به گزارش ایسنا، بر اساس گزارش وضعیت انرژی دنیا منتشر شده توسط شرکت بی‌پی (BP) در سال ۲۰۲۰، ایران با داشتن ۱۵۶ میلیارد بشکه ذخایر اثبات شده نفت، دارای رتبه چهارم جهان است و نرخ تخلیه مخازن ایران (نسبت تولید به ذخایر) در پایین‌ترین سطح در میان کشورهای منطقه و عضو اوپک قرار دارد.

نرخ تخلیه میادین ایران یک درصد است و این وضعیت نامطلوب کشور از نظر نرخ تخلیه مخازن نسبت به استانداردهای جهانی، عمدتا ناشی از عواملی چون "عدم توسعه‌یافتگی میادین کشف شده"، "عدم بهینه بودن توسعه و "تولید از میادین در حال بهره‌برداری" می‌شود. یکی از راهکارهای رفع این چالش بهره‌برداری از چاه‌های غیرفعال است که می‌تواند به عنوان یک راه حل کوتاه مدت، وضعیت تولید نفت کشور را بهبود بخشد.

بر اساس آمارهای منتشرشده سالانه توسط اوپک، نسبت چاه‌های تکمیل شده به ذخایر هیدروکربنی ایران ۱۵ است؛ عددی که نشان می‌دهد ایران از نظر این شاخص در پایین‌ترین سطح در بین کشورهای اوپک قرار دارد، در حالی که متوسط تعداد چاه‌ تکمیل شده به ذخایر اثبات شده برای کشورهای اوپک بیش از ۳ برابر این شاخص برای ایران است. این عدد برای کشورهای حاشیه خلیج فارس نظیر عربستان، امارات متحده عربی و کویت بین ۴۰ تا ۶۰ است.

این شاخص نشان می‌دهد تمرکز بالایی بر استخراج حداکثری ذخایر اثبات شده و تبدیل آن به ثروت عمومی وجود دارد.

در این راستا شرکت ملی نفت ایران طرح پیشران "احیای چاه‌های غیرفعال و کم‌بازده نفتی" را تعریف کرده و اجرای آن به پارک فناوری و نوآوری نفت محول شده است. این پارک در قالب این طرح درصدد است تا با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور واجد صلاحیت، راهکارهای فناورانه را برای احیای چاه‌های نفتی کم بازده پیاده سازی کند.

بر اساس آمارهای موجود ۳۹۳۲ حلقه چاه نفتی در کشور وجود دارد که از این تعداد ۲۵۲۵ حلقه چاه فعال و ۶۱ حلقه در حال تکمیل و یا تعمیر قرار دارد. همچنین ۷۱۰ حلقه چاه به دلیل محدودیت‌های فناوری، محدودیت منابع مالی بسته است.

شیوه واگذاری چاه‌ها به شرکت‌های دانش‌بنیان به این صورت است که یک چاه غیر فعال به یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان و یا فناور واگذار می‌شود و در صورت موفقیت ۴ چاه غیرفعال دیگر به این شرکت واگذار می‌شود و در صورت عدم موفقیت، مجددا چاه غیر فعال دیگری به این شرکت واگذار خواهد شد.  

شیوه واگذاری چاه‌های نفتی غیر فعال به شرکت‌ها

زمان‌بندی احیای چاه‌های غیر فعال از سوی شرکت‌های متقاضی به این صورت است:

پرداخت دستمزدها به شرکت‌ها بر اساس فرمول ذیل خواهد بود:

احیای چاه‌های نفتی غیرفعال با حضور بخش خصوصی

اسماعیل کفایتی، رییس پارک نوآوری و فناوری صنعت نفت در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه ما چند طرح پیشران برای توسعه فناوری و نوآوری در صنعت نفت تعریف کردیم، گفت: از آن جمله می‌توان به طرح احیای چاه‌های غیر فعال اشاره کرد که این طرح در مرحله نهایی شدن قرار دارد.

وی در این زمینه خاطر نشان کرد: اگر بخواهیم چاه‌های جدید نفتی را راه‌اندازی کنیم، باید ۱۰ تا ۱۲ میلیون دلار سرمایه گذاری کنیم، ولی احیای چاه‌های کم بازده را با یک تا دو میلیون دلار می‌توانیم احیا کنیم و این فرصتی برای شرکت‌های دانش‌بنیان است.

