با توجه به اتفاقاتی که برای زائران اربعین در مرزهای غربی کشور به دلیل ازدحام جمعیت و کمبود امکانات رخ داده بود، زنگ خطر در مشهد با توجه به حضور میلیونی زائران نیز به صدا درآمد. مهم‌ترین و اصلی‌ترین دغدغه مسئولان و دست‌اندرکاران خراسان رضوی و شهرستان مشهد تامین اسکان برای زائران دهه پایانی صفر بود.
در دهه پایانی صفر سال ۹۸ حدود ۵ میلیون زائر به مشهد سفر کرده بودند، این در حالی است که امسال باتوجه به پیش‌بینی‌های صورت گرفته برای حضور حداکثر ۸ میلیون زائر در مشهد، مسئولان خراسان رضوی پیش از آغاز دهه پایانی صفر احتمال وقوع بحران و کمبود اسکان برای زائران را پیش‌بینی کرده بودند. محسن داوری، فرماندار مشهد ۲۳ شهریور به ایسنا اعلام کرده بود که با وجود این حجم از زائر، شرایط مشهد در دهه پایانی صفر عادی نخواهد بود و شهر شلوغ خواهد شد.
با وجود احتمال وقوع بحران در دهه پایانی صفر به دلیل ازدحام جمعیت، مسئولان استانی و شهری علاوه بر فضاسازی و آمادگی شهروندان و زائران برای روزهای سخت در مشهد، به دنبال پیشگیری از وقوع بحران احتمالی بودند.
حتی وضعیت آنقدر بحرانی پیش‌بینی شده بود که وحیدی، وزیر کشور در سفرش به مشهد در ۲۸ شهریور به زائران امام رضا(ع) در سراسر ایران هشدار داد که پیش از عزیمت به مشهد حتما محل اسکان خود را تدارک ببینند.
حسین باغگلی، معاون فرهنگی و اجتماعی شهرداری مشهد در راستای اینکه زائران باید آستانه تحمل خود را در مواقع سخت و خاص افزایش دهند، در گفت‌وگویی دیگر به ایسنا اعلام کرد شرایطی که در موقعیت‌هایی مانند دهه پایانی صفر، میلاد امام رضا(ع) و نوروز در مشهد به وجود می‌آید اگر در هر شهر دیگری نیز وجود داشته باشد، قطعا با کاستی‌هایی مواجه خواهند شد؛ چون امکان اینکه زیرساخت‌ها را برای حجم زیادی از مخاطب در دوره‌های محدود فراهم کنیم، ممکن نیست. با توجه به اینکه در مشهد پیک زائر داریم، باید بپذیریم اگر هر آنچه که در بخش دولتی داریم را پای کار بیاوریم باز هم کفاف حجم زائران را نخواهد داد. تهیه زیرساخت‌های مورد نیاز جزو وظایف مسئولین است، اما بیش از آنکه بخواهیم روی زیرساخت‌ها مانور دهیم، باید در توسعه ظرفیت مردم و زائرانی که به مشهد مشرف می‌شوند کار کنیم.
با این وجود مطابق اعلام یوسف بیدخوری، معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، بیش از ۶۵۰ هزار ظرفیت اسکان، اعم از واحدهای اقامتی رسمی، موقت و اضطراری در مشهد برای زائران فراهم شد. از این میزان ظرفیت بیش از ۲۴۰ هزار واحد تحت پوشش اماکن دولتی و رسمی، بیش از ۱۷۰ هزار واحد موقت و حدود ۲۸۰ هزار واحد اضطراری در مشهد برای زائران فراهم شد.
با این وجود باز هم ظرفیت پیش‌بینی شده اسکان در مشهد برای زائران محدود به نظر می‌رسید و کماکان احتمال بروز مشکل اقامت زائران در سه روز پایانی ماه صفر وجود داشت. در این راستا مسئولان شهری پویش هر خانه یک زائرسرا را راه‌اندازی کردند.
سید عبدالله ارجائی، شهردار مشهد ۲۵ شهریور در مانور آزمایشی خدمات دهه پایانی صفر که در پایانه مسافربری امام رضا(ع) مشهد برگزار شد، عنوان کرد که هر خانه را یک زائرسرا کنید؛ چرا که در هیچ حالت دیگر شرایط برای اسکان زائران فراهم نخواهد شد. آمارها نشان می‌دهد ظرفیت مشهد به اندازه خیل عظیم مشتاقانی که مشرف می‌شوند نیست. در اکثر عرصه‌ها بدون حضور مردم ظرفیت استان و مشهد کافی نخواهد بود.
در ادامه نیز حجت‌الاسلام گنابادی‌نژاد، معاون هماهنگی و مدیریت امور زائران استانداری خراسان رضوی اعلام کرد که ادارات موظف به فراهم کردن فضای اسکان برای زائران در ساختمان خود شده‌اند.
چند روز مانده به روزهای دهه پایانی صفر گزارشات منتشر شده در فضای مجازی از افزایش غیرقانونی قیمت واحدهای اقامتی رسمی یا هتل‌ها خبر می‌داد که محمود مادرشاهیان، رئیس جامعه هتلداران خراسان رضوی در ۲۹ شهریور به ایسنا اعلام کرد که واحد اقامتی هتل‌های مشهد از قبل نرخ‌گذاری شده و در صورت افزایش غیرقانونی نرخ‌ها به شدت با متخلفان برخورد خواهد شد و واحدهای اقامتی متخلف پس از پایان دهه پایانی صفر پلمب خواهند شد.
