بروز مقاومت دارویی، وجود عوارض جانبی، تمایل بیماران به استفاده از فرآورده‌های طبیعی، دسترسی و هزینه کمتر، عامل گرایش به درمان‌های طبیعی است. این امر باعث شده که تحقیقات بر روی گیاهان دارویی و فرآورده‌های آنان یکی از اولویت‌های پژوهشی در مراکز تحقیقاتی است. 

گل نرگس غنی از چندین متابولیت ثانویه مختلف از جمله اسانس‌ها، ترینوئیدها، فلانوئیدها، ترکیبات فنولی، آلکالوئیـدها و دارای فعالیت زیستی، خواص دارویی و مورد توجه در صنعت عطرسازی است. با توجه به عدم بررسی تأثیر عصـاره ایـن گیـاه بـر کلیه، مطالعه‌ای با هدف بررسی اثر پیاز گل نرگس بر شاخص‌های مربوط به عملکرد کلیه صورت پذیرفت.

در این پژوهش که توسط حسن مروت و نظام آرمند انجام شد، گیاه دارویی گل نرگس به دلیل دارا بودن مواد مؤثره آلکالوئید و فلاونوئید و اثرات ضد ویروس مورد بررسی قرار گرفت و اثر این گونه دارویی بر فاکتورهای عملکردی کلیه بررسی و مشخص شد که تجویز خوراکی عصاره پیاز گل نرگس  باعث کاهش معنی داری بر میزان پروتئین کل می‌شود.

در این مطالعه ۲۰ سر موش صحرایی نر بالغ به صورت تصادفی به سه گروه تجربی و یک گروه شاهد تقسیم شدند. گروه‌های تجربی، عصاره پیاز گل نرگس را با غلظت‌های ۵۰ ،۱۰۰ و kg/mg ۱۵۰ به‌صورت خوراکی در مدت زمان ۶ روز دریافت کردند و در روز هفتم از همه گروه‌های موشی خون‌گیری به عمل آمد و تست‌های عملکردی کلیه بررسی شد. 

نتایج نشان داد در دوز kg/mg ۱۰۰ عصاره پیاز گل نرگس، فعالیت پروتئین کل (Proteins Total ) کاهش معنی‌داری را نسبت به گروه شاهد نشان داد در دوز kg/mg ۱۵۰ عصاره، فعالیت پروتئین کل و آلبومین (Albumin) کاهش معنی داری و کراتینین (Creatinine ) افزایش معنی داری را نسبت به گروه شاهد نشان داد. همچنین میزان اوره (Urea) در غلظت kg/mg ۱۵۰، افزایش معنی داری نسبت به گروه شاهد نشان داد. بیلیروبین (BUN) در تمام دوزهای عصاره نسبت به گروه شاهد تغییر معنی داری نشان نداد. 

این پژوهشگران در جستجوی منابع دریافتند، مطالعات مشابهی در مورد بررسی سمیت کلیوی عصاره پیاز گل نرگس یافت نشد که یافته‌های این تحقیق با آن مقایسه شود؛ اما در مطالعه‌ای که بابک‌نژاد و همکاران (۲۰۱۵) انجام دادند، نتایج بررسی‌های آنها نشان داد که هنگام مسمومیت کلیه، پروتئین کل کاهش می‌یابد که با نتایج این مطالعه همسو است و علت آن ممکن است آلکالوئیدهای سمی مانند همولیکورین در پیاز گل نرگس و ایجاد سمیت سلولی باشد.

در نتیجه مصرف عصاره، باعث آسیب‌های عملکردی کلیه شده، سلول‌های اپیتلیال توبول‌های پروکسیمال کلیه از لحاظ عملی و ساختمانی غیر نرمال شده، در نتیجه منجر به کاهش بازجذب اسیدهای آمینه از مایع درون توبولی می‌شود و از این طریق دفع اسیدهای آمینه افزایش یافته، سبب کاهش پروتئینهای سرم می‌شود. همچنین در این مطالعه، تجویز خوراکی عصاره پیاز گل نرگس باعث کاهش معنی دار میزان آلبومین شد. کاهش آلبومین می‌تواند به دلیل سمیت آلکالوئیدهای موجود در پیاز گل نرگس باشد که به‌صورت مستقیم بر سمیت کبد اثر می‌گذارد.

به گزارش ایسنا، یکی از بهترین منابع آنتی اکسیدان‌های طبیعی، ترکیبات فنلی گیاهان است. آنتی اکسیدان‌های پلی فنلی یک گروه ویژه از متابولیت‌های ثانویه را تشکیل می‌دهند که نقشی در حفاظت بافت‌ها در مقابل اثرات اکسیدکنندگی رادیکال‌های آزاد اکسیژن و سایر گونه‌های فعال ایفا می‌کنند؛ به طوریکه از بروز بیماری جلوگیری می‌کند.

این پژوهشگران گفتند: به نظر می‌رسد برخی فلاونوئیدهای موجود درعصاره، به عنوان عامل اصلی خواص آنتی اکسیدانی گیاه، باعث عدم معنی داری فاکتورهای آزمون عملکردی کلیه و کاهش شدت آسیب‌های مربوط شده است. این پژوهش، مانند هر مطالعه دیگری با کاستی‌هایی روبه رو بود. در این مطالعه غلظت سه دوز از عصاره الکلی (متانولی) مورد بررسی قرار گرفت و تیمار هیدروالکلی و آبی به منظور مقایسه نتایج و افزایش تعداد تیمارها انجام نشد از اینرو محققان پشنهاد می‌کنند در پژوهش‌های آتی اثرات اسانس، توتال آلکالوئید، فلاونوئیدها و سایر متابولیت‌های ثانویه گل نرگس به همراه مطالعات بافت‌شناسی مورد بررسی قرار گیرد.

نتایج این پژوهش در شماره یک دوره ۲۴ دوفصلنامه فیض منتشر شد.

انتهای پیام