تعطیلات نوروزی فرصت مناسبی برای خانواده‌ها برای مسافرت و بازدید از جاذبه‌های گردشگری کشور، از جمله جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، طبیعی و دست‌ساز است که جاذبه‌های گردشگری استان زنجان نیز به عنوان کریدور شمال‌غرب کشور از آن مستثنی نیست.

مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان زنجان در رابطه با آمار گردشگران وارد شده به این استان، اظهار می‌کند: از ابتدای سال تا به پنجم فروردین ۲۵ هزار نفر از جاذبه‌ها و اماکن تاریخی و فرهنگی تحت پوشش این اداره‌کل بازدید کردند که گنبدسلطانیه، موزه رختشویخانه و موزه باستانشناسی مردان نمکی، بیشترین تعداد بازدیدکنندگان را داشتند.

امیر ارجمند افزود: از ۲۶ اسفندماه حضور گردشگران نوروزی در این استان گزارش و به ثبت رسیده که تاکنون ۴ جاذبه تاریخی و طبیعی استان بیشترین بازدید را داشته است.

در شهر سلطانیه، گنبدی با رنگ فیروزه‌ای خود آن‌چنان رخ می‌نماید که چشمان هر گردشگری را که پا به این دیار می‌گذارد، به سوی خود جلب می‌کند. این گنبد سر به فلک کشیده در فهرست مرتفع‌ترین گنبدهای آجری جهان واقع شده و از نظر ارتفاع، بعد از کلیسای سانتاماریا و مسجد ایاصوفیه، سومین گنبد مرتفع جهان است.

در ایران، این گنبد بلندترین گنبد آجری بوده و از جمله آثار کشور در فهرست یونسکو قرار دارد. گنبد سلطانیه در سال‌های ۱۳۰۲ تا ۱۳۱۲ میلادی توسط مغولان در شهر سلطانیه (پایتخت ایلخانیان) ساخته شد تا به‌ عنوان آرامگاه ابدی هشتمین ایلخان مغول، سلطان محمد خدابنده (الجایتو) مورد استفاده قرار گیرد.

گنبد سلطانیه در کنار آثار بزرگی مثل تخت جمشید، ارگ بم و میدان نقش جهان در میان آثار ایرانی ثبت شده در فهرست گنجینه‌های جهانی قرار دارد. بزرگ‌ترین گنبد تاریخی ایران و بزرگ‌ترین گنبد آجری جهان تنها سرآغاز لیست بلندبالایی است که این گنبد را توصیف می‌کند.

شهر سلطانیه در قرن هشتم پیش از میلاد، محل زندگی قوم ساکاراتی بوده و شاهان ماد آن را اریباد و ارساس می‌نامیدند اما از آن تاریخ تا دوره مغول هیچ خبری از سلطانیه در تاریخ ایران نیست تا پیش از آن که سلطان محمد خدابنده شهر را تبدیل به مرکزی پررونق و تجاری کند، این محل شهریاز یا شهریار خوانده می‌شد.

گنبد سلطانیه از هر نظر بنایی منحصر به فرد و شگفتی‌ساز است اما ظاهرا آن را با الهام از مقبره سلطان سنجر در مرو طراحی کرده‌اند، با این تفاوت که مقبره سلطان سنجر مربع است، در حالی که سلطانیه ۸ ضلع دارد. این گنبد به حدی در دوره خود معروف بود که ۱۰۰ سال پس از ساختن آن، گنبد کلیسای سانتاماریا دل فیوره فلورانس را با الهام از آن ساختند.

رنگ اصلی در تزئین بنا آبی است که از آبی کم‌رنگ و آسمانی تا فیروزه‌ای و حتی سبز آبی سیر در کل آن دیده می‌شود. بنا دارای سه درب ورودی است که اکنون درب اصلی آن مسدود است. همچنین هشت پلکان مارپیچ، طبقات را به هم وصل می‌کند، بالای چهار ایوان اصلی بنا نیز چهار پنجره بزرگ وجود دارد.

گنبد سلطانیه، نقطه تحول معماری اسلامی

گنبد سلطانیه از نظر حجم، سبک معماری، رابطه فضاها، تناسبات موجود در اجزای مختلف، ایستایی و مقاومت بنا و نیز زیبایی‌شناسی و تزئینات، نمونه‌ای منحصر به فرد و نقطه تحولی در معماری اسلامی به شمار می‌آید. در بسیاری از متون تاریخی و سفرنامه‌ها، به عظمت این بنای باشکوه اشاره شده و بسیاری از شرق‌شناسان و باستان‌شناسان غربی نیز اهمیت فوق‌العاده آن را مورد تاکید قرار داده‌اند.

بدنه اصلی گنبد و همه ساختمان آن با آجر ساخته شده و گنبد با روکش کاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی و به شیوه معرق‌کاری تزئین شده است. گنبد خانه دارای هشت دیوار ضخیم است که وزن ۱۶۰۰ تنی گنبد را تحمل می‌کنند، هشت مناره نیز در زاویه هر دیوار وجود دارد. ارتفاع گنبد اولجایتو،۵.۵  و قطر آن ۶.۳۰ متر است. این گنبد بزرگ‌ترین گنبد تاریخی ایران و بزرگ‌ترین گنبد آجری دنیا است.

از لحاظ قدمت، گنبد سلطانیه قدیمی‌ترین گنبد دوپوشه جهان به شمار می‌رود. گنبد ضخامتی حدود ۱۶۰ سانت دارد و فضای کاذب بین دو گنبد ۶۰ سانتی‌متر است. دولایه بودن گنبد یکی از دلایل ماندگاری آن است، تا جایی که گنبد حتی در برابر زلزله نیز تا به حال پایدار مانده است. تنها تغییری که در طول ۷۰۰ سالی که از ساخت این گنبد می‌گذرد بر آن اتفاق افتاده، نشست ۲ تا ۸ سانتی‌متری آن است.

گنبد سلطانیه فارغ از جنبه آرامگاهی، به ‌عنوان ساعت آفتابی نیز مورد استفاده قرار می‌گرفته و هنگام ظهر از نوری که از دریچه اصلی سقف می‌تابیده، قابل تشخیص بوده است، نوری که از پنجره‌های بزرگ عبور می‌کردند حدود ساعت و نوری که از پنجره‌های کوچک می‌گذرد حدود دقیقه را معین می‌کند.

با این‌که چندین قرن از ساخت این گنبد در سلطانیه می‌گذرد، جاذبه‌های آن برای گردشگران هر روز بیشتر می‌شود که با توجه به این امر و اهمیت خاص گنبد سلطانیه برای گردشگری استان، توسعه زیرساخت‌های مرتبط با این حوزه در شهرستان می‌تواند بیش از بیش در رشد و توسعه صنعت گردشگری در شهرستان سلطانیه و اشتغال‌زایی منطقه تاثیرگذار باشد.

انتهای پیام