مرجان اکبری در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص تعریف آثار باستانی بر اساس ماده یک اساسنامه سازمان میراث فرهنگی اظهار کرد: بر اساس این ماده سازمان میراث فرهنگی آثار باقیمانده از گذشتگان که نشانگر حرکت انسان در طول تاریخ است و با شناسایی آن زمینه شناخت هویت و خط فرهنگی آن جامعه میسر می‌شود را آثار باستانی می‌نامد که از این طریق زمینه‌های عبرت برای انسان فراهم می‌شود.
وی ادامه داد: هدف از تشکیل این سازمان عبرت از حرکت فرهنگی انسان و بقای هویت و شخصیت فرهنگی جامعه است. سازمان میراث فرهنگی دارای چهار زمینه کاری است که مواردی از جمله پژوهش، نظارت، حفظ و احیا و معرفی را در بر می‌گیرد.
این کارشناس حوزه میراث فرهنگی در خصوص مطرح شدن طرح‌هایی چون «طرح بهینه آثار باستانی و گنج‌ها» در مجلس گفت: برخی طرح‌های مطرح شده در مجلس گاها به دلیل پاسخگویی سریع به مشکلات بیان می‌شود اما نکته قابل توجه این است که این روش پاسخگویی در حوزه میراث فرهنگی، قابل تایید و کارساز نیست و به دلیل خاص بودن شرایط چنین راه حلی کارآمد نخواهد بود.
اکبری ادامه داد: این آثار از گذشتگان این مرز و بوم بوده و نسل حاضر با بهره‌برداری صحیح از آن‌ها می‌تواند این ثروت ملی را برای نسل آینده حفظ کند؛ در نتیجه طرح‌هایی مانند طرح استفاده بهینه از آثار تاریخی یک بن‌بست است و توجیهی ندارد.
ایران بهشت باستان‌شناسان بوده است
این کارشناس میراث فرهنگی در مورد تاریخچه آثار و اشیای منقول در ایران گفت: اولین زمانی که در ایران فعالیت جدی در خصوص خرید و فروش آثار تاریخی انجام شد، به ۱۵۰ سال پیش در دوره ناصری بازمی‌گردد. با توجه به اطلاعاتی که در حوزه باستان‌شناسی در کشورهای غربی مطرح شده، ایران بهشت باستان‌شناس‌ها بوده و دولت‌های غربی مانند فرانسه، آمریکا، انگلیس و حتی ایتالیا با توافقات انجام شده که هیچ کدامشان به نفع این مرز و بوم نبود، باعث خرید و فروش آثار تاریخی و به نمایش گذاشته شدن میراث فرهنگی کشور در موزه‌های کشورهای نام برده می‌شده‌اند. این موضوع بیانگر این است که ما در مدیریت داشته‌های‌مان عملکرد ضعیفی داشته‌ایم اما پس از دوره ناصری و مظفرالدین شاه، در زمان احمد شاه محدودیت‌هایی در خصوص گمرگ به وجود آمد و در حوزه اجرایی برخوردهای جدی با این موضوع می‌شد.
آثار باستانی شناسنامه هر ایرانی است
اکبری با تاکید بر اینکه آثار باستانی شناسنامه هر ایرانی تلقی می‌شود گفت: مالک آثار باستانی تمام مردم ایران هستند و این آثار به نوعی شناسنامه ما تلقی می‌شوند. مطرح شدن طرح‌هایی مشابه با طرح استفاده بهینه از آثار باستانی همانند این است که بگویند هر ایرانی می‌تواند شناسنامه خود را به فروش بگذارد و در صورت خروج از مملکت نیز شناسنامه‌اش از اعتبار ساقط نخواهد شد؛ پس باید گفت که نمی‌توان شناسنامه را به فروش گذاشت.
این کارشناس میراث فرهنگی ادامه داد: اگر طرح استفاده بهینه از آثار باستانی در مجلس به تصویب می‌رسید، قطعا قوانین دیگر در این حوزه نقض می‌شد و در ادامه تصویب طرح با بالا رفتن حفاری‌های غیرمجاز روبه‌رو می‌شدیم و در نهایت نیز کنترل و مدیریت این مساله از دستمان خارج می‌شد.
