و شایسته است به حوزه‌های بازآفرینی نگاهی جامع توأم با توسعه متوازن داشته باشیم.
اسماعیلی در پایان گفت: عمدتاً حوادث به اصلاح ضوابط منجر می‌شود و باید برنامه‌ای متناسب با سوانح رخ‌داده تدوین شود تا بازخورد و تجربه‌ای اندوخته برای اتفاقات بعدی ایجاد شود.
به گزارش ایسنا، بر اساس آخرین گزارش‌های مرکز مطالعات انجمن زلزله‌شناسی استان قزوین، ۳۵ گسل در این پهنه مینودری شناسایی‌شده است که از میان آن‌ها هشت گسل فعال و مابقی به‌صورت نیمه فعال هستند.
در میان گسل‌های فعال استان، گسل شمال قزوین با ۶۰ کیلومتر طول در فاصله ۱۱ کیلومتری شمال شهر، زنگ خطری جدی را برای قزوین به صدا درآورده است و نکته عجیب ماجرا آن است که توسعه شهر قزوین به سمت شمال در حال اجرا است. از طرفی در مرکز شهر به دلیل وجود بافت تاریخی و فرسوده شهری و همچنین آب‌انبارها ایمنی لازم در برابر زلزله حلقه مفقوده مدیریت شهری است.
انتهای پیام
نظرات