فاطمه علیجانی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: آمایش از نظر علمی به معنای ارزیابی توان اکولوژیک است و یک سرزمین از نظر توازن جغرافیایی و تمام فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرد. برای همین امر نیازمند یک سری متخصص اقتصاد، جغرافیا و جامعه‌شناسی هستیم؛ آمایش سرزمین یک طرح نظام‌مند است که به ارتقای سرزمین و رسیدن به توسعه پایدار کشور کمک می‌کند.
وی ادامه داد: طرح آمایش سرزمینی در راستای کاهش فقر و محرومیت و افزایش توان تولید است چون با آمایش برآورد می‌کنیم که روستاها چه پتانسیل و توان تولید چه محصولاتی را دارند.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور استان قزوین تصریح کرد: طرح آمایش سرزمینی به اقتصاددان و برنامه‌ریز کمک می‌کند لذا با آمایش، وضعیت موجود را به دست می‌آوریم تا با برنامه‌ریزی مدون و پایدار یکسری دیدگاه‌های بلندمدت و میان مدت برای سرمایه‌گذاری در کشور داشته باشیم.
وی بیان کرد: آمایش کشاورزی وضعیت آب، زمین، نیروی کار و دیگر عوامل را برآورد می‌کند سپس با استفاده از وضعیت موجود برنامه‌ریزی برای سطوح کلان خواهیم داشت.
علیجانی خاطرنشان کرد: ایران از لحاظ جغرافیایی، شرایط اقلیمی، مرزهای آبی و خاکی و همچنین ناهمواری‌های گسترده دارای شرایط متنوعی است لذا منطقه‌ای است که توانایی خاصی دارد و فعالیت‌های کشاورزی مختلف می‌توان در آن انجام داد بنابراین نیازمند برنامه‌ریزی و مدیریت توسعه هستیم که این امر در کشور حلقه مفقوده است.
وی گفت: اگر آمایش سرزمینی صورت گیرد کشاورزی توسعه پیدا خواهد کرد، بر این اساس هر استان با توجه به منابع موجود محصول خاصی را کشت خواهد کرد؛ همه استان‌ها همه محصولات کشاورزی را به‌صورت جزئی تولید می‌کنند و این یکی از مشکلات کشاورزی ماست که در این چند ساله در آمایش اولیه سرزمین به خصوص کشاورزی مانده‌ایم.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور استان قزوین تصریح کرد: یکی از راهبردهای نجات عرضه و تقاضا و افزایش قیمت‌ها، آمایش کشاورزی است که باید در سازمان جهاد کشاورزی و ادارات مرتبط با بخش کشاورزی در اولویت باشد زیرا این آمایش برای استفاده سند چشم‌انداز توسعه ۱۴۰۴ اهمیت دارد چون در برنامه ششم توسعه به اهمیت کشاورزی رسیدند که باید کشاورزی توسعه پیدا کند تا امنیت غذایی و سلامت کشور تضمین شود.
وی اعلام کرد: قزوین یکی از استان‌هایی است که یک درصد مساحت کشور را تشکیل می‌دهد ولی تأمین کننده هشت درصد محصولات کشاورزی، باغی و دامی ایران است، با استفاده از تنوع اقلیم و آمایش سطح استان بسیاری از محصولات باغی، زراعی و دامی تولید می‌شود؛ قزوین دارای ۴۸۹ هزار هکتار از اراضی کشاورزی است که چهار میلیون تُن محصول تولید می‌کند برای همین آمایش سرزمینی قزوین بسیار اهمیت دارد.
کشاورزی ایران آب زیادی مصرف نمی‌کند
علیجانی مطرح کرد: در قزوین تعدد محصولات باغی را شاهد هستیم و این در حالی است که محصولات باغی کم‌آب‌بر هستند برای مثال پسته به آب زیادی نیاز ندارد برای همین منابع آبی زیادی نمی‌خواهد و به سفره‌های زیرزمینی فشار وارد نمی‌کند.