وی اضافه کرد: با اینکه در حال حاضر قوانین سخت‌گیرانه‌ای وجود دارد اما با این حال اقدام به فروش آثار باستانی کشور ایران از سوی افرادی که تخصصی نداشته، علاقه‌ای به این حوزه ندارند و صرفا دنبال سلاح گنج‌یابی هستند، بارها اتفاق می‌افتد.
اکبری در خصوص تاثیر شرایط محیطی بر قاچاق اشیای تاریخی اظهار کرد: در سال ۹۹ که موضوع کرونا مطرح شد، به دلیل شرایط محیطی آمار قاچاق آثار تاریخی افت داشت که همین موضوع باعث خوشحالی و دلگرمی افراد متخصص این حوزه شد.
حفاظت از میراث فرهنگی و آثار تاریخی فعالیتی فرهنگی است
وی در مورد هزینه‌های حفظ و نگهداری آثار تاریخی بیان کرد: یکی از مسائلی که در بستر فعلی حوزه میراث فرهنگی مطرح است، موضوع پرهزینه بودن حفاظت و نگهداری از آثار منقول تاریخی بوده که در این حوزه ما موزه‌های بسیاری در سطح کشور داریم. برای مثال خراسان رضوی خود میزبان ۹۰ موزه است که درآمد آن‌ها هزینه‌کرد محسوب می‌شود و بودجه بالایی برای حفظ و نگهداری آثار به آن‌ها تعلق می‌گیرد که همین موضوع ممکن است عده‌ای را به تاسیس موزه راغب کند.
این کارشناس حوزه میراث فرهنگی ادامه داد: این در صورتی است که مساله حفاظت از میراث فرهنگی و آثار تاریخی فعالیتی فرهنگی است و باید پذیرفت که این کار به تنهایی درآمدزایی ندارد و کاملا به موضوع شناسنامه‌ای بودن آثار باستانی برای ایرانیان مربوط می‌شود.
اکبری اضافه کرد: به طور مثال داشتن شناسنامه به تنهایی نمی‌تواند برای ما درآمد ایجاد کند اما وجودش از ضروریات است و در صورت بودن شناسنامه می‌توان بسیاری از کارها از جمله تحصیلات را به انجام رساند و یا مشغول به کار شد تا با استفاده از سیاست‌هایی عملکردی در جهت رونق اقتصادی اقدام کرد.
وی عنوان کرد: به نظر می‌رسد حلقه مفقوده این آثار نیست بلکه بهره‌برداری صحیح از این آثار است که باعث درآمدزایی و در نهایت رونق اقتصادی می‌شود. معرفی این آثار باید جهت‌دارتر باشد چرا که نمایشگاه‌هایی که در خارج از کشور برگزار می‌شود، خیلی مورد استقبال قرار می‌گیرد. در نتیجه باید دانش اقتصاد فرهنگی را در کشور براساس پایه غنی که در حوزه میراث فرهنگی داریم، توسعه دهیم و از متخصصان این دانش بهره گیریم.
دولت توان حفاظت و نگهداری از آثار باستانی را ندارد
این کارشناس میراث فرهنگی با اشاره به هزینه‌های سنگین حفظ و نگهداری آثار باستانی و بودجه کمی که در اختیار این حوزه قرار دارد، عنوان کرد: همانطور که گفته شد نگهداری و نظارت از آثار تاریخی و میراث فرهنگی هزینه‌بر است و دولت بودجه و توان کافی ندارد تا در اختیار کارشناسان این حوزه قرار دهد.
اکبری ادامه داد: در همین راستا عزت‌الله ضرغامی، وزیر میراث فرهنگی نیز در ابتدای فعالیت خود در این وزارتخانه پس از بررسی‌های اولیه این موضوع را اعلام و منعکس کرد. پس می‌توان گفت که به این موضوع توجه شده و متولیان برای حل این معضلات به دنبال راهکارهایی هستند. در نتیجه معتقدم که باید خردمندانه‌تر از آثار باستانی و میراث فرهنگی خود که مانند شناسنامه ماست، استفاده کنیم.
انتهای پیام
نظرات