علاوه بر شرایط جغرافیایی خشک، استفاده نادرست از منابع آبی و عدم مدیریت درست در حوزه کشاورزی، صنعتی و خانگی موجب شده که ایران مشکلات جدی آب را تجربه کند.
برای کسب اطلاعات بیشتر درخصوص راهکارهای مصرف درست منابع آبی با یکی از اساتید حوزه محیط زیست پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، به گفت و گو پرداختیم.
منوچهر گرجی در گفت و گو با ایسنا با بیان اینکه یکی از مشکلات اساسی و تاثیر گذار در روند خشکسالی مربوط به کمبود دریافت باران است، عنوان کرد: در شرایط فعلی میانگین سالانه بارندگی ایران به حدود ۲۳۰ میلیمتر می‌رسد درحالی که متوسط بارندگی سالانه در دنیا حدود ۸۰۰ میلیمتر است؛ برهمین اساس میزان بارندگی سالانه در ایران کمتر از یک سوم متوسط دنیا است.
وی افزود: متوسط پتانسیل تبخیری که در کشور وجود دارد حدود ۲ هزار میلیمتر است ولی شرایط تبخیری دنیا حدود ۷۰۰ میلیمتر تخمین زده شده است؛ با نگاهی به این آمار متوجه می‌شویم که وضعیت آبی کشور ما حدود ۱۰ برابر از متوسط جهانی ضعیف‌تر است، بنابراین این شرایط نیازمند توجه و درک مسئولین و مردم است و باید بپذیرند که با این میزان بارندگی در کشور نمی‌توان همانند کشورهایی که بارندگی بیشتری دارند آب مصرف کنند.
عضو هیئت علمی گروه خاک شناسی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، اظهار کرد: کنترل شرایط آبی ایران نیازمند مدیریت ویژه است که مهمترین بخش آن اول مربوط به کشاورزی می‌شود، زیرا مصرف آب کشور در این حوزه بسیار بالا است و می‌توان گفت که بیش از ۷۰ درصد آب موجود در کشور ما در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، دومین بخشی که بیشترین مصرف را دارد مربوط به مصارف خانگی و سوم هم مصارف صنعتی است.
وی با اشاره به اینکه اگر در حوزه کشاورزی درست عمل شود بخش بزرگی از مشکل آبی کشور حل می‌شود، ادامه داد: با به کارگیری اصول علمی و روش‌های خلاقانه در زمینه مدیریت آب، روش‌های آبیاری، مدیریت خاک، مدیریت کشت و کار، مدیریت بهینه مزرعه، استفاده از بذرهای اصلاح شده و پیشرفته‌ای که تحمل خشکی را دارند و می‌توانند با آب کمتر محصول بیشتری تولید کنند، تغییر فصل کشت محصولات، توسعه گلخانه‌ها، مبارزه با آفات و غیره می‌توان مصرف آب در حوزه کشاورزی را حدودا به نصف رساند و بهره‌وری از آب را افزایش داد.
گرجی با تاکید بر اینکه محققین باید به دنبال راهکارهایی باشند که بتوان با مصرف آب کمتر تولید محصول بیشتری داشت، تصریح کرد: طبق آمار حدود ۳۰ درصد محصولات کشاورزی که با آب تولید شده در اثر آفات از بین می‌رود؛ به طور مثال اگر سالانه حدود ۱۰۰ میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی مصرف شود حدود ۳۰ میلیارد متر مکعب از آن آبی که برای تولید محصولات به کار رفته از طریق آفت زدگی محصول به هدر می‌رود؛ بدین ترتیب مبارزه با آفات جلوگیری از ریزش محصولات می‌تواند حدود ۳۰ درصد از اتلاف آب را کاهش بدهد.
وی با بیان اینکه روش‌های متفاوتی را می‌توان برای کاهش مصرف آب در بخش صنعت به کار گرفت، افزود: از آنجایی که ایران جزء مناطق خشک و نیمه خشک است توسعه صنایع آن باید به سمت روش‌هایی برود که نیازمند آب کمتری است و همچنین باید صنایع آب بر به مجاورت دریاها منتقل شود؛ به عنوان مثال مستقر شدن کارخانه ذوب آهن که به آب فراوان نیاز دارد در شهر اصفهان اشتباه است و باید در کنار دریا باشد و از آب آن استفاده کند.
عضو هیئت علمی گروه خاک شناسی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، توضیح داد: متاسفانه میزان مصرف آب در ایران با بسیاری از کشورهایی که جمعیت بیشتری دارند برابری می‌کند که این مصارف بی‌رویه به راحتی تا ۵۰ درصد قابلیت کاهش پیدا کردن دارد و این امر نیازمند آموزش و فرهنگ سازی در بستر مدارس، دانشگاه‌ها، صدا و سیما، فصای مجازی و غیره در راستای مصرف درست و بهینه است.
وی با بیان اینکه استفاده از تکنولوژی و فناوری‌های جدید در کاهش مصرف آب تاثیرگذار است، ادامه داد: استفاده از شیرآلات و دوش‌های آبی که فشار آب را کنترل می‌کنند بسیار اهمیت دارد؛ همچنین روش‌های درست استحمام، وضو گرفتن، ظرف شستن و کارهایی از این قبیل همگی نقش بسزایی در کاهش مصرف آب خواهد داشت.
گرجی خاطرنشان کرد: قیمت گذاری آب برای افرادی که مصرف بی‌رویه دارند بسیار مهم است، در همین راستا باید سیاستی درنظر گرفته شود تا کسانی که پایبند به هیچ اصولی در مصرف آب نیستند و با روش‌های غیر صحیح آب را هدر می‌دهند جریمه مالی شوند؛ از طرفی هم آب برای قشر ضعیف جامعه با مبالغ اندک یا حتی رایگان در نظر گرفته شود.
انتهای پیام
نظرات