وی ادامه داد: سازمان فائو بررسی کرده آبی که کشاورزان ایران مصرف کردند با آمار مرکز ایران تضاد دارد و مرکز آمار مصرف ۲ برابری آب را اعلام کرد است؛ با تغییر اقلیمی و هواشناسی دیجیتالی سازمان فائو به مقدار بارش و تعرق محصولات کشت شده تسلط دارد و با استفاده از این داده‌ها به این نتیجه رسیده که کشاورزی ایران آب زیادی مصرف نمی‌کند.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور استان قزوین تشریح کرد: استرالیا یکی از کشورهای پیش‌قدم در زراعت و کشاورزی است و الگوی کشت را به خوبی چیده است و با توجه به توپوگرافی هر منطقه محصول خاصی را تولید می‌کند ولی در ایران اینگونه نیست برای مثال در طارم باید توسعه زیتون را در اولویت قرار دهیم. عرضه و تقاضای هر کشوری ثابت است چون اراضی قابل کشت مشخص است و عرضه را مشخص می‌شود؛ تقاضا هم با توجه به جمعیت کشور مشخص است بر همین اساس می‌توانیم کشت خود را تخصصی کنیم و به راحتی الگوی کشت بهینه داشته باشیم.
وی اضافه کرد: الگوی کشت انتخاب ترکیبی از محصولات برای کشت در یک واحد زراعی است که این الگو با استفاده از خصوصیات منطقه در زمینه کشت محصول، پیشبینی قیمت و تفاضای بازار مشخص می‌شود.
علیجانی گفت: برای الگوی بهینه کشت باید نهاده‌های کشاورزی بررسی شود، نهاده‌های کشاورزی شامل زمین، کود، بذر، سم و ماشین‌آلات کشاورزی هستند و با ترکیب آن‌ها به یک الگوی خاصی در منطقه می‌رسیم؛ الگوی کشت تولید کارآمد است و کاهش مصرف آب و زمین و کاهش مصرف سموم را به همراه دارد. علاوه بر درآمد بالا، توسعه پایدار کشاورزی را نیز مدنظر قرار می‌دهد.
وی اضافه کرد: برای الگوی کشت در ابتدا باید برآورد دقیق داشته باشیم؛ با توجه به تناقض ایجاد شده در آب مصرفی کشاورزی باید آب موجود را بررسی کنیم؛ بر اساس منطقه و آمایش کشاورزی باید برای آب موجود در کشاورزی الگوی کشت بنویسیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور استان قزوین مطرح کرد: در راستای ناهمواری‌ها و بارندگی‌های موجود در استان الگوی کشت خود را تغییر دهیم محصولاتی را بکاریم که درآمد بیشتری دارد. برای مثال کشاورزی در اراضی باورس به‌علت ناهمواری و وجود اراضی شیبدار دشوار است، به کشاورزان منطقه پیشنهاد کردیم که درختچه عناب بکارند چون ریشه افشان دارد و می‌تواند در ناهمواری رشد کند، بنابراین اینگونه می‌توانیم الگوی کشت منطقه را تعریف کنیم.
لزوم آموزش کشاورزان
وی اظهار کرد: باید آموزش‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت برای کشاورزان و کارشناسان داشته باشیم تا اطلاعات آنان به روز شود چون آنان اطلاعاتی در خصوص نیاز آبی، تبخیر و تعرق گیاهان کشت شده ندارند. می‌توانیم رشته آمایش کشاورزی راه‌اندازی کنیم تا متخصص تربیت کنیم و کشاورزی پایدار را توسعه دهیم و کشت‌های نامناسب را ممنوع کنیم.
علیجانی متذکر شد: تحولات آمایش سرزمین باعث برنامه‌ریزی دقیق‌تر خواهد شد، در نتیجه الگوی کشت بهینه‌ای خواهیم داشت. الگوی کشت باعث می‌شود بهره‌وری کشاورزی افزایش یابد و هر استانی با استفاده از آمایش به برنامه‌ریزی و الگوی کشت بهتر کمک کند؛ الان عدم تعادل را مشاهده می‌کنیم برای مثال در یک فصل همه سیب‌زمینی می‌کارند اما وقتی الگوی کشت داشته باشیم اینگونه صحنه‌ها را شاهد نخواهیم بود؛ همچنین در الگوی کشت مقدار کود و استفاده بی‌رویه آب از بین می‌رود.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور استان قزوین یادآور شد: هنوز پروژه‌ای بین دانشگاه و جهاد کشاورزی استان برقرار نشده است، یکی از حلقه‌های مفقوده استان این است که به دانشگاه‌ها اهمیتی داده نمی‌شود و دستگاه‌های اجرایی برای خود فعالیت می‌کنند؛ هنور ارتباط علم و اجرا برقرار نشده است و الگوی کشت در قزوین وجود ندارد.
انتهای پیام
نظرات