حجت‌الاسلام والمسلمین مسعود آذربایجانی در مراسم بزرگداشت آیت‌الله موسوی اردبیلی که ۱۰ آذرماه، برگزار شد در رابطه با عوامل دین‌گریزی از منظر روان‌شناسی، عنوان کرد: ما امروز با شرایط سختی در کشور روبرو هستیم و حوادث ناگواری را در مدت اخیر سپری کردیم.

وی با اشاره به اینکه قطعا بخشی از مسائل ناشی از نوع تربیت و مسائل تربیتی است، گفت: در پیگیری عوامل ما با دو دسته روبرو هستیم؛ یک دسته عوامل بیرونی غیرقابل مهار و عوامل درونی قابل مهار؛ مثلا دانش‌آموزی که در امتحان نمره نیاورد خواهد گفت امتحان سخت و رقابت شدید بود و معلم با من دشمنی داشته است؛ این عامل بیرونی غیرقابل کنترل است و اگر ما روی آن تاکید کنیم سال بعد هم این دانش‌آموز مجدد این بهانه را خواهد آورد.

وی بیان کرد: اگر به عوامل درونی قابل مهار توجه کنیم مثلا به دانش‌آموز بگوییم اگر به جای هشت ساعت درس‌خواندن بیشتر درس خوانده بودی و یکی دو کلاس اضافه هم می‌رفتی نتیجه بهتری می‌گرفتی. در مسایل اخیر کشور هم قطعا عوامل بیرونی غیرقابل کنترل وجود داشته است ولی نقطه تمرکز ما باید بر مسائل درونی باشد.

به گزارش ایسنا، این پژوهشگر روان‌شناسی اسلامی اضافه کرد: ما تا چه زمانی باید سرنوشت خودمان را به عوامل غیرقابل مهار گره بزنیم، عواملی که با آن نمی‌توانیم سرنوشت خودمان را تغییر دهیم؛ قرآن کریم فرموده است؛ إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّی یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ؛ یعنی باید به عوامل درونی قابل مهار تکیه کنیم.

وی افزود: یکی از موضوعات مرتبط با نسل جدید نحوه تعامل با آن‌ها و پذیرش تفاوت آنان با نسل‌های گذشته است؛ تفاوت هویت در برداشت از باورها، نگرش‌ها و ارزش‌ها و تفاوت بیشتر را در الگوهای رفتاری می‌بینیم؛ ۵۰ سال قبل در هویت‌های شغلی، فرزندان عمدتا مشاغل والدین خودشان را دنبال می‌کردند ولی امروزه، این وضع وجود ندارد؛ همچنین گسست و شکاف نسلی در جامعه وجود دارد تا جایی که در برخی کنش‌ها و رفتارها و شعارها، هیچ نقطه مشترکی وجود ندارد.

آذربایجانی اضافه کرد: اکثر روان‌شناسان معتقدند که ما در بالاترین میزان اختلاف نسلی و شکاف قرار دهیم و اگر بخواهیم روی باورها و ارزش‌های آن‌ها کار کنیم باید این اختلاف نسلی را مورد توجه قرار دهیم و البته در الگوهای رفتاری وجه مشترک نسلی به کمترین میزان می‌رسد.

وی گفت: قرآن کریم فرموده است: وَلَکِنَّ اللَّهَ حَبَّبَ إِلَیْکُمُ الْإِیمَانَ وَزَیَّنَهُ فِی قُلُوبِکُمْ وَکَرَّهَ إِلَیْکُمُ الْکُفْرَ وَالْفُسُوقَ وَالْعِصْیَانَ ...؛ خطاب آیه به ما طلاب و استادان حوزه و افراد متدین نیست بلکه خطاب به همان جوانی هم هست که ظاهر او و رفتار و ارزش‌های او با ما متفاوت است و حتی ممکن است نماز نخواند ولی ایمان در قلب او هست. اگر ما در مواجهه با نسل جدید از الگوهای رفتاری شروع کنیم شکست خواهیم خورد و باید از باورها و ارزش‌های مشترک شروع کنیم و در این صورت رشد خواهد کرد و حتی در الگوهای رفتاری او هم مؤثر خواهیم بود.