رییس پارک صنعت نفت، این پارک را نهاد محوری برای همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه نام برد و یادآور شد: برای این منظور فراخوانی منتشر شد و در این طرح برخی شرکت‌ها از دانشگاه‌هایی چون دانشگاه شیراز، صنعتی شریف و امیرکبیر در قالب شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاهی مشارکت دارند و در کل ۴۸ مجموعه برای مشارکت در این طرح اعلام آمادگی کردند.

وی با بیان اینکه برای انتخاب فناوران رویکرد سختگیرانه اتخاذ نشده است، گفت: هر شرکت و یا دانشگاهی که ادعا کرد فناوری در زمینه احیای چاه‌های کم بازده دارد، مورد پذیرش قرار گرفتند و امیدواریم این تعداد شرکت تا انتهای پروژه همکاری خود را با ما ادامه دهند.

کفایتی به روند پذیرش شرکت‌ها در این پروژه اشاره کرد و توضیح داد: شرکت‌ها بعد از ارسال پروپوزال‌های خود، در این پارک مورد ارزیابی قرار می‌گیرند و هر کدام از این شرکت‌ها که موفق به یافتن سرمایه‌گذار شوند، ما با آنها قراردادی به امضا می‌رسانیم و امیدواریم تا پایان شهریور ماه قراردادهای این شرکت‌ها نهایی شود.

به گفته وی، این شرکت‌ها در بازه ۱۸ ماهه باید به بهره‌برداری از چاه‌های غیر فعال برسند. تعرفه‌ای که به ازای احیای هر چاه تعیین شده که بر اساس آن هر شرکت به ازای هر بشکه‌ای که از چاه‌های غیر فعال استخراج می‌کند، دستمزدی را دریافت خواهد کرد.

کفایتی با بیان اینکه این طرح در شورای اقتصاد به تصویب رسیده است، گفت: طی کردن مناقصات، مشکل اصلی بوده که شرکت‌ها در همکاری با حوزه‌های نفتی داشتند و با اجرای این طرح ترک تشریفات مناقصات اجرایی شده و بستر خوبی فراهم شده که شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در این حوزه وارد عرصه‌های عملیاتی شوند.

رییس پارک صنعت نفت خاطر نشان کرد: با توجه به‌ تقاضاهای جدید از سوی شرکت‌های دانش‌بنیان درصدد هستیم مرحله دوم فراخوان را منتشر کنیم، ضمن آنکه مشاهده کردیم چند شرکت خارجی متقاضی همکاری با ما هستند.

وی، ورود فناوری‌های متعدد برای فعال کردن چاه‌های غیر فعال را از مزایای مهم اجرای این طرح نام برد و یادآور شد: با اجرای این پروژه فرصتی برای ما ایجاد شد که به سمت ایجاد آزمایشگاه بزرگی از تجربیات فناوری‌ها حرکت کنیم و اگر این طرح با موفقیت اجرایی شود، دستاوردهای آن می‌تواند به ۴ هزار چاهی که هم اکنون در حال بهره‌برداری هستند، سرریز شود.

کفایتی، در خصوص نحوه سرمایه گذاری بر روی پروژه احیای چاه‌های غیر فعال، توضیح داد: در جلسات مختلف B۲B که میان صاحبان فناوری و سرمایه‌گذاران برگزار شد، سرمایه‌گذاران این حوزه از جمله صندوق‌های مالی را معرفی کردیم.

رییس پارک صنعت نفت تاکید کرد: شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور حاضر در این طرح باید خودشان نسبت به انتخاب سرمایه‌گذار اقدام کنند.

به گزارش ایسنا، واحدهای فناور حاضر در طرح پیشران احیای چاه‌های نفتی غیر فعال مجاز به ثبت اختراع فناوری احیا خواهند بود، مشروط به آنکه حق بهره‌برداری شرکت ملی نفت ایران را به صورت رسمی در گواهی ثبت اختراع درج کنند.

شرکت ملی نفت ایران با آغاز پرداخت دستمزد برای اولین چاه احیا شده، مجاز به بهره‌برداری از فناوری مربوط به هر طریق از جمله برگزاری مناقصه خواهد بود. مالکیت نفت به شرکت ملی نفت ایران در تمام دوره قرارداد، تعلق دارد.

منابع مالی این طرح از طریق سرمایه‌گذاری جسورانه، شرکت فناور، شرکت خدمات فنی چاه، صندوق صنعت نفت، صندوق نوآوری و شکوفایی، صندوق‌های پژوهش و فناوری، بانک‌ها، بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران غیر دولتی تامین خواهد شد.

انتهای پیام