محسن مظاهری در گفت‌وگو با ایسنا درباره هنر زنگوله سازی که جز هنرهای صنایع‌دستی است، اظهار کرد: هنر زنگوله‌سازی که در ایران مختص به شهرستان تیران و کرون است، یکی از هنرهای صنایع‌دستی این شهرستان است که بیش از هزار سال در تیران و کرون سابقه دارد. در قدیم به دلیل وجود گله‌های گوسفند در اطراف تیران و کرون و شهرهای مجاور، رشته زنگوله‌سازی در این شهر شکل گرفته و ساخت زنگوله در رشته‌های متناوب از قبیل زنگوله شتر،گاو و گوسفند انجام می‌شود.

وی افزود: در حال حاضر ۳۰ کارگاه زنگوله سازی در شهرستان تیران و کرون فعال است که کسب و کار این هنرمندان از رونق خوبی برخوردار است، به طوری که زنگوله‌های تولید شده به شهرستان‌های همجوار و سایر نقاط ایران ارسال می‌شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون، گفت: مراحل ساخت زنگوله شامل ۲۵ تا ۳۰ مرحله  است. از نظر هنرمندان زنگوله ساز، زنگوله صداهای مختلفی دارد که بر اساس ضرباتی که بر زنگوله می‌خورد و تعداد ورقِ چکش خورده، صداهای مختلفی تولید می‌کند و تنها خودِ زنگوله سازان تشخیص می‌دهند که با تولید کدام صدا آن زنگوله آماده عرضه به بازار است.

مظاهری تصریح کرد: تمام مراحل ساخت زنگوله با دست انجام می‌شود و یک هنرمند می‌تواند در روز ۷۰ زنگوله و حتی بیشتر تولید کند که هنرمندان از سندان و کوره آهنگری برای ساخت زنگوله بهره می‌برند. زنگوله‌سازی یکی از رشته‌های چلنگری(آهنگری) بوده که از قدیم‌الایام در تیران و کرون رایج بوده است. از رشته چلنگری یک انشعاب دیگر هم داریم که در ساخت ادوات دستی کشاورزی مانند داس، چکش، چنگک و ...فعال بوده‌اند و این ابزار فلزی که در صنایع مختلف کاربرد دارد از قدیم به شکل دستی در تیران و کرون تولید می‌شده است.

وی گفت: زنگوله‌ها در ابعاد کوچک و بزرگ بسته به اندازه دام تولید می‌شوند. برای مثال زنگوله ۳ سانتیمتری برای بره‌های متوسط و زنگوله‌های ۳۰ سانتیمتری برای شتر تولید می‌شود. جنس زنگوله از ورق گالوانیزه است که برش داده می‌شود و پس از خم کردن در کوره، کلاهک مخصوصی برای آن ساخته می‌شود و داخل آن حلقه‌ای مخصوص برای تولید صدا تعبیه می‌شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون، افزود: هر زنگوله در بازار بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. بیشتر زنگوله‌های تولید شده در این شهرستان به استان‌های خوزستان، لرستان، چهارمحال و بختیاری و ایلام صادر می‌شود. معمولاً واسطه‌ها زنگوله‌ها را از هنرمندان خریداری و به استان‌های مختلف ارسال می‌کنند.

مظاهری با بیان اینکه زنگوله تولید شده فقط برای دام کاربرد ندارد، یادآور شد: برخی از انواع این زنگوله‌ها برای تزئینات هم استفاده می‌شود و حتی در قدیم این زنگوله‌ها به سنگ‌های آسیاب بسته می‌شد و در ورودی‌های چایخانه‌ها هم برای تولید صدا و خبر دادن آمدن مشتری نصب می‌شده است، اما بیشترین استفاده زنگوله برای دام است تا چوپانان با تولید صدا بهتر بتوانند گله را ردیابی کنند.

وی خاطرنشان کرد: صرفه اقتصادی زنگوله سازی برای هنرمندان این رشته مطلوب است، اما باید توجه داشته باشیم که در برخی مواقع تولید زنگوله ارتباط مستقیمی با خشکسالی دارد و در سال‌های خشکسالی که حجم علوفه و غذای دام کاهش می‌یابد به تبع آن تولید زنگوله نیز تقلیل می‌یابد. در مواقع ترسالی بر تعداد گله‌های گوسفند اضافه می‌شود و درخواست ساخت زنگوله افزایش می‌یابد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون، گفت: بعد از مدتی زنگوله‌ها نیز کهنه می‌شوند و از گردن گوسفندان می‌افتند و حتی به دلیل فرسایش زنگ‌های وسط زنگوله صدای تولید شده کاهش می‌یابد و در نتیجه زنگوله قابل استفاده نخواهد بود. در این مواقع درخواست زنگوله‌های جدید افزایش پیدا می‌کند.

مظاهری خاطرنشان کرد: به صراحت می‌توانیم بگوییم هنر زنگوله سازی در ایران مختصِ تیران و کرون است و عمومیت آن متعلق به این شهرستان است و به نوعی قطب صادرات زنگوله در کشور تیران و کرون است. اخیراً با استفاده از ریخته‌گری زنگوله‌هایی تولید می‌شود که به هیچ وجه کیفیت زنگوله‌های دست‌ساز را ندارند و این نوع زنگوله‌ها بیشتر در قلاده سگ کاربرد دارد.

وی افزود: هنر زنگوله‌سازی از صدها سال پیش در تیران و کرون رواج داشته و بومی این شهرستان شده است و بیشتر هنرمندان زنگوله‌ساز با طی مراحل قانونی زیر مجموعه صنایع دستی شده‌اند.

انتهای پیام