تفاوت نسل جدید را بپذیریم

آذربایجانی بیان کرد: حداقل تفاوت نسل جدید با ما ۳۰ سال زمانی است که بر ما گذاشته است، ما حق نداریم الگوهای رفتاری خودمان را حتی در تربیت دینی بر آنان القاء کنیم ولی می‌توانیم بر ارزش‌ها و باورهای مشترک تاکید کنیم. همچنین باید به تفاوت بین افراد توجه کنیم و از همه انتظار یکسان نداشته باشیم، ایمان مراتبی دارد و نباید از کسی که در رتبه هشتم و دهم ایمان است همان انتظاری را داشته باشیم که فردی در رتبه اول ایمان دارد.

وی افزود: مهم‌ترین سند برای ما قرآن کریم است و می‌توانیم از آیات قرآن هم در این مسیر استفاده کنیم گرچه باید از تحلیل‌های روان‌شناسی هم بهره ببریم. آموزش عقلی استوار و حکیمانه و متقن پایه تربیت درست است. نقل شده حدود ۵۰ سال قبل وقتی ۱۰ هزار طلبه در قم بودند بیش از ۹۰ درصد آن‌ها به تبلیغ می‌رفتند ولی الان اگر ۱۵۰ هزار طلبه داشته باشیم فقط ۱۰ هزار نفر آن‌ها به تبلیغ می‌روند یعنی اساسا ما تبلیغ را جدی نمی‌گیریم که بخواهیم آموزش حکیمانه و استوار و متین داشته باشیم.

وی اظهار کرد: ما باید احکام و آموزه‌های دین را به صورت عقلانی ارائه دهیم، خود قرآن هم مرتبا وقتی دستور به نماز و زکات و صدقه و ... می‌دهد بلافاصله دلیل آن را هم بیان کرده است. اقم الصلوة لذکری. امروزه جوانان ما عمدتا نقد دارند و ما به آن‌ها یاد داده‌ایم که بی‌دلیل چیزی را نپذیرند ولی وقتی به دین می‌رسیم دوست داریم سکوت کنند و با تقلید بپذیرند و معلوم است نخواهند پذیرفت و البته مسائل تعبدی هم بعد از اینکه ایمان و عقلانیت بالا رفت قابل پذیرش خواهد بود.   

حرمت حلال‌های خدا را حفظ کنیم

مهدی فیض، پژوهشگر مباحث دینی نیز در این نشست با موضوع «ضرورت حفظ حرمت حلال‌ها» عنوان کرد: ذهنیت عمده و کلیشه‌ای ما این است که فقط حرام‌ها حرمت دارند ولی معتقدم باید همان‌طور که از نسبت به عدم ورود به حریم حرام‌ها دغدغه داریم باید حرمت حلال‌ها را هم حفظ کرده و نسبت به آن دغدغه داشته باشیم.

وی افزود: امام صادق(ع) تاکید فرمود که حلال محمد حلال الی یوم القیامه و حرام محمد حرام الی یوم القیامه؛ نمی‌شود امام صادق(ع) بر یکی تاکید کند و بر دیگری تاکید نداشته باشد. ما یک منطقة‌الفراغی را در فقه داریم که شهید صدر آن را مطرح کرده است و آن محدوده‌ای است که انسان‌ها مجاز به عمل در آن محدوده هستند بدون اینکه نگران عبور از خطوط قرمز باشند. اصل حرف من این است که ما حق نداریم منطقة‌الفراغ مردم را به بهانه احتیاط کوچک کنیم زیرا به ضرر دین تمام خواهد شد.

وی بیان کرد: گاهی طوری رفتار کرده‌ایم که برخی از مردم احساس می‌کنند اگر درمنطقه‌الفراغ برخی کارها را انجام دهند گویی مرتکب خلاف بزرگ و حرام شده‌اند در حالی که چه کسی به ما اجازه داده این منطقه را کوچک کنیم ولو اینکه با نیت خیر باشد؛ این نیت خیر تاکنون جز ضرر اثر دیگری برای جامعه نداشته است.

وی ادامه داد: اگر دایره حلال‌ها را در زندگی مردم کوچک کنیم مردم طغیان خواهند کرد و بعد خواهم گفت که مردم نمی‌توانند مضایق دینی را تحمل کنند در صورتی که برخی رفتارهای دینی ما سبب این کار شده است.

انتهای پیام