با توجه به نزدیک شدن ایام تعطیلی و برنامه‌ریزی زائران برای حضور گسترده در مشهد، بازگشت زائران از دیگر مسائل و مشکلات احتمالی در مشهد بود که پیش‌بینی‌لازم بابت آن صورت گرفته بود. حجت‌الاسلام حجت گنابادی‌نژاد اعلام کرد که ۱۵۰۰ دستگاه اتوبوس از وزارت راه‌وشهرسازی به پایانه مسافربری مشهد اضافه خواهد شد تا موضوع بازگشت زائران در مشهد با مشکلی مواجه نشود.
همچنین ۱۰۰۰ دستگاه اتوبوس از شهرداری تهران و مشهد برای بازگشت زائران درون استانی تدارک دید شد. البته از همکاری استان‌های تهران، خوزستان، فارس، اصفهان، یزد، مازندران، گلستان و البرز نیز نمی‌توان غافل شد که کمک‌های خوبی در حوزه‌های مربوط به استقبال از زائران در این ایام داشتند.
آستان قدس رضوی نیز در این مدت پای کار بوده است. به عنوان مثال برای ایام تعطیلی و شهادت امام رضا(ع) ۹۷ موکب خدمت‌رسان در ۵ محور مزین به نام شهدا در حریم حرم مطهر رضوی مستقر شد و خدمات فرهنگی، سلامت و پذیرایی به زائران ارائه کرد. همچنین این آستان مجموعا برای ۵۰۰ هزار پرس غذا در وعده‌های صبحانه، ناهار و شام برنامه‌ریزی داشته است. برپایی بیمارستان صحرایی، ۴۲ پایگاه امدادی و استقرار ۷۲ دستگاه آمبولانس در حرم مطهر و خیابان‌های منتهی به آن با همکاری اورژانس و هلال‌احمر از دیگر اقدامات آستان قدس بوده است.
شهرداری مشهد نیز در این ایام پای کار بود. تمام نیروهای خدمات شهری مشهد در ایام پایانی ماه صفر در آماده‌باش کامل بودند. ۷۰ هزار ظرفیت اسکان موقت و اضطراری از سوی شهرداری برای زائران فراهم شد. وسایل حمل‌ونقل عمومی مشهد نیز سرویس‌دهی ویژه‌ای در ایام پایانی ماه صفر ارائه داد. سرویس‌دهی اتوبوسرانی در ایام پایانی در خصوط عبوری و منتهی به حرم به صورت شبانه‌روزی و رایگان فعالیت داشت. همچنین در هسته مرکزی شهر ۱۴ هزار و ۵۰۰ پارکینگ برای زائران فراهم شد.
یکی از نگرانی‌های مدیریت استان تهیه ارزاق زائران بود که برای این موارد ۳ کارگروه تامین ارزاق، توزیع و نظارت بر واحدهای صنفی در نظر گرفته شد. همچنین ۵۰۰ واحد صنفی اطراف حرم شناسایی و مکلف شدند اقلام تامین شده را به قیمت مصوب در اختیار زائران و مردم قرار دهند.
۵ مهر، مصادف با روز شهادت امام رضا(ع) مطابق اعلام معاون اداره‌کل میراث فرهنگی خراسان رضوی، زائران هیچ مشکلی برای اسکان در مشهد نداشتند و هیچ مسافری در مشهد با کمبود واحد اقامتی در مشهد مواجه نشد. تکمیل ۷۱ درصدی ظرفیت اسکان اعم از رسمی و غیررسمی در مشهد حاکی از این ادعا بود که تمام ظرفیت پیش‌بینی شده در مشهد برای اسکان زائران به طور کامل مورد استفاده قرار نگرفت و هیچ زائر و مسافری در این ایام مشکلی بابت اقامت نداشت.
با آغاز موج بازگشت زائران از ۲ مهر ماه، مطابق اعلام حمیدرضا شهرکی، معاون حمل‌ونقل سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای برای جابجایی زائران حرم رضوی سامانه مکانیزه لیست انتظار بلیت اتوبوس بین‌شهری به صورت محدود برای مسافران فاقد بلیت بازگشت از پنجم مهرماه در پایانه امام رضا(ع) مشهد مقدس راه‌اندازی شد.
همچنین مطابق اعلام داریوش امانی، رئیس سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای، ظرفیت ۸۰ درصد اتوبوس‌های برون‌شهری کشور در دهه پایانی ماه صفر به بازگشت زائران رضوی اختصاص یافت.
در دهه پایانی صفر بیش از ۵.۸ میلیون زائر و مسافر وارد مشهد شد، اما با وجود قرار گرفتن تعطیلات پایان ماه صفر در میانه هفته، بر آمار تعداد زائران در این مدت اضافه خواهد شد و موج بازگشت زائران تا روز شنبه ۹ مهر ماه ادامه خواهد داشت.
انتهای پیام
نظرات